www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

1 RECENSIE

De werking van de Heilige Geest
     in de Europese cultuur en traditie
Erik Borgman, Kees van der Kooi, Akke van der Kooi, Govert Buijs e.a.
Uitgeverij Kok, Kampen 2008
200 blz., € 16,95,
9789043514934

In deze bundel staat de duiding van het werk van de Heilige Geest in de Europese cultuur en traditie centraal. Bestaat er een relatie tussen het proces van secularisering en het werk van de Geest of uit zich dat eerder in de hernieuwde aandacht voor spiritualiteit, de interactie met andere (niet-)westerse religieuze tradities en de groei van de charismatische en evangelische beweging binnen de kerken?

1. CV Koers - juni 2008

De werking van de Heilige Geest in de Europese cultuur en traditie

Recensie door Tjerk de Reus

De Heilige Geest is de laatste jaren veelvuldig present in geloofsdiscussies, op themadagen en in geestelijke instructieboeken. Opvallend is de persoonlijke spits die vaak gegeven wordt aan het geloven in of beleven van de Heilige Geest. Dat is natuurlijk niet vreemd, maar het is toch ook te smal. Naar bijbels besef is de Geest betrokken bij de gehele schepping. Dat omvat natuur, politiek, samenleven, kunst en wat niet al.

Om deze aspecten van het werk van de Geest in beeld te krijgen met het oog op actuele vragen, belegde de stichting Leidse Lezingen een studiedag over de Heilige Geest in de Europese cultuur en traditie. De lezingen van deze dag zijn nu gebundeld verschenen en aangevuld met een reeks artikelen over verwante thema’s. Als geheel biedt dit boek een staalkaart van opvattingen over het werk van de Geest. Het geheel is nauwelijks op één noemer te brengen, maar dat deert niet. Een bundel als deze heeft ook de functie interessante leestips aan te reiken: het lezen van de voetnoten brengt je op veel ideeën.

Een boeiende bijdrage is van Govert Buijs, die zich de laatste jaren steeds sterker profileert als christenfilosoof. Hij vindt dat je niet te massief kunt spreken over het werk van de Geest in de cultuur: vereenzelvig niet snel een politieke beweging of een aspect van de staatsinrichting met de invloed van Gods Geest. Daarom weegt hij kritisch een reeks theorieën over de secularisatie, waarin de relatie tussen het christendom en de cultuur aan de orde is. Steeds blijkt dat er een verengd of eenzijdig beeld van religie gegeven wordt. Buijs stelt daar een ander denkraam tegenover: de agapeïsche revolutie. Daarmee doelt hij op allerlei tegenbewegingen die je in de geschiedenis aantreft: tegen absolute machtsaanspraken, voor dienstbetoon aan armen en behoeftigen, voor gelijkwaardigheid van mensen tegenover God. Het interessante is dat in dit denkraam de concrete geschiedenis in een verrassend perspectief komt te staan. Op het boek dat Buijs momenteel aan het schrijven is, The Agapeic Revolution, kun je je na lezing van dit opstel alleen maar verheugen.

Opvallend in de bundel is ook de bijdrage van Henk Bakker. Hij verbindt het werk van de Geest tamelijk sterk met de Europese democratische traditie. Dat leidt ertoe dat hij zich verwijzend naar bijdragen uit het conservatieve blad Opinio afwijzend opstelt tegenover het dragen van een burka en pleit voor ruimte voor een film als Submission.