De PKN tussen atheïsten en evangelischen
Plaisier: De doop is eenmalig > Klik hier...
Evangelischen zijn drammerig > Klik hier...
Stolwijkse predikanten geschorst > Klik hier...
Stolwijks paar mag niet langer preken > Klik hier...

Nederlands Dagblad - 11 april 2007 - www.nd.nl

INGEZONDEN

Stolwijk
Een predikantenechtpaar uit Stolwijk liet zich 'overdopen' zoals dat heet. De discussie hierover houdt de PKN bezig. Het Nederlands Dagblad deed er op 7 april verslag van. Het Evangelisch Werkverband heeft, om aan de kritiek op de overdoop te ontkomen, een spitsvondige manier gevonden in een doopbevestigingsritueel. Een waterrijk gebeuren om aan te geven dat men een eerder ritueel dat men als baby heeft ondergaan persoonlijk voor zichzelf heeft aanvaard. Dat wordt niet doop, maar doopbevestiging genoemd.

Door zo te spelen met de taal gaan de scherpe kanten er een beetje af. Volgens prof. G. v.d. Brink heeft de kerkorde van de PKN de kinderdoop op losse schroeven gezet, door die niet langer verplicht te stellen. Hij beschouwt dit als een enorme tegemoetkoming aan de voorstanders van de doop op geloof. Hij voegt aan deze opmerking toe: "Probeer de omgekeerde tegemoetkoming voor de kinderdoop maar eens gedaan te krijgen van de baptisten." In zijn vermoeden heeft hij volkomen gelijk, omdat er in de discussie veelal geen wezenlijk onderscheid wordt gemaakt tussen de betekenissen van kinderdoop en doop op geloof. Zolang men denkt dat men in beide gevallen met één en dezelfde zaak te maken heeft, zal er geen duidelijkheid komen.

De twee doopmogelijkheden zijn even onvergelijkbaar als appels en peren. Als men hier niet onderscheidend te werk gaat, zullen er allerlei complicaties blijven ontstaan. Het bevredigt ook niet echt als er een vermenging van deze twee mogelijkheden in één en dezelfde geloofsgemeenschap plaatsvindt. De discussie zal moeten gaan over de totaal verschillende betekenissen van de twee mogelijkheden, die men vanuit de Bijbel aan een verbondsdoop of aan een bekeringsdoop meent te moeten geven.
J. Schotanus, Rhenen

Nederlands Dagblad - 7 april 2007 - www.nd.nl

Evangelischen: ‘vurig’, ‘drammerig’, ‘de toekomst’

door onze redacteur Aldwin Geluk

Waarom worden in de Protestantse Kerk dominees die het bestaan van God ontkennen met rust gelaten, maar komen predikanten die zich laten overdopen direct in de problemen?

BARNEVELD - Het protestantse predikantenechtpaar Coen en Carin van Hoogstraten uit Stolwijk is in problemen gekomen nadat zij zich beiden hebben laten dopen door een evangelische voorganger. 

Dit, gecombineerd met het feit dat de evangelische koers die zij met hun voorstaan niet door de hele gemeente wordt gedragen, heeft nu tot gevolg dat de classis zich met de zaak is gaan bemoeien. De predikanten is voorlopig verboden te preken in hun eigen gemeente. ,,Het is prettiger als dominees zelf beslissen dat ze niet meer bij een gemeente passen, en zelf weg gaan, dan dat dat van boven af wordt opgelegd’’, zei een classiswoordvoerder deze week. Ook PKN-scriba Bas Plaisier nam duidelijk stelling tegen de praktijk van het ‘overdopen’.

Tegelijk zijn er ook andere predikanten binnen dezelfde Protestantse Kerk, die buiten de lijntjes lopen. Zo beschouwt dominee Klaas Hendrikse uit Middelburg zichzelf als atheïst. Hij zegt dat de God zoals die wordt beschreven op veel plaatsen in de Bijbel ,,gewoon niet bestaat’’. Hendrikse geeft dit ook openlijk toe in interviews, maar hém wordt geen strobreed de weg gelegd.

