www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

1 RECENSIE

Spiritualiteit van de ontvankelijkheid
Philip Troost
Uitg. Kok, Kampen 2008
192 blz. € 14,90
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

Pleidooi door de vrijgemaakt-gereformeerde predikant voor een spirituele levenshouding binnen het orthodoxe geloof, waarbij mensen ontvankelijk moeten zijn voor de goddelijke toenaderingspoging.

1. Nederlands Dagblad - 27 juni 2008 - www.nd.nl

Spiritualiteit als intimiteit met God

Recensie door Jan Hoek

Toen studentenpastor Philip Troost in 2006 zijn boek ‘Christus ontvangen, Gereformeerd en charismatisch leren van elkaar’ schreef, was de actuele context voor hem leidend. Hij ging nadrukkelijk in op de wederkerige verrijking die een echte ontmoeting tussen gereformeerde en charismatische stromingen binnen het christendom zou betekenen. In de nu verschenen nieuwe uitgave van dat boek brengt hij met minder expliciete toespitsing op de verhouding gereformeerd charismatisch opnieuw de boodschap dat het ons te doen moet zijn om de intimiteit met God.

Troost wil als het ware een bijsluiter aanbieden die bij elk medicijn dat de apotheek van spiritualiteit uitgaat, kan worden meegegeven. Velen ervaren een kloof tussen wat ze theoretisch geloven en wat ze reëel ervaren. Gezien de resistentie van de menselijke ziel is nadrukkelijke aandacht voor ontvankelijkheid geboden. Het gaat dan om het vermogen en de bereidheid om Gods liefde in Christus echt toe te laten in de diepte van ons menselijk zijn en ervaren.

Het is even merkwaardig als onnodig dat binnen de gereformeerde gezindte de wegen uiteengaan tussen enerzijds 'bevindelijke' en anderzijds 'verbondsmatige' spiritualiteit. Troost onderstreept terecht dat het er in het verbond tussen God en mensen intiem aan toe gaat. De omgang met de God van het verbond is een kennen op een dieper niveau dan het louter conceptuele en intellectuele. Zij is gekleurd door het mysterie van de liefde. Er is een geheim dat ontdekt moet worden. De notie van het geheim verdwijnt niet door de notie van de openbaring. God is de Verborgene die bij ons is. Geloven is behalve een zeker weten en een vast vertrouwen ook een blijvend zoeken. Het nieuwe verbond is persoonlijker dan het oude. Niet of je bij het volk hoort is de centrale gedachte, maar dat je Christus ontvangen hebt in je hart, en dáárom bij Gods volk hoort.

Ontvankelijk
Het onvermogen tot geestelijke ontvankelijkheid ziet Troost als dé oorzaak van de spirituele verschraling in de kerk. De kernvraag is niet wat wij doen voor God of wat we geven, maar of we ook werkelijk kunnen en willen ontvangen wat Gód geeft: zijn Woord, zijn Geest, zijn bevrijding, zijn genezing, zijn leiding, zijn nabijheid. Kortom: Christus en al zijn weldaden. Christus toelaten in elk hoekje van je leven dat maakt een ander mens van ons. Je kunt alleen liefde geven als je liefde hebt ontvangen. Het geeft spanningen wanneer je wel de gevende kant van je geloof sterk ontwikkelt, maar de ontvangende kant verwaarloost. De kern van gereformeerde spiritualiteit is ontvankelijkheid voor wat God geeft. Het gaat om werkelijke overgave aan God, waarbij we niet bepaalde gebieden achterhouden.

Overigens geeft Troost ook nadrukkelijk aandacht aan de gewoon menselijke kant van spiritualiteit. Hij onderscheidt met Waaijman zeven dimensies in het zielenleven en benadrukt het belang van de integratie van de mannelijke en de vrouwelijke kant in onze psyche. Een man vertoont het beeld van God meer naarmate hij zijn vrouwelijkheid geïntegreerd heeft in zijn man zijn en voor de vrouw geldt dit vice versa. Ontvankelijkheid is een typisch vrouwelijke eigenschap die als het goed is het geloofsleven evenzeer bij mannen als bij vrouwen stempelt. Gebeurt dat niet, dan doemen de gevaren van intellectualisme, activisme en controlisme op. De kerk wordt een bedrijf, leiderschap wordt management, belijden wordt het eens zijn met de leer en vieren wordt een programma afwerken. In alle bedrijvigheid voor God wordt de intimiteit met God gesmoord. Tegelijkertijd is er het tegenovergestelde gevaar van de belevingscultuur. We moeten nu ook weer niet van de weeromstuit bang worden voor stelligheid en een principiële stellingname. Deze 'mannelijke' aspecten horen met de 'vrouwelijke' ontvankelijkheid geïntegreerd te worden.

Diepe wortels
In het geloofsleven gaat de grondhouding van zelfhandhaving over in een basishouding van vertrouwensvolle overgave. We leren onze ziel mét z'n behoeften en eigenaardigheden overgeven in de handen van de Pottenbakker. De vruchtdragende boom van Psalm 1 is diep geworteld. Zo wil de Geest diep in ons binnendringen om te komen bij onze diepste drijfveren, de bron van ons bestaan, de wortels van onze ziel. Het gaat niet om een emotionele kick, maar om de omvorming van ons mens zijn.

Je overgeven aan God betekent dat we dingen moeten loslaten waar we zo aan gehecht zijn en dat onze wil bekrachtigd wordt tot gehoorzaamheid. Zo gaan we door God in beweging gezet zelf meewerken met Hem. We leggen de dubbelheid van ons hart af en mogen in liefde God recht in de ogen kijken. We ontvangen telkens opnieuw de vervulling met de Geest, dat wil zeggen we komen steeds meer onder invloed en leiding van de Geest. In de intieme omgang met de God van het verbond kennen we een nieuwe en oprechte gehoorzaamheid en tegelijkertijd de blijvende gebrokenheid van het onvolmaakte. We staan in de spanning tussen het al wel ontvangen van het voorschot en het nog niet ontvangen van de volle realiteit van Gods heil. Waar het zaad van Gods liefde ontvangen wordt, ontstaat nieuw leven. Het is er al helemaal, maar het moet nog wel geboren worden... op de jongste dag.

Ik heb in deze recensie de auteur zo veel mogelijk aan het woord gelaten. Behoefte aan kritisch commentaar heb ik nauwelijks. Ik ben blij met deze evenwichtige en spirituele bijdrage aan de bezinning op het leven door de Geest. Troost overstijgt allerlei tegenstellingen die zich binnen de gereformeerde gezindte voordoen waar men zich eenzijdig focust op verbond óf bevinding, leer óf leven, verstand óf gevoel, orde óf vrijheid. Gods verborgen omgang leidt tot een nieuw leven dat wervend is en dienstbaar, tot opbouw van Christus' gemeente en tot zegen voor de mensen die op onze weg komen.