The Passion

André Maliepaard, Lunteren

Een tijdje terug las ik in het tienerblad 'Hebbez!' dat Mel Gibson een film zou gaan maken over de lijdensweg van Jezus. Interessant... 'is tie christen dan?' dacht ik nog. Een paar maanden later blijkt dat dit persoonlijke project van deze regisseur, producent en acteur in kaskrakers als 'Braveheart' of 'the Patriot' wat meer voeten in de aarde heeft dan de meeste mensen hadden vermoed.

Toen ik een tijdje later aan het nadenken was over het lijden van Jezus, schoot me die film weer te binnen. Op internet zocht ik naar informatie en vond een trailer (een soort voorstukje). Die gedownloade trailer is op zich is al indrukwekkend. Het 'ecce homo' van Pilatus naast een gruwelijk mishandelde Jezus blijft dan al hangen. Zie de mens... Ik heb wel eens vaker een film gezien over het leven van Jezus, maar dit ziet er wel erg realistisch uit!

Hype
Begin dit jaar krijg ik een uitnodiging om bij de voorpremière te zijn. In Amerika is een hype aan het ontstaan rond deze film. Je hoort de wildste verhalen. Vrouw overleden aan hartstilstand in de bioscoop. Moslims op de set komen tot bekering. Jim Caviezel (hoofdrolspeler) is tijdens het draaien twee keer getroffen door de bliksem, maar overleeft dat. De joodse gemeenschap komt in opstand tegen deze antisemitische film. Mensen komen uit de bioscoop en zijn uren niet aanspreekbaar. Hele bioscooppublieken barsten spontaan in huilen uit. Langzamerhand bekruipt mij het gevoel of ik de film nog wel wil zien. De ochtend van de première, 10 maart 2004, weet ik niet of ik ernaar uitzie of tegenop zie om de film te gaan kijken. Wat zal hij met me doen?! Is het waar dat je geloof nooit meer hetzelfde zal worden als daarvoor...? Ik besluit om te gaan.

Voorpremière
De bioscoop stroomt vol met allemaal bekende koppen. Of zoals het ND het zegt: vooraanstaande christenen uit heel Nederland. De film begint. Het verhaal grijpt meteen vanaf het eerste moment vanaf het achttien meter brede scherm. De strijd van Jezus in Getsémané. De lijdensweg is begonnen en zal tot aan Zijn sterven niet meer stoppen. De satan probeert Jezus nog te weerhouden. Zijn leerlingen slapen, behalve één, maar die begroet Hem met een kus... Vanaf dat moment wordt vooral het zware lichamelijke lijden tot in detail in beeld gebracht. De voortdurende aanwezigheid van satan in de vorm van een vrouw in het publiek geeft ook het geestelijke lijden aan, erg mooi vormgegeven trouwens. Bijna twee uur later gaan de lichten weer aan. Het blijft stil in de zaal. Sommigen blijven zitten, anderen zoeken zwijgend hun weg...

Indruk
'En... wat vond je ervan?' Ik aarzel. Ik heb moeite om mijn mening te bepalen. Vanuit de hype is hij me wat tegengevallen. Vanuit mijn relatie met Jezus is het erg indrukwekkend. Het is nooit leuk om te zien hoe iemand die zo'n belangrijke rol in je leven speelt op een onmenselijke manier moet lijden. Nee, ik was geen drie uur van de kaart. En ja, het lijden van Jezus kwam tijdens het kijken wel heel erg dicht bij. Sommige scènes voegden iets toe, bijvoorbeeld het visueel maken van Jezus' strijd met satan. Anderen minder. Maar wat ik er persoonlijk uit meeneem is het feit dat we soms wel eens te makkelijk praten over het lijden en sterven van Jezus. Natuurlijk is het lichamelijk lijden relatief makkelijker in beeld te brengen dan het geestelijk lijden.
Maar alleen al dat lichamelijke lijden moet ondragelijk geweest zijn.

Verlossingsleer
Tijdens mijn studie HBO theologie had ik een keer een gesprek met een docent over de soteriologie, dat is de verlossingsleer. Hoe wordt een mens nou verlost? Binnen die discipline is er een aantal manieren om het evangelie onder de aandacht te brengen. Onder andere door helemaal in te zoomen op het feit dat Jezus toch wel heel erg veel voor de mensen heeft overgehad. En dat dan door een soort medelijden met Zijn lijden, mensen in Hem gaan geloven. Criticasters kunnen deze film daar makkelijk voor aanmerken. En uitspraken van Mel Gibson himself helpen daarbij, want hij wilde vooral shockeren met deze film. Toch is het goed om af en toe eens stilgezet te worden bij de diepte van het lijden van Christus. Genade zo oneindig groot! Professor Smalhout heeft een tijdje geleden iets soortgelijks gedaan door een ontzettend gedetailleerd stuk te schrijven in medische termen over wat een kruisiging met iemand deed. Het besef van genade neemt daar wel door toe.

Kleur
Hoe je het ook wendt of keert, de film krijgt gewoon een kleur door de makers. Het blijft een subjectief product. Dat de maker katholiek is, kun je ook zien aan de film zonder dat je dat vooraf weet. Het meest duidelijk komt dat naar voren in de scène waarin Jezus lichaam van het kruis wordt gehaald, de 'pieta'. Maar ook op andere vlakken komt dat naar voren. Vooral de kenners van de statiën van de lijdensweg, zullen verschillende elementen herkennen. Het vallen onder het kruis. Het schoonmaken van de plek waar Jezus gegeseld is met witte doeken, volgens de overlevering door Veronica. Maar wat mij vooral opviel is dat de lijn van de bijbel wel duidelijk gevolgd wordt. Een tiener uit mijn jeugdgroep vond de mooiste scène, de scène waarin de opstanding in beeld werd gebracht. Wat je ook over deze film kan zeggen, je moet het lijden leren zien in het licht van Pasen!

Familietraditie
Wij hebben in ons jonge gezin nog weinig familietradities opgebouwd. Maar één zit er al wel duidelijk in. De avond voor Pasen programmeer ik onze stereotoren, met het geluid op standje gevaarlijk, met het nummer 'Arise my Love' (Sta op mij geliefde). Dan worden we wakker gemaakt niet door onze wekkers, maar door een nummer dat de opstanding muzikaal op een bijzondere manier in beeld brengt. Een zin die daarin heel sterk in naar voren komt is: 'the Grave could not hold the King!' Het graf kon de Koning niet vasthouden! Dat is ook de scène waar de film 'the Passion of the Christ' mee afsluit. Het lijden heeft zin als het staat in de context van Pasen. Dood waar is uw prikkel?

Vijf jaar
De komende vijf jaar blijft deze film terugkomen in Nederland. De komende weken in de bioscopen. Daarna maakt hij de gang naar de videotheken en hij zal halverwege volgend jaar in de winkel liggen als koop DVD en video. Een paar jaar later zal hij ook op tv te zien zijn, waarschijnlijk een decennia lang vaste prik op goede vrijdag.

Gebed
Hoe we dus ook over het maken van een film denken, over het leven van Jezus, feit is wel dat er op dit moment in een groot gedeelte van de wereld weer aandacht is voor de persoon Jezus. Iets wat steeds meer achterop aan het raken was. Veel bioscoopbezoekers zullen in de leeftijd zijn van 16 30 jaar. Die mensen gaan naar de film in Nederland. Dat is dezelfde generatie die opgroeit in een samenleving waar Jezus alleen nog gebruikt wordt als iemand de bus mist. Kortom, Zijn naam is een vloek geworden. Laten we bidden dat God deze film kan gaan gebruiken om dat te veranderen.