Onzin
Wordt er in de Protestantse Kerk met twee maten gemeten? Worden evangelischen harder aangepakt dan vrijzinnigen? ,,Nee, dat is onzin’’, zegt Gijsbert van den Brink, universitair docent systematische theologie aan de Protestantse Theologische Universiteit. 

,,Overdopen is gewoon een zeer gevoelig punt. Dat raakt aan de fundamenten van onze kerk. Daar komt bij dat de overdoop een duidelijk aanwijsbare daad is, iets onweerlegbaars. Terwijl die jongens die het bestaan van God ontkennen, dat op een bijzonder spitsvondige manier doen. Zij zeggen dat zij ‘het werkwoord ‘bestaan’ niet op God van toepassing vinden’… Dan gaat het om woorden, die je heel gemakkelijk een draai kan geven. Dat is minder concreet, dus ook lastiger aan te pakken.’’

Jurgen van den Herik, protestants predikant in Drachten en betrokken bij het Evangelisch Werkverband, is nog meer uitgesproken. ,,Het is appels met peren vergelijken’’, zegt hij. Volgens hem heeft de theologie nooit beleden dat God bestaat. ,,Hij is de Schepper van al het bestaande. Maar daarmee gaat de Schepper nog niet op in het bestaande.’’

Hoewel Van den Herik zich afvraagt of zulke theologische taalspelletjes thuishoren op de preekstoel, vindt hij het dus niet vreemd dat predikanten die dat benadrukken door de kerk met rust worden gelaten. En hoewel hij in eigen gemeente als kind gedoopte gemeenteleden op volwassen leeftijd op verzoek een ‘doopbevestiging’- een ritueel ,,met gebruik van veel water’’ – geeft, vindt ook hij dat predikanten zich niet zomaar kunnen laten overdopen. ,,In de kerk werkt het zo: óf je houdt je aan de afspraken, óf je gaat het hebben over die afspraken. Je niet aan de afspraken houden, dat werkt niet.’’

Jan van der Graaf, voormalige algemeen-secretaris van de Gereformeerde Bond, wijst erop dat de Hervormde Kerk decennialang heeft geworsteld met de vraag hoe de kerkelijke tucht moest functioneren. ,,Predikanten die God loochenen, horen niet thuis in de kerk’’, zegt hij onomwonden. En toch zijn ze er. ,,Dat komt omdat zulke predikanten vaak kerkenraden hebben die het wel met hen eens zijn. Die zullen dus niet gaan dwarsliggen. Dominees die zich laten overdopen, dat levert eigenlijk altijd tweespalt op. In de Protestantse Kerk kan alleen tegen mensen worden opgetreden als iemand een klacht tegen ze indient. Als er geen klachten zijn, dan is er ook geen zaak.’’ 

Van der Graaf juicht het intussen toe dat PKN-scriba Bas Plaisier heeft gezegd dat voor overdopen in de PKN geen ruimte is, en dat synodevoorzitter Heetderks onlangs uitsprak dat het loochenen van God ,,niet kan’’ in de kerk. ,,Maar’’, stemt hij in met Van den Brink, ,,de mensen die twijfelen aan God, uiten zich vaak heel diffuus.’’ 

Drammerig
Jan Offringa, protestants predikant in Kesteren en voorzitter van predikantenbeweging Op Goed Gerucht juicht het eveneens toe dat predikanten die zich laten overdopen niet met rust worden gelaten. ,,De PKN ontwikkelt steeds meer een evangelische koers. Dat wordt ook echt vanuit het synodemoderamen gestimuleerd. Bas Plaisier lijkt tegenwoordig elke maand bij de EO te zitten. Nu zie je dat langzamerhand ook de schaduwzijden daarvan zichtbaar worden: evangelischen zijn gewoon niet de meest tolerante christenen. Waarom erkent men de kinderdoop niet als volwaardig? Ze hebben vaak iets drammerigs, net als de oude gereformeerden van vroeger. Ik kan het weten, ik stam zelf uit die traditie.’’

