www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

2 RECENSIES

GERICHT LEIDERSCHAP
Het geheim van Nehemia
Bennie Sloetjes
ISBN 90-6353-436-1
genaaide paperback met flappen
223 pag.
Prijs: EUR 14,95
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

Waarom draait de ene werkgroep binnen de gemeente beter dan de andere? Waarom zijn er binnen de ene commissie voortdurend irritaties, terwijl de andere één grote vriendenclub is? Waarom groeien sommige gemeenten als kool terwijl andere al jaren stilstaan in hun groei? Veel oorzaken zijn mogelijk, heel veel. Toch ontdekken steeds meer mensen dat er vaak een factor een rol speelt. Velen komen tot het inzicht dat het wel eens te maken zou kunnen hebben met het al dan niet aanwezig zijn van goed leiderschap

2. Wegwijs - februari 2010 - www.bijbelstudiebond.nl

Gericht leiderschap, het geheim van Nehemia

Recensie door Riek Beute-Mostert

Dit boek is als een mes dat snijdt aan twee kanten. Iets dergelijks doet de titel al vermoeden.
Dit is een boek voor ontevreden mensen, schrijft uitgever Henk Medema in zijn verantwoording. Maar dan wel voor mensen met een heilige ontevredenheid, mensen die ontevreden zijn over Gods gemeente.
Waar het om gaat in dit boek is dat God een herbouwd en gezegend Jeruzalem voor Zich ziet. Een stad waarin wij mogen wonen als huisgenoten van God, maar die vooral de woonplaats van God is, in de Geest: het gaat in de eerste plaats om Hem.

Een boek met een dubbele functie: de geschiedenis van Nehemia wordt verteld en tegelijkertijd valt de nadruk op de manier waarop Nehemia leiding geeft. Goed overdacht en duidelijk gericht op Gods grootheid. Dus niet in de trant van: hoe word ik in zeven stappen een goed leider? We zien
hoe Nehemia een goed leider was, omdat hij Gods eer zocht. Hoe bedroefd was hij toen hij hoorde van zijn broer Chanani hoe de toestand in Jeruzalem was (Neh. 1).

De Bijbel is geen cursusboek voor succesvol leiderschap. In de Bijbel leer je door mee te lopen met een meester, door naar Hem te kijken en te luisteren en door met Hem te praten. Door heel het bijbelboek heen zie je Nehemia's afhankelijkheid van en zijn geloof in God, in zijn voortdurend contact met God.
Het geheim van Nehemia, dat ook uw en mijn geheim mag zijn. Bennie Skietjes wil op zijn eigen originele manier lessen overdragen aan de lezers door Nehemia op de voet te volgen en de situaties waarin hij belandt te bestuderen.
In een pakkend verhaal dat als voorbeeld dient, legt hij uit hoe moeilijk het is om leider te zijn. En hoe we de weg kunnen vinden die ertoe leidt dat we problemen te boven komen, namelijk via de weg van Nehemia.
Het is verleidelijk om in het register van leiderschapslessen de punten eruit te pikken die je van belang vindt, maar dat leidt tot niets. Het register is bedoeld om zaken snel terug te vinden. Zoals in Nehemia een opbouw zit, zo is dit boek ook opgebouwd.

Zeven delen: aanbidding, gemeenschap, onderwijs over de wil van God, dienstbaarheid, onderwijs over de voorschriften van God, onderwijs over het huis van God en missie.
Deze zeven delen zijn onderverdeeld in hoofdstukken waarin we het hele boek Nehemia doorgaan. Elk hoofdstuk begint met een persoonlijke brief van Nehemia, die een weerslag wil zijn van wat er in het bijbelgedeelte beschreven is en die ook zijn gevoelens verwoordt. Op deze manier wordt een verbinding tot stand gebracht tussen de manier waarop Nehemia de dingen ervaart en hoe wij het beleven. Een prachtige vondst van de schrijver!
Een heel mooi voorbeeld is hoofdstuk 2, waar het gesprek plaatsvindt tussen de koning en Nehemia naar aanleiding van de neerslachtigheid van Nehemia.

Na de brief volgt een aantal leiderschapslessen die uit het voorgaande voortvloeien.
Een voorbeeld: na Nehemia 5:13c-19 waar Nehemia spreekt over zijn gedrag als gouverneur van Juda, en dat hij in die hoedanigheid niets van liet volk geëist heeft omdat ze het al zwaar genoeg hadden, volgen leiderschapslessen over model staan. Door een goed voorbeeld te zijn in ijver en moraal, nederigheid en onbaatzuchtigheid geeft hij anderen gelegenheid zich aan hem op te trekken en hem te volgen.
Dit wordt uitgewerkt in kleine onderdelen, waardoor alles heel duidelijk en overzichtelijk is.
Het boek sluit af met twee bijlagen: voorbeeld van een gemeentevisie en van gemeenteplanning.

1. Nederlands Dagblad - www.nd.nl - 31 december 2004

Door en door bijbels leiderschap
door Anne Pals

AIweer is er een boek verschenen over het leiderschap van Nehemia. Zou Bennie Sloetjes nog iets kunnen toevoegen aan wat al gezegd is? Mijn aanvankelijke scepsis nam tijdens het lezen af.
Dit boek is een doorlopende vertelling van het verhaal van Nehemia in de vorm van een uitgebreide parafrase waar allerlei leiderschapslessen uit getrokken worden. De vorm waarin deze lessen opwellen uit de tekst, maakt ze prima leesbaar.
In de verschillende hoofdstukken komen allerlei aspecten van leiderschap aan de orde, die thematisch gerangschikt staan. Het mooie is dat een bepaald thema op verschillende plaatsen in het boek opduikt. Die onderdelen kunnen ook achter elkaar bestudeerd worden, omdat ze in verschillende hoofdstukken dezelfde naam hebben met een volgnummer. Deze manier van rangschikken verdient een compliment. Daardoor is het ook goed mogelijk een toerustingavond over een afgebakend thema te geven.

