www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

1 RECENSIE


Verklaring van de Psalmen, deel 1 en 2
Johannes Calvijn
(vert. ds. J. Boer Knottnerus)
Uitg. De Groot Goudriaan, Kampen 2008
876 en 971 blz. geb.
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...

of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl


1. Nederlands Dagblad - 30 januari 2009 - www.nd.nl

Zinloos uitgeefgeweld

Recensie door Rien van den Berg

Er is werkelijk alle reden om deze twee dikke boeken aandachtig te be kijken. Het gaat hier namelijk om een integrale uitgave van het psalmencommentaar van Calvijn. Calvijnkenner Herman Selderhuis schreef een boek over dit psalmen-commentaar, en noemde het niets minder dan „een pastorale variant op de Institutie". Wauw. Maar helaas.




Calvijns psalmencommentaar verscheen in 1557. Twee jaar later zou de Institutie verschijnen. Prof. dr. Herman Selderhuis, kerkhistoricus en Calvijnkenner, schreef een boek over dit psalmencommentaar, God in het midden (Kampen, 2000), dat grote nieuwsgierigheid wekt naar deze Nederlandse vertaling.

Emeriushoogleraar J. Kamphuis voegde daar in 2001 in het blad Nader Bekeken een paar zinnen aan toe die de nieuwsgierigheid alleen maar doen groeien. Veel schrijvers van psalmencommentatoren verliezen zich in theologische haarkloverij, stelt Kamphuis. Calvijn houdt de grote lijn vast, en je zou kunnen zeggen: gaat dat niet iets te snel? „Maar mijn ervaring is, dat als je veel commentaren gelezen hebt en soms gewikt en gewogen en je keert dan naar Calvijn terug, dat je vaak tot de ontdekking komt: hij heeft alle kwesties die hier liggen al gezien, en bezonnen een keus gemaakt die verder brengt in het verstaan van dit woord van de Schrift."

Maar de fraai uitgevoerde vertaling van het psalmencommentaar van Calvijn die nu verschenen is, dateert uit 1890. 1890! En dat is niet het ergste, maar Selderhuis was in zijn boek in 2000 tamelijk vernietigend over de kwaliteit ervan. “In meerdere opzichten gebrekkig." Kamphuis lijkt iets milder („wel aardig bruikbare vertaling"), maar in het verloop van zijn stuk voegt hij alleen maar kritiek toe aan die van Selderhuis.

Vertaler Jan Boer Knottnerus, telg uit een Vriezenveens domineesgeslacht, liet in 1890 hele stukken uit het voorwoord vervallen, waarin Calvijn juist laat merken hoe hij persoonlijk door de psalmen heen gegaan is. De aanvechtingen van de psalmisten zijn hem niet vreemd. Selderhuis laat in zijn boek zien dat Calvijn in dit boek zichzelf in geding brengt. Hij is hier niet de ijzeren reformator uit het cliché, maar een gelovige van vlees en bloed. Kamphuis sluit zijn bespreking meesterlijk af met een citaat dat zo uit de pen van Calvijn gekomen zou kunnen zijn... maar het is van tegenpool Luther!

Olie in uw huis
Wat moet je nu met dit prachtig vormgegeven, achttienhonderd pagina's dikke commentaar dat weer lonkend in de boekhandel ligt? Het boek is van taal hopeloos verouderd, er zijn echt nog maar een paar mensen in Nederland voor wie dit begrijpelijk is, voor de rest zou je al haast een vertaling van deze vertaling moeten maken.

De herdruk is met moderne techniek gemaakt: de pagina's uit het origineel zijn door een computer ingescand, zodat er een moderner lettertype kon worden gekozen. Maar de computer is bepaald niet onfeilbaar en de correctie van de uitgever gebrekkig. De computer leest een d als een o en een l. Zo lees je op tal van plaatsen ineens het woord olie. In psalm 84 bijvoorbeeld: „Welgelukzalig zijn zij, olie in uw huis wonen". Nota bene: dit is een structurele fout, er zit een patroon in. je kunt in het computerbestand de tekst eenvoudig nalopen op de combinatie o-l. Dit zijn fouten die niet hoeven.

Zo ontstaat de indruk dat de uitgever er niet eens naar gekeken heeft. De indruk dat ze daar in Kampen dachten: help, is het alweer 2009? Helemaal vegeten... En hoe kunnen we nu nog zo veel mogelijk munt slaan uit het Calvijnjaar? En in plaats van in het jaar 2000, daarop attent gemaakt door nota bene een van de eigen auteurs, de opdracht te geven tot een frisse, puike vertaling van een relevant boek, is erin allerijl een ondeugdelijk ding in een nieuw jasje gestoken. Een fraai jasje, dat moet gezegd. Dat mocht kennelijk wél wat kosten. Hier is sprake van zinloos uitgeefgeweld.


www.vergadering.nu