Volgens Offringa groeien in de Protestantse Kerk de fricties tussen evangelisch-georiënteerde kerkleden en anderen. ,,Je ziet bijvoorbeeld dat die beweging de homofobe trekken in de kerk vergroot. Dat stoort mij. De tolerantie in de kerk neemt af, de boel wordt op scherp gezet. Ook in gemeenten zie je problemen ontstaan. Niet zelden ziet het contingent evangelischen zichzelf als ‘de vurigen’, waarmee de rest van de gemeente wordt neergezet als een stel dooie dienders. Ze hebben er geen oog voor dat mensen ook op een andere, meer nuchtere manier hun spiritualiteit kunnen beleven.’’

Ook Gijsbert van den Brink vindt dat de leiding van de Protestantse Kerk ,,erg vriendelijk is voor de evangelische beweging’’. ,,In feite staat in de PKN-kerkorde de kinderdoop op losse schroeven, door die niet langer verplicht te stellen. Dat is al een enorme tegemoetkoming. Probeer de omgekeerde tegemoetkoming - dus ruimte voor de kinderdoop - maar eens van baptisten gedaan te krijgen!’’

Koudwatervrees
En toch ervaart Jurgen van den Herik, betrokken bij het Evangelisch Werkverband, op zijn beurt juist intolerantie van de andere kant. ,,Er is in de kerk koudwatervrees, als het gaat om evangelischen. ‘Ze’ horen erbij, maar ze moeten zich wel gedeisd houden. Want de PKN moet vooral geen evangelische kerk worden’’, schetst hij de situatie.

Probleem voor Van den Herik is dat ,,degenen die momenteel leiding geven aan de kerk, in de jaren zeventig gepokt en gemazeld zijn door de moderne theologie. Hun eerste reflex is: ‘De Bijbel? Dat klopt allemaal niet’.’’

De generatie die nu opgroeit, waarvan Van den Herik zelf geen deel uitmaakt, ,,heeft niets met die manier van denken’’, zegt hij. ,,Zij zijn gewoon op zoek naar een ontmoeting met Jezus. En dat lijkt me heel prima.’’

Het stoort hem dat ,,degenen die de moderne theologie destijds in de kerk wilden binnen brengen een beroep deden op een pluriform kerkmodel. Maar dat die zelfde generatie, nu zij het voor het zeggen hebben en het om evangelischen gaat, de pluriformiteit juist weer wil terugdraaien’’.

Dat zal moeten veranderen, zegt Van den Herik. ,,De evangelischen in de PKN zijn trouw, en zijn niet van plan te verkassen. Zij zijn de volgende generatie PKN’ers. De moderne theologie uit de zeventiger jaren van de vorige eeuw heeft blijkbaar niet de toekomst.’’

Van den Herik ziet zijn pleidooi om meer ruimte voor evangelischen niet als ,,het terugdraaien van de klok van de kerk’’, zoals anderen dat smalend noemen. ,,Als op mijn computer Windows vast loopt, kan ik kiezen voor ‘systeemherstel’. Dan ga je terug naar een moment dat het allemaal nog werkte. Dat zouden we ook met de kerk moeten willen: terug naar een moment dat het nog goed functioneerde. Dat is niet de klok terug draaien, maar juist een stap vooruit maken.’’

Nederlands Dagblad - 5 april 2007 - www.nd.nl

Plaisier: De doop is éénmalig

UTRECHT - De Protestantse Kerk heeft geen plannen voor de invoering van een ‘geloofsdoop’ voor mensen die als kind al gedoopt zijn. ,,De kinderdoop is een éénmalige doop. Dat éénmalige ter discussie stellen, gaat echt niet.’’ 

