www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

1 RECENSIE

Hoe Jezus de wereld op zijn kop zet
    (en mijn leven ook)
Shane Claiborne
Uitg. Buijten&Schipperheijn, Amsterdam 2009
184 blz. € 14,50
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

Dit boek gaat over een revolutie die anders is dan anders. Het is een revolutie die in ons hart begint, aangestoken door Gods geest, en die de hele wereld op z’n kop zet. Niet door grootse veldslagen, maar door kleine daden van liefde.

1. Nederlands Dagblad - 12 maart 2010 - www.nd.nl

Claiborne schreef werkelijk een profetisch boek
Dansen in de getto's, dansen in de paleizen

Boekrecensie door Gerard ter Horst

Ha, een bekeringsverhaal - en wat voor een: Shane Claiborne, een eigenzinnige evangelische jongeman van het Amerikaanse platteland, die ondanks zijn nog jonge leeftijd van 34 een merkwaardige reis door het leven aflegt. Want wat hebben de Amerikaanse Biblebelt in het oosten van Tennessee, de achterbuurten van Philadelphia, Moeder Teresa in Calcutta, het Bagdad van 2003 toen het er Amerikaanse bommen regende en megakerk Willow Creek met elkaar gemeen?

In ieder geval dit: Shane Claiborne vond langs wegen die ik hier niet verder zal verklappen zijn bestemming als 'alledaagse radicaal', en sindsdien predikt (en niet onbelangrijk: leeft) hij de revolutie. Het is “een dansende revolutie". “In het hart van ons koninkrijk is het feest en hopelijk zal dat feest doorbreken tot in de donkerste hoekjes van onze wereld - de getto's en vluchtelingenkampen en de paleizen en gevangenissen".

Dat klinkt misschien naïef, maar wat is er mis met profetisch dromen? Claiborne tekent geen klassiek bekeringsverhaal op. Laat staan oppervlakkig. Hij geldt in de Verenigde Staten als een van de grondleggers van de zogeheten moderne monastieke beweging: kleine christelijke leefgemeenschappen die zich toeleggen op gemeenschap, zorg voor de armen en aandacht voor het milieu. Zelf leeft hij in The Potter Street, een leefgemeenschap in Philadelphia.
Zijn leven en denken heeft Shane Claiborne neergelegd in het boek ‘Hoe Jezus de wereld op zijn kop zet (en mijn leven ook). Helaas klinkt de Nederlandse titel als een cliché, daar waar de Engelstalige editie kopt: De onweerstaanbare revolutie - leven als een alledaagse radicaal.

Het boek werkt twee lijnen uit. Enerzijds is het een biografie, waarin de Amerikaan met vaart én humor zijn lotgevallen beschrijft. Anderzijds ontvouwt hij een groots strijdplan dat in zijn eenvoud toch evenzeer ontwapenend is: om de revolutie onweerstaanbaar te maken moet ze kleiner en kleiner worden, als de zaadjes van de mosterdplant, die als een wilde woekerplant de tuin doortrekt. “De Jezus-revolutie is geen frontale aanval op de rijken van de wereld. Het is een subtiele besmetting, één leven per keer, één gastvrij huis per keer.” Of, om zijn grote voorbeeld Moeder Teresa te citeren: “We kunnen geen grootse dingen doen, alleen kleine dingen met grootse liefde."

Bezittingen delen
Met radicaal bedoelt Claiborne zoeken naar de “wortels van wat het betekent lief te hebben"; “maar radicaal is niet voorbehouden aan heiligen en martelaren, daarom vul ik het graag aan met het woord 'gewoon'. En met gewoon bedoel ik niet normaal, want ik vind het erg dat christenen zo 'normaal' zijn geworden door de verleidingen van de wereld."

Ga er dan maar voor zitten: Claiborne wil radicaal zijn bezittingen delen, zijn leven, hij is voor volkomen geweldloosheid en vindt het - als Amerikaans christen - verschrikkelijk dat de Verenigde Staten na de aanslagen van 9/11 ten strijde trokken in Afghanistan en Irak. Juist dat verzet bracht hem in Bagdad, waar hij christenen bezocht, hen bemoedigde en vergeving vroeg voor de Amerikaanse vijandigheid.

Het hoeft niet te verbazen dat Claiborne harde noten kraakt over het westerse christendom, zij het zonder christenen af te schrijven: in alle rijkdom, luxe en comfort zijn veel christenen iets wezenlijks kwijtgeraakt, iets dat hun leven bovendien heeft doen verschralen - het delen van je leven met de ander. Doe als Jezus en verbind je leven met de armen. Dat is je leven delen, dat is leven in gemeenschap, en dat is veel meer dan geld geven aan goede doelen. Het is wat deze ‘Jezus-beweging' ademt en doet leven, en volgens Claiborne eigenlijk al vanaf de eerste gemeente in Jeruzalem: immers, ze hadden alles gemeenschappelijk.

Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Maar Claiborne gaat echt niet voorschrijven hoe dat precies moet. Hoewel: hij komt met veel voorbeelden hoe het zou kunnen. Hij wil inspireren, maar zijn boek geeft geen blauwdruk. Uiteindelijk ben je zelf aan zet om je eigen revolutie uit te stippelen, gebogen over de Schrift en in verbondenheid met je broers en zussen.

Valkuil
Het is knap hoe hij daarmee een gigantische valkuil vermijdt, juist als radicaal. Het zou bijna voor de hand liggen dat hij zijn 'nieuwe leven' dwingend aan anderen oplegt, anders laat de wereld zich echt niet veranderen... Maar Claiborne waakt ervoor: het leidt zomaar tot een nieuw regeltjes-christendom, waarin bovendien al snel een sfeer zal ontstaan waarin christenen die niet meedoen, veroordeeld worden.

Nee, in vrijheid mag je zelf aan de slag. Of nee, niet zelf, daar is alweer een valkuil: Jezus zet ook het individualisme op zijn kop. Het is sámen, en anders gaat het niet. En begin dan maar klein, adviseert Claiborne. “Ik ben gestuit op een buurt die bestaat uit een groep gezinnen in een voorstad, die besloten heeft om een klein experiment in gemeenschap te doen. Ze begonnen met het delen van tuingereedschap en grasmaaiers. Ze gingen samen de was doen en wasmachines delen. Ze kwamen erachter dat het leuker was om samen de was te doen en ondertussen, als je toch wacht, met elkaar te praten (iets wat arme mensen al veel langer weten). Het duurde niet lang of ze hadden een gemeenschappelijke tuin en een coöperatie voor de kinderopvang. Een paar mensen trokken zelfs bij elkaar in. Het voelde natuurlijk."

Daklozenbezetting
Het mooie van dit boek is dat Claiborne zijn plannen aanlengt met prachtige verhalen over wat die strijd betekent, wat het oplevert aan bizars en moois. Zo laat de 'daklozenbezetting' van een lege kathedraal in een achterbuurt van Philadelphia zich lezen als David die opstaat tegen Goliat. En wat te denken van een jubeljaarviering op Wall Street, waar de 'gewone radicalen' voor zo'n twintigduizend dollar aan muntgeld en biljetten rondstrooien - wie dat geldverspilling vindt, moet Claiborne er maar eens op naslaan: het is 'om te laten zien dat geven besmettelijker is dan oppotten'. Als de gemeente Philadelphia daklozen in het historische Love Park nog langer verbiedt er te slapen of zelfs voedsel te nuttigen, besluiten Claiborne en zijn vrienden er ter plekke dagelijks een 'maaltijd van de Heer' te beleggen - het heilig avondmaal als protest tegen een volgens hen onrechtvaardige maatregel.

Uit deze voorbeelden blijkt dat Claiborne er onorthodoxe ideeën op nahoudt. De kerk als instituut met regels en voorschriften over bijvoorbeeld het heilig avondmaal of de eucharistie is ver uit beeld. Sterker, Claiborne staat ertegen op, en daarin is hij bloedserieus. De kerk is voor hem een levend organisme, geen organisatie, “niet langer opgesloten in glas-in-loodramen of boeken over systematische theologie". Dat klinkt misschien goedkoop, maar zo makkelijk bedoelt de als theoloog opgeleide Claiborne dat niet: hij baalt van een kerk die in Amerika soms grotendeels samenvalt met onverholen nationalisme en met schaamteloze rijkdom.

Toekomstscenario
Rest de vraag hoe reëel Claibornes ideeën over 'de onweerstaanbare revolutie' zijn. Zonder omwegen predikt hij ze in déze tijd - maar ze klinken meer als een belofte dan als een reëel aards toekomstscenario. Zonder cynisme constateer ik dat aan de kloof tussen arm en rijk in deze bedeling geen einde zal komen - de tijd van vredige en rechtvaardige verhoudingen lijken me niet weggelegd voor deze in barensnood verkerende schepping. Zo doet Claiborne uitzien naar de volledige openbaring van Gods koninkrijk, van een rijk waar vrede en recht héérsen. In Claibornes boek kiert helder licht, en zo voedt hij hét verlangen. Werkelijk, deze wilde Amerikaan schreef een profetisch boek.