Het uur van de misleiding

Het vorige week gepresenteerde Kairosdocument van Palestijnse christenen is een tendentieus anti-Israëlisch geschrift, schrijft een aantal prominente leden van de Protestantse Kerk in Nederland. De Nederlandse kerken moeten zich ervan distantiëren.  

Op 11 december werd in Bethlehem vanuit de „Palestijns-christelijke gemeenschap” een Kairosdocument gepresenteerd onder de titel ”Uur van de waarheid. Een woord van geloof, hoop en liefde uit het hart van het Palestijnse lijden”. Dinsdag wordt dit document in de Utrechtse Domkerk gepresenteerd en aangeboden aan kerkelijke leiders in Nederland, onder verantwoordelijkheid van ICCO, Pax Christ/IKV, Vrienden van Sabeel, Keerpunt en Kerk in Actie.

Na kennis te hebben genomen van dit document voelen ondergetekenden zich, vooruitlopend op een grondige bezinning op en een fundamentele weerlegging van dit document, gedrongen tot een ”cri de coeur”, temeer omdat het een document van christenen wil zijn.

1. De inzet van het Kairosdocument spreekt boekdelen. Christenen over de hele wereld worden opgeroepen „de uitleg van de Bijbel opnieuw te overwegen en een uitleg te vermijden die dient om de aantasting van onze rechten op Bijbelse en theologische gronden te legitimeren.” Daarvoor is, zegt het document in het vervolg, de Heilige Geest nodig: „Het is de Geest die ons helpt de Heilige Schrift te verstaan, zowel het Oude als het Nieuwe Testament in hun eenheid, hier en nu.”

Is het nieuwe Schriftverstaan in het document werkelijk door de Geest ingegeven? Gaan Woord en Geest hier samen? Geen woord namelijk over de betekenis van Romeinen 9-11, waarin Paulus betuigt dat God Zijn trouw aan Israël door alles heen gestand doet. Geen woord over de blijvende beloften voor Israël als volk in het Oude Testament. Elke Bijbelse visie op Israël als volk ontbreekt. Het nieuwe verstaan van de Schrift met betrekking tot Israël geldt „alle volken”, universeel. Vervangingstheologie in een nieuw jasje! Universalisering dus ook van de landbelofte die ten koste gaat van de bijzondere beloften aan Israël.

De visie op Israël op grond van „de beloften, de verkiezing, volk van God en het land” wordt in het document in verband gebracht met „een fundamentalistische Bijbelopvatting”, die dood en verderf zaait, omdat het Woord van God in steen is veranderd. Dat kunnen kerken, die zich decennialang vanuit die visie fundamenteel theologisch met Israël, „volk, land en staat” hebben beziggehouden, zich kennelijk voor gezegd houden.

2. Het hele document staat op de noemer van gerechtigheid, maar wel van een zeer bepaalde gerechtigheid. Er is in de praktijk namelijk maar één onrecht, namelijk „de zonde van de bezetting” van het land door Israël en dientengevolge het lijden van het Palestijnse volk. Op geen enkele wijze klinkt iets door van het grote onrecht dat de Joden in een twintig eeuwen lange geschiedenis van onderdrukking en vervolging is aangedaan, laat staan van dankbaarheid voor het recht dat hun werd verleend om terug te keren uit de ballingschap naar hun thuisland.

Letterlijk wordt nu onomwonden door Palestijnse christenen gezegd: „Dit land is ons land en het is onze plicht het te verdedigen en het voor ons op te eisen.” Als dat gerechtigheid mag heten! De ”schreeuw om recht” voor de Palestijnen in dit document betekent schreeuwend onrecht voor de Joden: volk, land en staat. Zo kent dit document zijn eigen fundamentalisme.

3. Gebruik van de Bijbel om politieke keuzes en visies te legitimeren maakt godsdienst tot „menselijke ideologie”, zo heet het in het document. Het verhindert de opstellers niet hun visie op gerechtigheid toe te spitsen op een wereldwijde oproep om Israël economisch en commercieel te boycotten. Men wil er zelfs een wereldwijd systeem voor ontwerpen. Als dat geen politiek mag heten. Om in dat kader dan van liefde en vredelievendheid te spreken is een gotspe, oftewel een onbeschaamde brutaliteit.

