|
www.vergadering.nu Recensie-index www.vergadering.nu
1 RECENSIE
 Aurelius Augustinus. Belijdenissen
[Confessiones]
Ingeleid, vertaald en van aantekeningen voorzien
door Wim Sleddens O.S.A.
5e druk 2018, Uitg. Damon, Eindhoven
342 pagina's
ISBN 9789055739158
€ 39,90
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl
Confessiones
Als Augustinus een paar jaar bisschop van Hippo Regius in Noord-Afrika is, schrijft
hij in grote openheid over zijn persoonlijke geloofsgeschiedenis, een boek dat
getuigt van diep inzicht en grote literaire kwaliteit. Hij laat zich kennen als
een zoekend mens en gelovige.
In de Belijdenissen roept hij zijn lezers
op om zich te bezinnen op fundamentele waarden van de christelijke traditie.
..
1.  -
december 2020 - focusopdebijbel.org...
Augustinus Belijdenissen
Boekrecensie door Gerard Kramer
Van Augustinus hebben we heel wat meer tekst over dan van Augustus. Het werk dat ik nu wil bespreken, is een nieuwe vertaling van zijn beroemde autobiografische werk, de Confessiones. Dat woord kan zowel lofprijzingen als belijdenissen betekenen, en beide aspecten komen in het werk aan bod. Toch vertaalt men de titel doorgaans als Belijdenissen.
Ik bespreek nu de onlangs herdrukte vertaling van Wim Sleddens O.S.A., die, zoals de drie letters achter zijn naam aangeven, tot de orde van de augustijnen 2) behoort. De Confessiones zijn in de twintigste eeuw minstens vijf keer in het Nederlands vertaald en in minstens 21 uitgaven uitgebracht. Op de achterkant van deze nieuwe vertaling staat dat de auteur met veel zorg het vaak moeilijke Latijn van Augustinus zoveel mogelijk in helder en eenvoudig Nederlands heeft weten om te zetten. Dat 'zoveel mogelijk' kan ik goed begrijpen: net als Paulus heeft ook Augustinus soms diepe gedachten ontwikkeld, waaraan ook de beste vertalers de complexiteit niet hebben kunnen ontnemen. Sommige dingen zijn nu eenmaal niet eenvoudig.
Het grootste deel van Augustinus' Confessiones laat zich vlot lezen. Ik wil nu het klassieke beginstukje van dit werk (boek I, 1,1) in het Nederlands laten horen, in drie verschillende vertalingen.
Eerst de vertaling van Gerard Wijdeveld uit 1963 3):
‘Groot zijt gij Heer, en ten zeerste lovenswaardig! Groot is uw macht en uw wijsheid heeft geen getal!
En loven wil u een mens, die zijn sterfelijkheid met zich omdraagt, die met zich omdraagt het bewijs van zijn zonde en het bewijs dat gij de hovaardigen weerstaat.
En toch wil hij u loven, die mens, een deel van uw schepping.
Gij zet hem aan om er vreugde in te vinden u te loven, want gij hebt ons gemaakt naar u, en rusteloos blijft ons hart totdat het zijn rust vindt in u.'
De nieuwe vertaling van Wim Sleddens geeft dit gedeelte als volgt weer:
`Groot bent u, Heer, u komt alle lof toe! Groot is uw kracht, uw inzicht is niet te meten.
Nu wil een mens u prijzen, een deeltje van uw schepping, ja die zijn sterfelijkheid met zich meedraagt, het bewijs van zijn zonde, het bewijs dat u zich tegen de hoogmoedigen keert. Toch wil hij u prijzen, deze mens, dit deeltje van uw schepping en u zet hem aan daar vreugde in te vinden. Want zo heb u ons geschapen, gericht op u, en ons hart kent geen rust tot het rust vindt in u.'
Ik zou zelf de Latijnse tekst als volgt weergeven:
`Groot bent U, Heer, en zeer te prijzen: groot is Uw kracht, en van Uw wijsheid is er geen getal.