Dat zegt dr. Bas Plaisier, scriba van de Protestantse Kerk, in reactie op uitspraken van de protestantse predikante Carin van Hoogstraten uit Stolwijk. Zij en haar man, eveneens predikant, lieten zich vorig jaar door evangelist Jan Zijlstra dopen, terwijl zij ook als kind al waren gedoopt. In het Nederlands Dagblad van dinsdag zei Van Hoogstraten dat het Evangelisch Werkverband en de Protestantse Kerk in Nederland in gesprek zijn over het opnemen van ,,een vorm van geloofsdoop’’ in de kerkorde.
Het klopt dat er gesprekken worden gevoerd met het Evangelisch Werkverband zegt Plaisier. ,,Wij voelen ook wel aan dat er onder bepaalde mensen de behoefte leeft om op een tastbare manier de gedachtenis aan hun doop liturgisch vorm te geven. Daarover is de werkgroep Liturgie in de Protestantse Kerk in gesprek met het Evangelisch Werkverband. Op welke wijze en met welk ritueel dat dan zou moeten, daarover is nog geen besluit genomen.’’

Plaisier wijst er op dat zowel kinderdoop als volwassendoop in de kerkorde van de Protestantse Kerk voorkomen als mogelijkheid. ,,Maar hét grote probleem is natuurlijk dat de kerk de kinderdoop beschouwt als een eenmalige doop, die je niet over kunt doen. Dat is iets zeer fundamenteels: dat gaat alle kerken aan, en is een zeer breed gedragen uitgangspunt.’’

De kinderdoop ter discussie stellen is dan ook niet wat het Evangelisch Werkverband voor ogen heeft, zegt bestuursvoorzitter ds. Menno Zandbergen. ,,Het Evangelisch Werkverband wil de kinderdoop niet opheffen of afschaffen. We staan voluit voor en achter de kinderdoop’’, verklaart hij. ,,Tegelijk worden we geconfronteerd met de vraag van steeds meer gemeenteleden die weliswaar als kind zijn gedoopt, maar op latere leeftijd tot geloof komen en het verlangen hebben een nieuwe start te maken met hun leven. In de Bijbel kom je dan tegen dat mensen zich laten dopen.’’ Dit ritueel van het afleggen van de oude mens, dat in Romeinen 6 wordt beschreven, wordt in kringen van het Evangelisch Werkverband als ,,pastoraal toepasbaar’’ gezien. Zo pleitte bestuurslid ds. Tjitte Wever in 2003 al voor de invoering van een ‘doopbevestiging’. Deze ,,liturgische waterbehandeling’’ met ,,liefst veel water’’ tijdens een kerkdienst zou niet in plaats van, maar naast de kinderdoop moeten komen te staan.
Hoe het Evangelisch Werkverband nu over deze ‘doopbevestiging’ denkt, wil Zandbergen niet zeggen. ,,Dit onderwerp is buskruit. De discussie hierover wordt te vaak gevoerd met hete hoofden en koude harten. In de regel bevordert het de zaak niet als zulke gesprekken in de krant plaatsvinden. Daarvoor ligt het te gevoelig.’’

Water
Wat er ook uit de gesprekken tussen het Evangelisch Werkverband en de Protestantse Kerk rolt, het zal wat betreft Bas Plaisier in elk geval niet iets met ,,veel water’’ zijn. ,,Vanuit het Evangelisch Werkverband wil men inderdaad absoluut niet spreken van een overdoop. Als je dan toch zou kiezen voor een ritueel waarbij je water gaat gebruiken, kun je natuurlijk niet volhouden dat het alleen een gedachtenis is. Water is nu eenmaal het symbool van de doop. Als je als kerkganger zíet dat iemand die al eens gedoopt is nóg eens besprenkeld wordt, of zelfs wordt ondergedompeld, schept dat alleen maar grote verwarring. Daar ben ik geen voorstander van.’’

