|
www.vergadering.nu Recensie-index www.vergadering.nu 3 RECENSIES
Een puritein was ‘streng godsdienstig en moest niets hebben van werelds vermaak’. Dat is het beeld dat veel mensen hebben van de aanhangers van het puritanisme, een stroming die in de zestiende en zeventiende eeuw bestond binnen de Anglicaanse Kerk. Ze worden geassocieerd met wereldvreemd, saai of levensmoe. Oorspronkelijk waren de puriteinen dit juist niet. Ze durfden in hun tijd uit de toon te vallen en te staan voor een radicale vorm van christendom. Zij kunnen ‘orthodox’ genoemd worden in de reformatorische zin van het woord, maar zij schuwden niet onorthodoxe middelen te gebruiken om hun verzet tegen een tirannieke overheid en kerk te tonen. Ze waren daarom ‘draads’ en ‘tegendraads’, dat wil zeggen vroom en non-conformistisch tegelijk. Als het nodig was, weigerden puriteinen om zich aan te passen aan de heersende moraal en de verkalkende kerkelijke cultuur. 3. Bode - 12 november 2006 Draads en tegendraads Met Draads en Tégendraads wil Henk Bakker de lezer een beknopte inleiding geven op het leven en denken van de puriteinen. Daarbij richt hij zich vooral op de separtisten of dissenters die zich afscheidden van de Kerk van Engeland. Deze puriteinen (bet. 'zuiveraars', van het Engelse purifi) namen geen genoegen met enkel een breuk met Rome. Ze wilden naar interne kerkelijke veranderingen streven, waardoor het kerkvolk weer onder de betrouwbare Woordverkondiging zou worden gebracht. Daarbij moeten we niet denken dat de puriteinen vastgeroeste predikanten waren, die enkel hun blik naar binnen gericht hadden en de boze buitenwereld om hen heen vermeden. De puriteinen dachten juist groot en baden voor dingen die verder reikten dan hun eigen geloofsgemeenschap. We hoeven dus geen dorre geschiedschrijving bij dit boek te verwachten. Het is juist zeer gemakkelijk, helder en luchtig geschreven. De auteur slaagt er op een voortreffelijke wijze in om het leven van de puriteinen praktisch te koppelen aan het christelijke leven van zijn lezer. Daardoor galmen de klanken van deze godsmannen ook nog in onze tijd verder. Meteen aan het begin wordt de lezer op boeiende wijze meegenomen in de geschiedenis van de latere puritein Jonathan Edwards. Hij zal de lezer als een rode draad door het gehele boekje begeleiden. Dat Jonathan Edwards de schrijver nauw aan het hart ligt, blijkt alleen al uit het feit dat ruim veertig bladzijden aan hem gewijd zijn, terwijl de andere puriteinen twee tot drie bladzijden in beslag nemen. Eén van de redenen die de schrijver daarvoor geeft, is dat we de grondbeginselen van de evangelische beweging ook kunnen terugvinden bij deze opwekkingspredikant. Edwards vervult zodoende een brugfunctie tussen de puriteinen en de evangelische beweging. Ook de andere puriteinen laat men de revue passeren. Waarbij ook de wonderen, tekenen en goddelijke voorzienigheid in hun leven aan bod komen. Gebed en voorzienigheid zijn dan ook bij de puriteinen door een ijzeren band met elkaar verbonden. Na het geschiedkundige overzicht van het leven van enkele puriteinen wordt de lezer vervolgens geïntroduceerd in hun belangrijkste theologische gedachten. De puriteinse vroomheid, heiligheid, rechtvaardigheid, verkiezing, bekering en vele andere theologische aspecten komen daarbij aan bod. Het boek wordt afgesloten met de behandeling van het belang van het puritanisme voor de kerk van nu. Hierin laat de auteur het boeiende contrast zien tussen de puriteinen en de hedendaagse evangelische en reformatorische kerken.
Actuele problemen waarmee we in onze tijd te kampen hebben, zoals de versnelling van de secularisatie, worden daarbij aan de kaak gesteld en weerspiegeld in de tijd van de puriteinen. Zodoende geeft Bakker een glimp weer van de manier waarop de puriteinen met deze problematiek omgingen en daagt hij de lezer als het ware uit om te putten uit de ideeën van deze stroming. Het boek bevat een handige tijdsbalk en landkaart, en de lezer vindt er verder diverse portretten van de puriteinen. Ten slotte zijn er nog enkele vragen aan het einde van het boek opgesomd, die kunnen dienen als reflectie van de behandelde stof. Door de helderheid waarmee het boek geschreven is, is het een aanrader voor iedereen die graag een beknopt overzicht van de belangrijkste gegevens van de puriteinen wil krijgen. 2. Uitdaging - oktober 2006 Puriteinen niet achterhaald maar van deze tijd. 1. Nederlands Dagblad - 6 oktober 2006 - www.nd.nl Draads en tegendraads Hij beschrijft het leven van enkele belangrijke puriteinse voorlieden en bespreekt de belangrijkste punten uit het puriteinse gedachtegoed. Bakker begint met Jonathan Edwards (1703 1758), strikt genomen geen puritein, maar wel iemand wiens gedachtegoed sterk leunde op dat van de puriteinen van een eeuw eerder. Bakker ziet juist hem als een brugfiguur tussen reformatorischen en evangelischen. Opvallend was dat veel puriteinen zich niet alleen met theologische, maar ook met staatkundige kwesties bezighielden. In een slothoofdstuk gaat Bakker in op vier aandachtsvelden van de puriteinen, namelijk hun gerichtheid op God, hun gerichtheid op de Schrift, het belang dat ze in de prediking stelden en hun theologie van de opwekking. Dit boek is zo een aardige inleiding op het puriteinse denken. |