En prijzen wil U de mens, een deel van uw schepping, namelijk de mens die zijn sterfelijkheid ronddraagt, die het getuigenis van zijn zonde ronddraagt, en het getuigenis dat U de trotsen weerstaat. En toch — prijzen wil U de mens, een deel van Uw schepping. U wekt hem ertoe op dat hij er behagen in schept U te prijzen, omdat U ons gemaakt hebt voor U, en onrustig is ons hart, totdat het rust in U.’
Welke vertaling is de beste?
Gerard Wijdeveld vertaalt nauwkeurig en letterlijk, maar zijn Nederlands staat zo langzamerhand wat ver van ons af. Wim Sleddens vertaalt vlot en eigentijds, maar (veel) minder letterlijk en enigszins interpreterend. Hij kiest er hier bij voorbeeld voor om eenmaal het woord 'die... met zich meedraagt' (Lat. circumferens, door mij als 'die ... ronddraagt' vertaald) weg te laten, en dwingt de lezer zo te accepteren dat het om de sterfelijkheid gaat als bewijs van de zondigheid van de mens, en dat de sterfelijkheid het bewijs is dat God de hoogmoedigen weerstaat. Deze interpretatie klinkt zeker zinnig en is misschien zelfs volledig juist. Toch zou ik liever letterlijk(er) vertalen, en het aan de lezer over laten of hij deze conclusie wel of niet uit Augustinus' woorden wil trekken. Ik heb mij er overigens nog niet toe gezet dit mooie werk van Augustinus in zijn geheel in het Nederlands te vertalen, en het is de vraag of dat ooit gaat gebeuren.
Nog iets opvallends
Er is mij nog iets opgevallen. De vertaling van Gerard Wijdeveld presenteert zich als een pure vertaling. Toch verrast hij de lezer niet alleen met een gedegen inleiding, maar ook met een aantal verhelderende aantekeningen per hoofdstuk over detailkwesties, achterin zijn boek. Wim Sledders daarentegen zegt al op de omslag dat zijn vertaling van een inleiding en aantekeningen voorzien is — maar bij die aantekeningen gaat het vrijwel steeds om de vindplaats van de door Augustinus geciteerde Schriftplaatsen, zoals ook Wijdeveld die steeds geeft. Sleddens licht echter hoogstzelden iets toe, en dat is jammer. Een mooie combinatie zou zijn de vertaling van Sleddens en de noten van Wijdeveld. Toch beveel ik deze nieuwe vertaling van de Confessiones van Augustinus van harte aan. Hoe dan ook: het kennisnemen van de unieke autobiografie van een man die pas op latere leeftijd tot bekering kwam en voor velen tot zegen is geweest, is nog altijd bijzonder interessant en verrijkend. Een kort artikel van mijn hand ter introductie van de persoon van Augustinus verscheen eerder in Focus 4).
Noten:
1. De geďnteresseerde lezer verwijs ik hiervoor naar Res Gestae Divi Augusti. The Achievements of the Divine Augustus, edited by P.A.Blunt & J.M.Moore, with an introduction and commentary, Uitg. Oxford University Press, Oxford 1973. Dit werk bevat een inleiding van 16 pagina's, geeft naast de vertaling steeds de jaartallen, en bevat 48 pagina's toelichting op bijzonderheden in Augustus' tekst. Ook interessant is het themanummer Res Gestae Divi Augusti van het tijdschrift Lampas, tijdschrift voor classici, september 2019. Hunink zelf verwijst voor zijn bronteksten naar een recenter werk, Alison E.Cooley, Res Gestae Divi Augusti, Text, Translation, and Commentary, Uitg. Cambridge University Press, Cambridge 2009, dat ik echter niet zelf heb ingezien.
2. De afkorting O.S.A. staat voor Orde sancti Augustins, de orde van de heilige Augustinus.
3. Gerard Wijdeveld, De Belijdenissen van Aurelius Augustinus, Uitg. De Fontein, Utrecht 1963
4. Aurelius Augustinus (354-430), in Focus 24 (2014), nr. 2, 9-13;
http://www-focusopdebijbel.org/downloads/focus_2403–free.pdf
|