Welke vorm een ,,liturgische gedachtenis aan de doop’’ dan wel zou moeten hebben, daarover heeft Plaisier geen concrete ideeën. ,,Het gesprek hierover is nog gaande.’’

Nederlands Dagblad - 3 april 2007 - www.nd.nl | www.domineevanhoogstraten.nl

Positie predikantenechtpaar Stolwijk ter discussie

De positie van het Stolwijkse predikantenechtpaar Coen en Carin van Hoogstraten staat ter discussie. Niet alle gemeenteleden kunnen zich vinden in hun evangelische koers. ,,Dat zij zich lieten overdopen was de druppel.'' 

STOLWIJK - Het echtpaar Coen en Carin van Hoogstraten, beiden protestants predikant, haalde de afgelopen jaren diverse malen de publiciteit, omdat zij opwekkingsbijeenkomsten in hun hervormde kerk in Stolwijk organiseerden. Onder anderen de Nigeriaanse gebedsgenezer Victor Emenike trad daar in 2004 enige tientallen avonden op. 

Het echtpaar Van Hoogstraten heeft een evangelische koers uitgezet voor de gemeente. ,,En die is enorm gegroeid'', zegt Carin van Hoogstraten. ,,Toen we hier kwamen waren er dertig kerkgangers, voornamelijk oude mensen. Nu zijn het er honderddertig. En die erbij zijn gekomen, zijn vooral jongeren en gezinnen.'' 

Toch is er nu onrust ontstaan. ,,Een deel van de gemeenteleden kan zich niet vinden in deze charismatisch-evangelische koers'', zegt ds. F. Bos uit Waddinxveen. ,,Die onrust speelt ook in de kerkenraad.'' 

Vrijgesteld 
Dit was voor de classis (regionale kerkvergadering) Gouda aanleiding om zich te mengen in de situatie in Stolwijk. De classis heeft nu besloten dat het echtpaar Van Hoogstraten tot 1 mei is ,,vrijgesteld van prediking in de eredienst en van kerkenraadsactiviteiten'', zo verwoordt Bos het. ,,Ze preken dus even niet in Stolwijk en nemen tot 1 mei ook geen deel aan kerkenraadsvergaderingen. Deze periode is bedoeld als periode van bezinning en verzoening.'' 

Bos is door de classis gevraagd te bemiddelen bij de problemen. ,,Een aantal mensen in Stolwijk voelt zich zeer aangesproken door de evangelische koers, maar een hervormde gemeente is breder dan alleen het evangelische segment daarin. Juist de mensen die daar niet bij horen, voelen zich er niet meer thuis.'' 

De 'druppel die de emmer deed overlopen' was volgens Bos het bericht dat het predikantenechtpaar zich vorig jaar heeft laten ,,overdopen'' door Jan Zijlstra, voorganger van de Levensstroomgemeenten in Leiderdorp, waar ook regelmatig genezingsdiensten worden gehouden. laten ,,Het levert een nogal groot pastoraal probleem op als de twee dienstdoende predikanten van een gemeente zich laten overdopen'', schetst Bos. ,,Wat moet je dan als ouders, als je je kind ten doop wil houden?'' 

Carin van Hoogstraten zelf ziet het probleem niet. ,,Inderdaad, Jan Zijlstra heeft ons vorige jaar, in een privésetting, gedoopt. Dus niet tijdens een kerkdienst. Wij hebben daarvoor gekozen om onrust in de gemeente te voorkomen.'' Zij en haar man hadden dit vooraf niet met hun kerkenraad overlegd. ,,Dat vonden wij toen niet nodig, omdat het om een privébeslissing ging. Het gebeurde allemaal in juni. Ons plan was om de zomervakantie te benutten om met alle kerkenraadsleden individueel over deze keuze te praten. Het lekte echter uit, waardoor plotseling iedereen het wist. Toen ontstond er inderdaad onrust.'' 

