25 augustus 2009 - Friesch Dagblad en www.willemouweneel.nl 

Christelijke ruziemakers in Jeruzalem
Willem J. Ouweneel 

Van de conflicten tussen Israëli’s en Palestijnen in het Heilige Land weet iedereen. Maar dat de christenen, joden en moslims ook in eigen kring genoeg te stellen hebben staat minder op ons netvlies. Ik kom net weer uit Jeruzalem, dus hier wat indrukken; vanwege de ruimte alleen wat betreft de christenen. 

Berucht is de voortdurende strijd in de Heilige Grafkerk tussen de zes christelijke denominaties die de kerk sinds 1852 beheren: rooms-katholiek, Grieks-orthodox, Armeens, Ethiopisch, Koptisch en Syrisch. Iedereen beheert zijn eigen stukje binnen (en bovenop!) de kerk, en sommige delen, zoals de hoofdingang, wordt met voortdurende conflicten samen beheerd. Restauratie is soms hard nodig, maar aangezien de zes partijen het over bijna niets eens lijken te kunnen worden en elke partij een veto kan uitspreken, blijft heel veel achterstallig onderhoud gewoon liggen, tot grote schade van de kerk. Nog in 2002 verplaatste een Koptische monnik een stoel, waardoor verschillende groepen monniken slaags met elkaar raakten en elf van hen in het ziekenhuis belandden.

Bij mijn meest recente bezoek verzekerde een Franciscaner priester in het rooms-katholieke deel van de kerk mij echter dat de verhoudingen aan het verbeteren waren. Ik had ook een uitvoerig gesprek met de islamitische (!) sleutelbewaarder van de kerk; ja, zijn familie beheert de toegang tot de kerk al sinds de tijd van Saladin! Hij zei tegen me dat die meningsverschillen gewoon komen doordat ze elkaar niet kunnen verstaan. 

Geboortekerk
In de Geboortekerk in Betlehem heerst eenzelfde situatie, al zijn hier slechts drie partijen in het geding: Armeniërs, rooms-katholieken en Grieks-orthodoxen. Ik kwam er juist toen de Armeense dienst aan de gang was. Na afloop nodigde de Armeense priester mijn gezelschap en mij vriendelijk op de koffie. Het bleek een gezellige man, die laconiek bevestigde dat de strijd tussen de drie denominaties onafgebroken voortgaat. 

Typerend is ook de stilzwijgende rivaliteit tussen de verschillende denominaties als het gaat om de ‘heilige plaatsen’. Vlakbij de Leeuwen- of Stefanuspoort vindt men pal naast elkaar het rooms-katholieke en het Grieks-orthodoxe geboortevertrek van Maria. Ik heb ze beide bezocht, en beide partijen beweren natuurlijk het authentieke vertrek te beheren. Dat is al bizar - om maar te zwijgen over legenden die beweren dat zij helemaal niet in Jeruzalem, maar in Betlehem dan wel in Sepphoris (zes kilometer van Nazaret) geboren zou zijn. 

Iets dergelijks is op de Olijfberg te vinden, waar de Grieks-orthodoxen claimen dat de achtkantige hemelvaartskapel - gebouwd door de kruisvaarders op de ruïnes van een Byzantijnse kerk, die door de Perzen verwoest is - de plaats van de hemelvaart zou zijn. Anderen claimen dat de plek van de hemelvaart zich vandaag onder de moderne rooms-katholieke Pater Nosterkerk bevindt. Daarnaast heb je op weer een andere plek de Russisch-orthodoxe kerk van de hemelvaart (die met de hoge toren). Om maar te zwijgen van de ‘eigenwijze’ protestanten die beweren dat de andere drie het allemaal mis hebben, omdat Jezus in de buurt van Betanië ten hemel voer (Lucas 24:50). Bij Betanië kun je vandaag wat lastiger komen, doordat het achter de ‘Berlijnse’ muur is beland die Israëli’s en Palestijnen uit elkaar moet houden. 

Over ‘eigenwijze’ protestanten gesproken: sommigen geven de voorkeur aan de ‘Schedelberg’ en de Garden tomb (tuingraf), (even ten noorden van de Damaskuspoort), boven de Heilige Grafkerk als plaats waar Jezus zou zijn gekruisigd, begraven en opgewekt. Eerlijk gezegd kom ik in allebei bijzonder graag. De graftuin is een prachtige plek om te verpozen, en de ligging van het graf is zo mooi dat je zou willen dat het echt de plek van Jezus’ opstanding was. Er komen zelfs mensen tot geloof, verzekerde een Nederlandse dame mij. Dat is mooi - maar de academicus in mij protesteert. Het is nu eenmaal een feit dat de Heilige Grafkerk om vele redenen de vele malen waarschijnlijker plaats van Jezus’ kruis en graf is.  

Prof. dr. Willem J. Ouweneel doceert aan de Evangelische Hogeschool in Amersfoort, de Evangelische Theologische Faculteit in Leuven en de Evangelische Theologische Academie in Zwijndrecht en is auteur van vele boeken op het terrein van theologie en filosofie