www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

1 RECENSIE


De ergernis van het kruis
Over de verzoening tussen God en mensen
Paul Wells
Uitg. De Banier, Bunnik 2008
339 blz. € 17,90
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...

of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

De moderne mens heeft een afkeer van de klassieke leer over de verzoening door voldoening. In De ergernis van het kruis zet Paul Wells deze verzoeningsleer uiteen.
Hij legt begrippen als plaatsbekleding, verzoening, voldoening en middelaarschap uit en geeft antwoord op belangrijke, maar lastige vragen als: ‘Waarom moest Christus God en Mens zijn? Waarom moest Hij naar
de aarde komen? Had God de verlossing niet gewoon kunnen gebieden?’
Paul Wells breekt een lans voor een verzoeningsleer die Christus’ dood eerst en vooral ziet als een plaatsbekledend offer voor de zonde. Wells weerlegt de moderne verzoeningsleer die de toorn van God wil wegpoetsen en zo de ergernis van het kruis wil wegnemen.

Paul Wells doceert systematische theologie en woont sinds 1972 in Aixen-
Provence. Hij schreef verschillende boeken en is sinds 1981 redacteur van
La Revue réformée, een toonaangevend, bijbelgetrouw tijdschrift. Daarnaast werkt hij aan de Institutie van Calvijn en zijn commentaren op het Nieuwe Testament in hedendaags Frans. Ook werkte hij mee aan de rubriek ‘Buitenpost’ in het Reformatorisch Dagblad.
‘Het christendom wordt vaak in de verleiding gebracht om haar wijn in water te veranderen wanneer het geconfronteerd wordt met moderne vragen over de afwezigheid van God. Er wordt een poging gedaan om God menselijk te maken door Zijn liefde te benadrukken.’

Lees ook het artikel over Wells in het RD:
www.refdag.nl
 


1. Nederlands Dagblad - 30 januari 2009 - www.nd.nl

Aanstootgevend lijden

Recensie door Dick Schinkelshoek

Waarom werd God mens? De titel van het bekende boek van de elfde-eeuwse monnik Anselmus van Canterbury is vermoedelijk de oudste vraag van de kerk. Want ondanks alle meningsverschillen bestaat vanaf het prilste begin dáárover overeenstemming: de komst van de Zoon van God - zijn leven, zijn dood en zijn opstanding - betekent redding.

/>

Tweeduizend jaar na Christus, talloze theologische traktaten en lofzangen later, verschijnt van Paul Wells, hoogleraar aan de gereformeerde theologische faculteit in het Franse Aix-en-Provence, opnieuw een boek over dit kernthema van het christelijk geloof. Een overzichtswerk waarin alle woorden, beelden en begrippen rond de kruisdood van Jezus de revue passeren. Dat is niet voor niks. Wells maakt zich zorgen, blijkt uit het hele boek. Over het lijden van Jezus, over het nut en de noodzaak daarvan, is volgens hem veel onduidelijkheid buiten én binnen de gemeente.

De verzoening door het plaatsvervangend lijden van Jezus Christus wordt acceptabeler gemaakt, merkt Wells. De ergernis die het Kruis van nature bij mensen oproept, wordt weggemasseerd. In de afgelopen eeuw is het Bijbelse evangelie ingeruild voor een surrogaat. Terwijl de verzoening het christendom onderscheidt van andere religies. Het is de diepste kern."

Enorm veel
Wells begint bij die ergernis, die volgens hem vooral het ‘in onze plaats' betreft. Andere manieren van spreken in de Bijbel over de verzoening - Wells noemt naast het plaatsvervangingsmodel het overwinningsmodel en het voorbeeldmodel - worden om die ergernis weg te nemen uitvergroot. Terwijl ze beide onvolledig zijn. 'Jezus als voorbeeld' kan hooguit de onoverbrugbare afstand tussen God en mens duidelijk maken, maar niet oplossen. ‘Jezus als overwinnaar' ruimt het kwaad wel uit de weg, maar heft de afstand tussen God en mens niet op.
De plaatsvervanging neemt volgens Wells al die aspecten in zich op. Het waarom van de Kruisdood van Jezus is een Goddelijk mysterie, bekent Wells. Maar dat weerhoudt hem niet om alle denkbare aspecten van de verzoening zo gedetailleerd mogelijk in kaart te brengen. Kon God niet zonder lijdensweg vergeven? Kon het ook anders? De liefde van God kun je nooit los zien van zijn gerechtigheid, zegt Wells. God is helemaal betrokken bij de verzoening. Zijn liefde is niet onverschillig, de zonde kan niet ongestraft blijven.
Wells' boek behandelt in een vaart enorm veel theologische onderwerpen, zoals het verbond, de schepping, de drie-eenheid en andere godsdiensten. Waarschijnlijk omdat de verzoening de kern van het geloof is waar alle thema's samenkomen. Telkens blijkt hij door en door calvinistisch te redeneren, en thuis in de gereformeerde scholastiek: „Het uiteindelijke motief voor het offer van Christus moet de Goddelijke glorie zijn geweest, en niet het beoogde effect dat het zou hebben voor de schepping.”

Twee kanten
Treffend is Wells' vraag of de ergernis van het `in onze plaats' geen orthodoxe variant heeft gekregen in de veelgehoorde nadrukkelijke oproep dat wij Jezus als redder moeten aanvaarden. Toch loopt het boek met zijn massieve inzet bij de ergernis van het kruis en zijn grote (legitieme!) voorkeur voor het plaatsvervangingsmodel hier en daar wel het gevaar van blikvernauwing. Gezien Wells' zorgen misschien begrijpelijk, maar soms is het boek erg antithetisch. Moet sommige afkeer van het offer van Jezus niet verklaard worden uit moderne (wellicht verwijfde, wereldvreemde) afkeer van bloed in het algemeen?

Dat veel gelovigen maar met moeite bloederige liedteksten uit de Romantiek over de lippen krijgen, is op zichzelf nog geen reden tot zorg. En waarom zou Jezus' kruisdood naast het 'in onze plaats' niet tegelijk een geweldloze aanklacht tegen menselijk onrecht kunnen betekenen, en een afdaling van de Zoon van God in de diepte van menselijk lijden? Zolang al die stemmen maar samen klinken, of zondag na zondag om de beurt, heeft dat niets te maken met een knieval voor de ergernis van de moderne mens. Het Goddelijke mysterie, zegt Wells zelf, heeft vele kanten.

Ook het plaatsvervangingsmodel heeft zijn beperkingen. Waarom zijn er anders de andere modellen? Een van die beperkingen blijkt uit Wells' boek: er wordt nauwelijks gesproken over de opstanding, terwijl kruisdood en verrijzenis - ook in betekenis - bij elkaar horen als twee kanten van een medaille. Een theologie van het kruis moet, wil ze evenwichtig zijn, evenzeer theologie van de opstanding (de overwinning) zijn. En wijzen op het nieuwe teven (het voorbeeld). Er zijn talloze manieren om 'God met ons' te bezingen. Maar toegegeven: de plaatsvervanging is daarvan de grootste en de diepste.

www.vergadering.nu