Achteraf ,,was het wellicht wijzer geweest'' hierover wel te overleggen, maar Van Hoogstraten vond de volwassendoop voor haar en haar man hoe dan ook nodig. ,,Wij hebben ons, na vragen daarover uit de gemeente, in de Bijbel verdiept en zijn tot de conclusie komen dat de volwassendoop Schriftuurlijk is.'' Volgens haar hebben de visitatoren van de classis ook bevestigd dat er ,,kerkordelijk niets op tegen is''. 

Als er nu ouders zijn die hun kind willen laten dopen, doen de Van Hoogstratens dat gewoon. ,,De kinderdoop is mooi, maar betekent niet dat je daarmee voor je leven lang gered bent. Van dat automatisme, dat je hier en daar nog wel tegen komt, wil ik af. Niet voor niets is het Evangelisch Werkverband met de PKN in gesprek om een vorm van geloofsdoop ook op te nemen in de kerkorde.'' 

Communicatie 
Woordvoerder J. Hilgers van de classis Gouda wijst erop dat ,,er al enkele jaren op het communicatieve vlak een probleem'' was met het echtpaar Van Hoogstraten. ,,Het is te vaak voorgekomen dat er allerlei beslissingen werden genomen, die helemaal niet bleken te zijn overlegd met de kerkenraad.'' 

Hilgers hoopt dat de bezinningsperiode van nu in elk geval het gesprek tussen predikanten en kerkenraad weer herstelt. Maar daarmee is volgens hem het probleem niet weg. ,,Het is prettiger als dominees zelf beslissen dat ze niet meer bij een gemeente passen, en zelf weg gaan, dan dat van bovenaf wordt opgelegd'', zegt hij cryptisch. ,,Met andere woorden: verzoening betekent niet automatisch dat het echtpaar weer in de gemeente aan de slag mag. Ook als dit communicatieve probleem zou worden opgelost, blijven er grote principiële verschillen. In dat geval zullen er gemeenteleden zijn die deze bezwaren aan het College voor het Opzicht zullen voorleggen, verwacht ik.'' Dit rechtsorgaan van de Protestantse Kerk kan beslissen dat predikanten van hun gemeente moeten worden losgemaakt, of zelfs worden afgezet, aldus Hilgers. 

Intussen lijkt de afstand tussen het predikantenechtpaar en de Protestantse Kerk steeds groter te worden. Vooral de beslissing van de twee om, hangende hun periode van 'non-actief' zijn, op zondagmiddag in een loods in Haastrecht te spreken tijdens inderhaast belegde, eigen bijeenkomsten, heeft kwaad bloed gezet. ,,Daarover is de classis danig ontstemd'', zegt bemiddelaar Bos. ,,Het is de vraag of dat verstandig is.'' 

Ook wat dit betreft ziet Carin van Hoogstraten echter het probleem niet. ,,Wij mochten met ingang van de eerste lijdenszondag niet meer preken. Dus dat doen we ook niet. Maar we trekken wel op met een groep mensen, en zijn dat ook blijven doen. Het gaat om een groep van zo'n vijftig mensen. Dat is te veel voor in een huiskamer, dus moesten we naar een andere locatie.'' 

Volgens haar is bewust gekozen voor de zondagmiddag, zodat de bijeenkomsten geen reguliere kerkdiensten zouden doorkruisen. ,,Ik zie niet in wat daar mis aan is. We brengen alles biddend voor de Heer, en willen elkaar ook in deze tijd niet loslaten.'' 

Bemiddelaar Bos is minder enthousiast. ,,Dit lijkt er wel erg op dat zij gewoon een andere kerk beginnen. Dat mag écht niet volgens de kerkorde van de PKN.'' 

Het echtpaar Van Hoogstraten wacht intussen af. ,,Zolang wij de gelegenheid krijgen om in onze gemeente het hele evangelie te verkondigen, zie ik geen probleem. Wij willen niets liever dan hier verder gaan.'' 

www.domineevanhoogstraten.nl