www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

1 RECENSIE


Goed onderwijs
Christendom voor beginners
[De catechizandis rudibus]
Aurelius Augustinus
Uitgeverij Damon, Budel, 2008
216 blz.; prijs € 19,90

Wat moet je beginners vertellen over de christelijke leer? Hoe houd je er zelf plezier in, ook al moet je iets voor de honderdste keer uitleggen? Kortom, hoe geef je goed en inspirerend onderwijs, zonder zelf je motivatie kwijt te raken?
In zijn geschrift De catechizandis rudibus geeft Augustinus (354-430) antwoorden op deze vragen.
Hij schreef het boek op verzoek van een bekende uit Carthago, en het is direct gericht op de dagelijkse praktijk. Allereerst gaat Augustinus in op didactische punten. Hij benadrukt de manieren waarop een docent zijn eigen blijmoedigheid op peil kan houden.
Vervolgens geeft hij een model-uiteenzetting van de christelijke leer en de hoofdpunten uit de bijbel. Aan het slot volgt nog een tweede samenvatting daarvan in slechts enkele bladzijden.
Veel van wat Augustinus in dit boek beschrijft is nog steeds van belang en in onze tijd toepasbaar voor iedereen die goed onderwijs wil geven. In het huidige onderwijsdebat krijgt het zelfs een verrassend actuele betekenis. De wijsheid van de vroege kerkvader kan ook voor moderne mensen een steun zijn. En de samenvattingen van de christelijke leer zijn minstens nuttig voor wie daarvan eigenlijk niet heel goed op de hoogte is.
De nieuwe vertaling is voorzien van een uitgebreide inleiding en staat afgedrukt naast de originele, Latijnse tekst.


1. Oogst - juni 2008




Goed onderwijs
Christendom voor beginners volgens Augustinus

Recensie door Pieter de Boer

Diaken Deogratias was in zijn gemeente belast met het geven van catechese. Hij vond dit moeilijk en vroeg in een brief aan Augustinus om raad. Die pakte dit groots aan en schreef een boek over de wijze waarop we mensen die weinig tot niets weten van het christelijk geloof hiervoor kunnen interesseren.

Een leraar hoeft niet per se een groot redenaar te zijn. Het is geen probleem als hij struikelt over woorden, als hij maar niet struikelt in geloof. Wat je dan allemaal wel of niet moet vertellen, is ook niet zo belangrijk. 'Als hij met plezier kan vertellen, is het prettig om naar te luisteren. Dát is de belangrijkste zorg.'

Bij het vertellen moet de liefde steeds voor ogen worden gehouden. Het moet zó worden verteld, dat de toehoorder door te luisteren tot geloof komt, door geloof tot hoop en door hoop tot liefde. De leraar hoeft niet te oordelen over het motief waarom iemand christen wil worden.

Stel dat iemand dit louter doet om voordeel te winnen bij de mensen, dan zal dat spoedig veranderen door het voorbeeld van de leraar. Hij zal jaloers worden op zo'n wijze van christelijk leven. De nieuwe christen zal moeten worden gewaarschuwd voor naamchristenen. Hij moet er nadrukkelijk op worden gewezen dat hij zijn hoop niet vestigt op mensen; ook niet op de rechtvaardige christenen, maar alleen op Christus, de Rechtvaardigmaker.

Innerlijke blokkades
Eveneens laat Augustinus uitgebreid aan de orde komen welke innerlijke blokkades we kunnen hebben, waardoor de overdracht niet lukt. Bijvoorbeeld neerslachtigheid, ergernis of demotivatie. Ook kan het zijn dat we het vervelend vinden om steeds weer opnieuw alles uit te moeten leggen of we het beneden ons (geestelijke) niveau vinden om het Evangelie te vertellen aan jonge christenen. We moeten ons daar overheen zetten, want Christus heeft voor ons zondige mensen de hemelse heerlijkheid verlaten en de gestalte van een dienstknecht aangenomen.

Als de toehoorders er toch weinig blijk van geven dat ze het snappen, geeft hij het volgende advies: 'Dan moet je meer over hen tegen God zeggen, dan tegen hen over God.' Uitgebreid gaat hij in op de verschillende typen mensen die Christen willen worden: eenvoudigen, stedelingen, geleerden en plattelanders. Elk van hen heeft z'n eigen aanpak nodig.

Kennis en liefde
In het tweede deel van het boek geeft Augustinus een modeluiteenzetting van het christendom. Hij geeft aan welke punten uit de Bijbel, de kerkgeschiedenis en het christelijke leven minimaal behandeld moeten worden. Hierbij moeten we regelmatig wijzen op de lichamelijke opstanding. Ook al drijven velen de spot hiermee, voor God, die alles uit niets geschapen heeft, kost dit geen enkele moeite.

Bij het laatste oordeel zal het kaf van het koren worden gescheiden. Maar dat betekent niet dat we mensen daar bang voor moeten maken. Als ze vorderingen maken in het geloof, 'zullen ze meer houden van God, dan angst hebben voor de hel'. Bij catechese gaat het om overdracht van kennis en liefde voor de naaste. In onze tijd, waar interesse voor godsdienst niet vanzelfsprekend gepaard gaat met de historische kennis ervan, is het goed om in de leer te gaan bij Augustinus.

www.vergadering.nu