4. Palestijnen hebben te maken met „historisch onrecht”, stelt het document. Waar begint dat onrecht, historisch? Het hele document ademt de geest van de zogeheten ”New Historians” in het Midden-Oosten, die al een aantal jaren bezig zijn de geschiedenis rondom 1948 ten gunste van de Palestijnen herschrijven. Kwam echter toen in 1948 aan de Joden een staat werd toegekend niet de hele Arabische wereld daartegen in opstand en was niet de ene oorlog na de andere het gevolg daarvan?

Heeft het Palestijnse volk in en na 1948 dan niet geleden? Wis en waarachtig. Ze hebben geleden onder soms overspannen acties tot zelfbehoud van Israël, in een onontwarbare kluwen van actie en tegenactie. Ze hebben echter vooral geleden onder de misleiding van hun eigen leiders. Dat die leiders nu ook verdeeld zijn is, zegt het stuk nogal suggestief, ook te wijten aan de internationale gemeenschap. De Joden hebben in hoge mate ook geleden onder moslimhaat (men leze het boek van dr. Hans Jansen, ”Van jodenhaat tot zelfmoordterrorisme. Islamisering van het Europees antisemitisme in het Midden-Oosten”). In het document wordt Israël zelfs van racisme beschuldigd, te vergelijken met de apartheid in Zuid Afrika. Dat mag naar ons oordeel argumentenvervalsing heten.

5. Wij, als leden van de Protestantse Kerk in Nederland hopen van harte dat de kerken in Nederland zich van dit tendentieuze geschrift zullen distantiëren. Pro forma worden antisemitisme en islamofobie afgewezen. De islamitische component in het conflict wordt echter in het geheel niet benoemd. Men onderkent bovendien niet dat antisemitisme diep in de geschiedenis is verworteld en zich vandaag uiten kan in aanvallen op de staat Israël als een collectief van Joden (Martin van Amerongen in Israël een blanco cheque?). In zo’n context leeft vandaag het Joodse volk in Israël.

Het zou niet voor het eerst in de geschiedenis zijn, dat kerken en christenen zich aan antisemitisme schuldig maken. Het Kairosdocument bedoelt een profetische oproep te zijn. Wij ervaren het tegendeel. Het is naar ons oordeel eerder een ideologisch document. Aanvaarding van dit document zou neerkomen op een gevaarlijke verschuiving ten opzichte van de solidariteit of onopgeefbare verbondenheid met Israël, die met name de Hervormde Kerk in haar geschrift ”Israël: volk, land en staat” in 1970 heeft verwoord en die tot op vandaag in de Protestantse Kerk wordt betuigd. Het uur der waarheid slaat dan om in het uur der misleiding.

Ds. Hette Abma, predikant van de hervormde gemeente binnen de Protestantse Kerk in Gouda

Ds. Cock Blenk, lid van het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk

Ds. Leen den Breejen, voorzitter van de Confessionele Vereniging in de Protestantse Kerk

Dr. Theo van Campen, lid van het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk en lid van de Protestantse Raad voor Kerk en Israël

Ds. Hans Eschbach, directeur van het Evangelisch Werkverband binnen de Protestantse Kerk

Dr. ir. Jan van der Graaf, oud-algemeen secretaris van de Gereformeerde Bond in de Nederlandse Hervormde Kerk

Ds. Henk Poot, bestuurslid van het Evangelisch Werkverband binnen de Protestantse Kerk

Ds. Kees Kant, lid van het hoofdbestuur van het Confessioneel Gereformeerd Beraad binnen de Protestantse Kerk

Drs. ing. Jacob Keegstra, lid van de Provinciale Werkgroep Kerk en Israël in Overijssel (PKN), lid werkgroep Israël van het Evangelisch Werkverband en voorzitter ICEJ-Nederland

Ds. Kees Lavooij, lid van de werkgroep Israël van het Evangelisch Werkverband

Ds. Edjan Westerman, lid van de werkgroep Israël van het Evangelisch Werkverband