www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

2 RECENSIES

Brood om van te leven
(verhandelingen 24-54 over het Johannesevangelie)
Aurelius Augustinus
inleiders Dr. Hans Tevel en Drs. Hans van Reisen
487 blz. Gebonden
Prijs: € 49,90
ISBN: 9789463401012
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

"Wie anders voedt ook nu de hele wereld dan Hij die uit een paar korrels hele oogsten schept?" De vraag is afkomstig uit de eerste verhandeling in deze bundel en vormt de afsluiting van een plechtige inleiding op een prachtige toespraak van Augustinus (354-430). De bisschop van het Noord-Afrikaanse Hippo Regius geeft daarin een zorgvuldige toelichting op een bekend verhaal uit het evangelie volgens Johannes (6,1-14). De evangelieschrijver bericht ons daarin over een wonderbaarlijk teken van Jezus, waarbij een omvangrijke menigte rijkelijk wordt gevoed met slechts vijf gerstebroden en twee vissen. In de verhandeling komt bijna elk onderdeel van het evangelieverhaal aan de orde. Deze bundel bevat de verhandelingen 24-54 en vormt een vervolg op de uitgave 'Geef mij te drinken' (1-23). Ook de verhandelingen van deze tweede serie zijn oorspronkelijk als preek gehouden. Zij vormen een aaneengesloten toelichting op de hoofdstukken 6 tot en met 12 van het Johannesevangelie. De preken zijn kort na elkaar uitgesproken. Daardoor geven ze een nauwkeurig en kleurrijk beeld van Augustinus als predikant en pastor. Dit boek biedt van deze preken de eerste volledige Nederlandse vertaling. De titel van het boek 'Brood om van te leven' verwijst naar Joh 6,35 en 48. Jezus duidt zich daar aan als het brood dat leven geeft. De evangelist beschrijft hoe daarover misverstanden ontstaan. Die zijn zoals zo vaak het gevolg van al te letterlijke interpretaties van Jezus' woorden. Naar Augustinus' overtuiging is ook het voorgelezen woord uit de Schrift brood dat leven geeft. De verhandelingen over het Johannesevangelie behoren tot het onbetwiste hoogtepunt van de verkondiging in de vroege kerk. Men kan alleen maar grote bewondering hebben voor de zorgvuldige manier waarop Augustinus de soms moeilijke toespraken van Jezus in dit evangelie geduldig voor zijn toehoorders en toekomstige lezers heeft toegelicht.

..

1. Boekhandel Westerhof - 17 november 2017 - www.boekhandelwesterhof.nl...

Brood om van te leven, nieuwe verhandelingen van Augustinus

Boekrecensie door ds. Jenno Sijtsma

Er zijn dus mensen die zo hoogmoedig zijn dat ze naar hun idee alles uitsluitend aan hun eigen wilskracht te danken hebben. In hun hoogmoed ontkennen ze dat ze Gods hulp nodig hebben om goed te leven. Ik deel de opvatting dat zij daarom niet in Christus kunnen geloven. Het uitspreken van de naam van Christus en de sacramenten van Christus hebben namelijk geen enkele zin, als er verzet is tegen het geloof in Christus.

Deze radicale woorden sprak bisschop Augustinus in Hippo Regius in de zomer van 414 op een doordeweekse dag. Woorden naar aanleiding van een verhandeling over Johannes 12:17, waar we lezen dat ondanks de wondertekenen die Jezus voor hun ogen gedaan had, de Joden uit Griekenland niet in Hem geloofden. Ze konden dat ook niet, want de profeet Jesaja had het al voorzegd. “God zag namelijk hun kwade wil, en Hij voor wie de toekomst niet verborgen kan blijven, heeft dat bij monde van de profeet vooraf aangekondigd”. Augustinus is zich bewust dat hij met zijn uitleg nogal wat zegt. Daarom vertelt hij zijn toehoorders dan ook dat ze hem niet moeten dwingen “om in deze diepzinnige problematiek door te dringen, deze afgrond te doorzoeken en het ondoorgrondelijke te doorgronden. Ik ken mijn grenzen en ik vermoed dat ik ook uw grenzen wel ken. Dit gaat het geestelijke niveau dat ik heb bereikt te boven, het vergt meer dan ik met mijn kracht aankan, en ik denk dat dat ook voor u geldt”.

