www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

1 RECENSIE

’s Nachts droom ik van vrede
Oorlogsdagboek 1941-1945
Ulreich, C.
Inleiding & tekstbezorging B. Wallet
Mozaïek, Zoetermeer, 2016
330 pagina’s, Pb.
€ 21,90
ISBN: 9789023996859
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

Dit originele en ongecensureerde dagboek van een Joodse tiener werpt nieuw licht op de geschiedenis van Joden in de Tweede Wereldoorlog.
's Nachts droom ik van vrede is het unieke dagboek van de Rotterdams- Joodse Carry Ulreich, dat tot nu toe onbekend bleef. Het toont een meisjesleven in de tijd van de Grote Moord. Het dagboek maakt voor de lezer invoelbaar hoe het is om onder te duiken en hoe de dreiging van buitenaf je naar de keel grijpt. Met oog voor detail houdt Carry de dagelijkse gebeurtenissen bij, een dagboek en zes schriften vol. Haar stijl is authentiek, relativerend, en vaak humoristisch.
Carry Ulreich (1926) heet nu Carmela Mass en woont in Israël. Ze heeft zelf de laatste versie van haar dagboek nog doorgelezen en van een proloog voorzien.
Dr. Bart Wallet is als historicus verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam met als specialisme joodse geschiedenis. Hij onderkende de grote waarde van dit dagboek. Wallet bezocht Carry in Israël, ontdekte in de archieven aanvullende gegevens en voorzag het dagboek van een inleiding, achtergrondinformatie en foto's.

1. - mei 2016 - www.uitdaging.nl 

Joods gezin in Rotterdam overleeft oorlog

Recensie door Marco van Putten

Er bestaan verschillende beschrijvingen over de Tweede Wereldoorlog. Oorlogsdagboeken geven er een subjectief beeld van. Zoals de beschrijving van het verblijf in de onderduik. Als feitenverslag hebben ze een uiteenlopende betekenis en een eigen speciale waarde, omdat ze een bijzondere inkijk geven. Niet lang geleden is zo’n oorlogsdagboek herontdekt en in 2016 uitgegeven. Het is geschreven door de Joodse Caroline (Carry) Ulreich uit Rotterdam en beslaat de periode 1941-1945. Wat maakt dit dagboek zo bijzonder?

Leven van een Joods tienermeisje
Op haar 15de verjaardag krijgt Carry een dagboek en kort daarna (vanaf 17-12-1941) begint ze ermee. Aanvankelijk schrijft ze over haar tienerleven in een middenstandsgezin van Oost-Joden. Naar school gaan, de sleur ervan, de omgang met vriendinnetjes en het flirten met leuke jongens. Ze beschrijft wat ze leuk vindt en wat niet. Aanvankelijk heeft de Duitse bezetting geen grote rol in Carry’s leven. Ze beschrijft de gesloten wereld van het Jodendom, haar vasthouden aan de tradities en haar zionisme. Een aantekeningenlijst verklaart dit nader en geeft een toelichting op haar wereld. Dat geldt ook de Inleiding en de Achtergronden geschreven door Bart Wallet.

Omslag
Dan beschrijft ze hoe in de zomer van 1942 haar wereld drastisch verandert. Joden moeten een gele ster dragen en worden van overheidswege tegengewerkt. Ze worden ontslagen, hun studeren en reizen wordt beëindigd en ze worden overal geweerd. Daarna beginnen de deportaties. De Ulreichs vinden een uitweg door een baantje bij de Joodse Raad in Rotterdam. Dat geeft voorrechten.

Onderduikjaren en vrede
Carry legt de meeste nadruk op de jaren 1942, ’44 en ’45. In die tijd is het gezin Ulreich (vijf personen) ergens in Rotterdam ondergedoken bij het vijfkoppige Rooms-katholieke gezin van de bankmedewerker Zijlmans. Daar worstelen ze met hun Joodse tradities en enige discriminatie. Toch weten de Ulreichs er de oorlog goed door te komen. Moeilijk wordt het in de erg koude winter van 1944-45. Er is dan bijna niets meer te eten. In de onderduik zijn de Ulreichs goed op de hoogte van wat er in de wereld gebeurt. Carry worstelt soms met haar geloof en heeft een groot verlangen naar vrede. Als die eindelijk komt, blijken heel veel gezinnen versplinterd. Dat het hele gezin Ulreich de oorlog ongeschonden heeft overleefd is bijzonder. Snel organiseert de Joodse wereld zich en Carry’s verlangen om naar het Beloofde Land te gaan wordt verwezenlijkt. Ze huwt een soldaat van de Joodse Brigade en emigreert. Kort daarna volgt de rest van het gezin.

Evaluatie
In tegenstelling tot het dagboek van Anna Frank geeft dit boek een afgerond verhaal en breekt niet af. Ook is het een godsdienstig Oost-Europese gezin. Jammer is dat dit dagboek erg verspringt in de tijd, soms een telegramstijl heeft en geen index. Wel zijn een literatuurlijst, personenregister en enkele afbeeldingen toegevoegd. Dit is een belangrijk oorlogsdagboek en een aanrader voor de geïnteresseerden.
 

Diverse recensies:

Ulreich schrijft op een prachtige, volwassen manier met ingehouden emotie, over het Joodse leven, dat ondanks de oorlog doorgaat. Je krijgt het gevoel de gebeurtenissen mee te beleven.
Bart Wallet, Reformatorisch Dagblad

Altijd vraag ik me af hoe ze dat konden en durfden. Die mensen die onderduik verleenden. Na elk verhaal groeit mijn respect. Vijf personen drie jaar lang ondergedoken in een slaapkamer van een gewoon huis in Rotterdam. ‘Wij kregen de ouderslaapkamer van die mensen, terwijl zij in het aardappelhok sliepen.’ Drie jaar lang! ‘Ze hebben het gedaan uit liefde voor Jezus.’
Krijn de Jong, Kerkblad voor het Noorden, 11 augustus 2016

‘Wij zaten bij een katholieke familie ondergedoken, de familie Zijlmans. Ze namen ons in huis omdat ze erg gelovig waren… Door wat zij deden, leven wij. Ik denk dat dat veel moed vereist. Dat is de reden van het uitgeven van mijn dagboek, deze gedachte doorgeven: het is mogelijk om mensen te helpen; keer je niet om om niet te zien wat er gebeurt.’
Israël aktueel, december 2016, uit interview met de auteur.

Video: https://www.youtube.com/watch?v=SLi2TWIhdMw