www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

1 RECENSIE

Het Evangelie is Joods!
Rabbijn Leo Baeck
120 blz., prijs € 14,50
Uitgeverij Skandalon, Vught, 2011
.

De Berlijnse Rabbijn Leo Baeck (1873-1956) werd vanaf 1933 algemeen beschouwd als de belangrijkste woordvoerder van de Duitse joden. Als een van de eersten stelde hij dat de evangelien door en door joodse verhalen zijn over een verlosser afkomstig uit het jodendom. In Het evangelie is joods! uit 1938 " het jaar waarin de jodenvervolging door de Nazis enorm toenam " onderbouwt hij die stelling. Het boek is een bedekte kritiek op het christendom dat het joodse karakter van het evangelie miskent. Maar Baecks hoop overstijgt de kritiek in het besef dat door het evangelie het geloof in Israels universele God aan alle volken bekend wordt.
 
Een lastig boekje in een moeilijke tijd. De joodse gemeenschap had grotere zorgen dan hoe je het evangelie moest lezen. En veel christenen wilden niet geassocieerd worden met het jodendom; integendeel. Voor de nazis onder hen was Baeck een gevaarlijke intellectueel die de duidelijke posities ondergroef. 

Pieter Oussoren, de vertaler van de Naardense Bijbel, heeft met liefde Leo Baeck vertaald. Deze eerste Nederlandse vertaling wordt uitgebreid ingeleid door dr. Hans Schravesande, kenner van de joodse godsdienstwijsbegeerte in het Duitsland van de twintigste eeuw. Hij plaatst leven en werk van Baeck in een historische en theologische context.

In de inleiding is Baecks veelaangehaalde Grote-Verzoendag-gebed uit 1935 integraal opgenomen. Dat gebed, bedoeld om voor te lezen in alle Duitse synagogen, leidde tot Baecks eerste arrestatie door de Nazis. Wonderwel overleeft deze rabbijn de concentratiekampen en blijft zich zijn verdere leven inzetten voor verdraagzaamheid tussen joden en christenen.

1. De Oogst - 1 mei 2011 - www.totheildesvolks.nl

Het Evangelie is Joods!

Recensie door Pieter Siebesma

In 1938 schreef de Berlijnse rabbijn Leo Baeck (1873-1956) dit boek over de evangeliën als door en door Joods geschrift. In meer dan één opzicht is dit opmerkelijk. Want voor wie schreef hij dit boek? De Joden waren bezig Duitsland te ontvluchten en zo hun leven te redden.

De Duitse christenen waren bezig het christelijk geloof van al zijn Joodse wortels en kenmerken te ontdoen. Leo Baeck zelf kwam in 1943 in concentratiekamp Theresienstadt terecht, waar hij als door een wonder de oorlog overleefde.

In de inleiding wordt uitvoerig ingegaan op het leven van Leo Baeck. Hij voelde zich meer verwant met calvinisten (omdat die nadruk legden op het Oude Testament en de profetieën) dan met het Lutheranen. Ongetwijfeld speelde een rol dat zijn ouders goed contact hadden met de calvinistische predikant van wie ze hun huis hadden gehuurd. Leo Baeck kende het Nieuwe Testament goed: vanaf 1933 heeft hij drie keer de Griekse tekst in het Aramees vertaald om achter de oerbetekenis van de tekst te komen.

Het boekje van Leo Baeck zelf (vertaald door Pieter Oussoren, bekend van de Naardense Bijbel) is voor niet-theologisch geschoolde lezers moeilijk toegankelijk. Duitse theologen schrijven nu eenmaal niet gemakkelijk. Maar hij was zijn tijd ver vooruit. Een mooi citaat: ‘Het evangelie is veeleer een joods boek (…) omdat joods geloof en joodse hoop, joods lijden en joodse nood, joods weten en joodse verwachting (…) er doorheen klinken.’