www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

2 RECENSIES


Gertrude van Tijn
en het lot van de Nederlandse Joden

Bernard Wasserstein
Nieuw Amsterdam, Amsterdam
ISBN 9789046814352
Prijs: € 21,95
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

Als de Joodse Gertrude van Tijn in 1941 in het neutrale Lissabon aankomt, vertelt ze het bijna onwaarschijnlijke verhaal van haar onderhandelingen in opdracht van de Duitse bezetter over een grootschalig vertrek van Joden naar geallieerd of neutraal gebied. Van Tijns missie heeft weinig kans van slagen want Amerika en Engeland laten geen vluchtelingen toe. Gertrude vertrekt weer en gaat werken bij de Joodse Raad, waar zij zich bezighoudt met de emigratie van en de hulp aan Joden - ze weet dat hun leven in een concentratiekamp zal eindigen. Zelf wordt ze ook naar een concentratiekamp gedeporteerd, maar komt dankzij een zeldzame uitwisseling van gevangenen in 1944 in Palestina terecht. Het verslag dat ze daar over haar ervaringen schrijft, maakt veel discussie los over Joodse collaboratie en over Joods verzet tegen de massavernietiging. Wassersteins boek werpt een bijzonder licht op de soms onmenselijke dilemma's bij het maken van persoonlijke en collectieve keuzes tijdens de Tweede Wereldoorlog. 
 


2. Israelaktueel - mei 2013 - www.christenenvoorisrael.nl/israel-aktueel

Gertrude van Tijn en het lot van de Nederlandse Joden

Recensie door Marijke Terlouw


Een buitengewoon informatief boek over de laatste jaren voor en de jaren tijdens de Shoah in Nederland. Aan de hand van het leven van Gertrude van Tijn, dat biografisch wordt beschreven, krijg je er als lezer zicht op hoe de Joden de dreiging van het nazisme al dan niet ervoeren en hoe Gertrude daar mee omging. 

Gertrude zette zich in om Joodse vluchtelingen te helpen bij hun emigratie. Tegelijk is ze nauw betrokken bij het werk van de Joodse raad in Amsterdam. Je krijgt meer begrip voor de dilemma's waarvoor de Joden van toen zich gesteld zagen. Het meest prangende dilemma was misschien wel: is het niet beter samen te werken met de Duitsers in plaats van ze tegen te werken? 

De schrijver geeft een feitelijk en helder beeld van de keuzes die Gertrude maakte. Over het algemeen wordt Gertrude positief weggezet. Pas aan het eind van het boek zijn enkele kritische kanttekeningen geplaatst.


1 . Biblion - 2013 - www.deboekensalon.nl 

Boekrecensie door Drs. B. Hummel

De Duitse Gertrude van Tijn (1891-1974), daadkrachtig en eigenzinnig, rolde in de jaren dertig in Nederland in het vluchtelingenwerk voor Duitse joden. Transmigratie was het hoofddoel. Tijdens de oorlog zette ze dit werk voor de Joodse Raad voort en leidde ook de afdeling Hulp aan Vertrekkenden. 

Wasserstein leidt de lezer gedegen en met veel kennis van bronnen en zaken door de vooroorlogse hulp aan gevluchte joden en de pogingen om hen tijdens de oorlog te laten emigreren. Gertrude van Tijn, vaak werkend onder grote spanning, is de leidraad in zijn verhaal. Door de grote informatiedichtheid aan personen, organisaties en gebeurtenissen komt zij als persoon helaas matig uit de verf. 

Desondanks heeft docent moderne Europese Joodse geschiedenis Wasserstein (hij schreef onder meer 'Aan de vooravond', 2012), met de gekozen aanpak wel iets nieuws toegevoegd. Moeilijke vragen over collaboratie gaat hij niet uit de weg. Voorzien van talrijke zwart-witfoto's, eindnoten, een overzicht van bronnen en literatuur en een register. 
 

www.vergadering.nu