Typerend voor Augustinus
Brood om van te leven is de opvolger van Geef mij te drinken. Dat boek verscheen in 2010 en bood de verhandelingen 1–23 over de eerste vijf hoofdstukken van het Evangelie naar Johannes. In dit vervolgboek staan de verhandelingen 24–54. Steeds opnieuw is in al die verhandelingen het kenmerkende, dat naast een gedegen uitleg van de Bijbeltekst Augustinus zich laat kennen als een geleerde die soms niet weet hoe een bepaalde tekst uit te leggen aan zijn hoorders, omdat het hem boven de pet gaat. In de prachtige en uitvoerige inleiding op dit boek lees ik dat deze verhandelingen soms ingewikkelde en tijdgebonden passages bevatten, die sprankelen van levend geloof, diepe wijsheid en pastorale zorg Dat is zo typerend voor deze zeer bescheiden kerkvader, die aandachtige lezers vraagt, en het uiterste vergt van de intellectuele vermogens van zijn toehoorders. Niet voor niets zeggen de inleiders Dr. Hans Tevel en Drs. Hans van Reisen dat de lezer voor de verhandelingen de inleiding kan lezen maar het ook te overwegen valt om daar pas later kennis van te nemen.

Grote Bijbelkennis
Natuurlijk moet men de uitleg ten aanzien van onderscheiden teksten plaatsen in de tijd, de omstandigheden en de tegenstanders waarmee Augustinus te maken kreeg. Ook zijn visie op de predestinatie, zoals die bleek uit het citaat waarmee ik deze aankondiging begon is typerend voor hem, die de genade van God hoog in het vaandel had en van de vrije wil van de mens weinig moest hebben. Ongelooflijk hoe hij zich tot op hoge leeftijd steeds weer geroepen voelde om diegenen die volgens hem een andere leer verkondigden, zoals bijvoorbeeld de Arianen, Sabellianen en Manicheeërs op de fouten in hun visie te wijzen en dat soms in bewoordingen die er niet om liegen, zoals ook in diverse verhandelingen blijkt. Maar altijd gaat het hem om wat de Schrift leert en vertelt, en bovendien over Jezus, waar Johannes spreekt over de goddelijkheid van Jezus Christus. Niet voor niets komt in het uitgebreide register op Bijbelteksten Johannes 1 : 1 meer dan twintig keer voor. Zijn fabelachtige Bijbelkennis is dan ook een van de dingen die in elke verhandeling opvalt.

Allegorische uitleg
Uiteraard valt er veel meer over dit prachtige boek te zeggen, bijvoorbeeld over de allegorische uitleg, waar je verbaasd kennis neemt van zijn exegese. Zo is Augustinus van mening dat de vijf broden uit de geschiedenis van Johannes 6 gerstebroden waren “omdat ze doelen op het Oude Testament waarvan de letter met vleselijke geheimen omhuld is”. De jongen die de vijf broeden en de twee vissen bij zich had “was misschien het volk Israël” en de twee vissen “lijken ons te verwijzen naar de twee belangrijkste personen van het Oude Testament die gezalfd werden om het volk te heiligen en te leiden, de priester en de koning”. Maar hoe men ook maar over deze en andere zaken mag denken het blijft een zegen deze verhandelingen te lezen en te beseffen dat “zelfs het geloven ons geschonken wordt. Het is iets geweldigs. Wees dan blij dat u gelooft en schep er niet over op. Bezit u ook maar iets dat u niet geschonken is?”