Beter dan Warren
Sloetjes, die zelf in het leiderschapsteam zit van gemeente De Wingerd in Westendorp, weet zich sterk geïnspireerd door het boek Doelgerichte gemeente van Rick Warren. Toch vind ik Sloetjes' benadering verantwoorder en bijbelser dan het genoemde boek van Warren. De leiderschapslessen komen duidelijk op uit de bijbeltekst, waarna ze in de hedendaagse situatie toegepast worden. Bij Warren worden er naar mijn mening regelmatig bijbelteksten bij gesleept om zijn managementtheorie te onderbouwen met alle respect die ik voor de inhoud van zijn boek heb. De toon van de uitleg van Sloetjes is niet zo spectaculair succesvol, zoals bij veel Amerikaanse lectuur over leiderschap. Zijn boek is goed bruikbaar in de Nederlandse situatie. De bijbelse noties van afhankelijkheid en nederigheid klinken over het algemeen duidelijk door.

Twee reeksen van thematische leiderschapslessen die ik willekeurig geselecteerd heb, wil ik wat uitvoeriger bespreken: 'leiders inschakelen' en 'weerstand'.
Bij 'inschakelen van leiders' gaat het erover dat Nehemia leiders bij het project betrekt (Neh. 2:16 20), bij hen steun zoekt (Neh. 4:14) en hen op hun verantwoordelijkheid wijst (Neh. 5:6 13). Enkele waardevolle citaten ter illustratie: "Gebruik het enthousiasme van je droom niet om meteen als een dolle aan het werk te gaan, maar gebruik dat om anderen te enthousiasmeren." "Ga in crisissituaties niet solistisch te werk, maar betrek alle verantwoordelijken bij het oplossen of het te boven komen van tegenslag." En: "Ten eerste moet het probleem daar komen te liggen waar het hoorde, en dat was bij de leiders... Nehemia accepteerde grote risico's, om wantoestanden waar anderen de dupe van werden, toch te kunnen oplossen."

Bij 'weerstand' gaat het om de eerste signalen (Neh. 2:10), geen gemeenschappelijke basis (Neh. 2:19), de diepere lagen (Neh. 4:15 23) en aanzienlijken werken niet mee (Neh. 3:5). Enkele waardevolle citaten: "Sanballat en Tobia hebben gemeenschappelijke belangen: iemand bedreigt hun machtspositie, en als zij een blok gaan vormen loopt het project van Nehemia groot gevaar." "Wat te doen als je weerstand ervaart? Probeer er achter te komen waar die weerstand vandaan komt, wat de diepere oorzaak ervan is. Probeer daarna te begrijpen waarom mensen reageren zoals ze doen... ontdekken waar bij de ander de pijnpunten zitten." En: "Wat gebeurt er bij verandering? Bij verandering veranderen niet alleen de situaties, maar ook de verhoudingen, en (dus) ook de posities die mensen (vaak na veel inspanning) hebben verworven."

Deze citaten laten een doorsnede zien van onderwerpen die bij leiderschapslessen aan de orde komen. Regelmatig kwamen mij tijdens het lezen theorieën en methodieken uit de agogiek voor de geest die Sloetjes niet noemt. Dit geeft de waarde aan van de bijbelse gegevens die op een eenvoudige manier uitgelegd en doordacht worden. Doordat de auteur niet te sterk systematiseert, gebruikt hij de teksten uit de Bijbel niet om eigen gedachten aan op te hangen. Natuurlijk gaat hij regelmatig in zijn gedachten over leiderschap verder dan de tekst, de inhoud toespitsend op deze tijd. Toch wordt mijn inziens de Bijbel hiermee geen geweld aangedaan, maar als een mooi, natuurlijk vertrekpunt gebruikt.


Dromen
Zijn er geen kritische noten te kraken? Jazeker. Op pagina 35 staat er een leiderschapsles over dromen en wat God ermee wil. Met de uitspraak dat er "nooit iets zal bereikt worden als je nooit van iets moois droomt" heb ik wel wat moeite. Vervolgens wordt er gesteld dat je geloof in God samen met je droom van God een onverslaanbaar duo vormt. Voor mij is deze stelling te veel mensgericht; ze gaat te weinig uit van het werk van,God. Het boek Nehemia is een doorlopend verhaal over de grote daden van God waarbij ootmoed en verwondering past en geen ik gericht triomfantalisme.

Een van de laatste hoofdstukken van het boek heeft als titel Koerscorrecties. Nehemia heeft het 'project' twaalf jaar niet bezocht en er blijkt groot verval te zijn. Het is een typerende gebeurtenis voor Israël, die in eigen kracht de koers niet op God gericht kan houden. Laat daarom iedereen die denkt dat hij stevig overeind staat, oppassen dat hij niet valt (1 Kor. 10: 12 NBV).

Gericht leiderschap is prima te gebruiken is voor gemeenteleden zonder agogische scholing. Ik hoop het boek zelf in mijn lessen over leiderschap geregeld te raadplegen wegens de bijbelse inhoud.

[ Anne Pals is docent agogiek en gemeenteopbouw aan de Christelijke Hogeschool Ede ]