www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

2 RECENSIES

Verbondenheid Larry Crabb Uitg. Medema, samen met Navigator Boeken pb, 264 pag. 9789063532857 Wat we nodig hebben, is verbondenheid. Wat we nodig hebben is een helende gemeenschap. 'In dit boek komt Larry Crabbs hele levenswerk bij elkaar. Er was moed voor nodig om het te schrijven. Zal de Gemeente de moed hebben te volgen?'   - Plilip Yancey: "In dit boek komt Larry Crabbs hele levenswerk bij elkaar. Er was moed voor nodig om het te schrijven. Zal de gemeente de moed hebben te volgen?" James I. Packer: "Een historisch boek!"

2 RECENSIES

Nederlands Dagblad
door Willy Bakker-Huizinga 

,,Ik wil graag dat we leren eerlijk te zijn ten aanzien van onze onzekerheden, angsten en onbekwaamheden die we verbergen achter onze façades. Ik wil graag dat we zonder schaamte of trots leren spreken over de zwarte nachten in onze ziel... aan een paar mensen in het bijzonder, die kunnen luisteren en niet denken dat er ergens een draadje los zit die een therapeut wel weer vast zal maken.''

Dat zegt Larry Crabb in zijn boek Verbondenheid. Hij is van mening dat het de hoogste tijd wordt ,,om verder te kijken dan het moralisme dat ervan uitgaat dat het de taak van de kerk is mensen bijbelse principes te leren en zich daaraan te houden''. In dit boek, ,,dat ik vijf jaar geleden niet had kunnen schrijven'' kijkt Crabb terug op zijn leven en werk als succesvol therapeut. Hij is tot een aantal conclusies gekomen:


,,- Achter wat in onze tijd een psychische stoornis heet, gaat een ziel schuil die hunkert naar iets wat alleen gemeenschap kan schenken: Ik kom tot de conclusie dat we een verschrikkelijke fout hebben gemaakt. Vrijwel de hele twintigste eeuw hebben we de wonden van de ziel ten onrechte gedefinieerd als psychische stoornissen en de behandeling ervan uitbesteed aan specialisten. De gevolgen voor de kerk zijn ingrijpend geweest.

- We moeten iets anders doen dan opleiden tot geschoolde experts om beschadigde psyches te herstellen. Beschadigde psyches zijn het probleem niet. Het probleem achter onze strijd is een vervreemde ziel.

- Wat onze moderne beschaving het meest nodig heeft, is de ontwikkeling van gemeenschappen - ware gemeenschappen - waar het hart van God is, waar de nederigen en de wijzen anderen voorgaan, waar tobbers vol vertrouwen de arm van sterkeren nemen en zo samen verder hun weg zoeken.''

Verwarring
Crabb heeft, door minder waarde te hechten aan het effect van de professionele hulpverlening, vrienden en studenten in verwarring gebracht en een collega schreef hem dat hij bezig was professionele zelfmoord te plegen en voegde daaraan toe: ,,En dat werd tijd ook''.

Het is niet zo dat Crabb opeens afstand neemt van de kennis, inzichten en werkwijzen van de psychologie en psychotherapie, maar wel relativeert hij wetenschappelijke theoriën meer dan voorheen. Crabb merkt dat patiënten de neiging hebben hun woorden aan te passen aan het theoretische model van de therapeut.

Over de zeer ingrijpende gevolgen die deze denkwijze kan hebben voor de patiënt en zijn omgeving zegt hij helaas niets. ,,Therapeuten willen vaak hun theorieën bevestigd zien als hun patiënten vooruitgaan. Maar in een overvloed aan studies is aangetoond dat de verschillende therapieën even goed werken.''

Crabb geeft toe dat hulpverleners ongewild ouders een gevoel van onbekwaamheid hebben aangepraat. ,,Onze groeiende afhankelijkheid van experts is een van de belangrijke oorzaken in de crisis van het pastoraat.''

,,Gewone christenen zijn als helers van de ziel vaak buitenspel gezet.'' Dat neemt niet weg dat de hulp van professionele hulpverleners bij bepaalde ernstige problemen onmisbaar blijft, maar voor de meeste persoonlijkheidsstoornissen, milde stemmingsstoornissen, relatieproblemen, problemen als onzekerheid, besluiteloosheid, oppervlakkigheid (ontkenning), wrok, tobberigheid, problemen op seksueel gebied kunnen herders en vrienden en geestelijke leiders volgens Crabb heilzaam werken.

Hij is van mening dat de gemeenschap van God weer de plaats van zielzorg bij uitstek moet worden, maar in de praktijk ziet hij vaak dat echte verbondenheid veel meer gegeven wordt door gelovige hulpverleners dan door de leiders van de gemeente.

Veel mensen storten hun hart eerder uit bij hulpverleners dan bij 'oudsten' en geestelijke leiders. Komt dat door onvermogen en waar komt dat onvermogen vandaan? Waarom zijn velen van hen meer manager dan herder, vraagt Crabb zich af?

Hij ziet als grote blokkade de vijand in de mens zelf: de wereld (elk denksysteem waarvan Christus niet het centrum is), het vlees (de neiging om iedereen te vertrouwen behalve God), de duivel, die met grote inzet Gods plannen zal dwarsbomen, vooral als die gericht zijn op gemeenschap in liefde met elkaar in Christus.

Afgezien van het gegeven dat er in gemeentes op het gebied van pastorale zorg gelukkig veel goeds gebeurt, is er jarenlang veel te weinig aandacht geweest voor de echte zielzorg. Crabb vraagt zich af of dat misschien komt door een gebrek aan opleiding.

Ik denk dat er veel meer aan de hand is. Crabb had wel wat duidelijker mogen zijn in het uitwerken van de vele verkeerde manieren waarop kerken pastorale zorg geven. Wel geeft hij aan dat met name onder behoudende evangelische christenen in het geven van hulp aan mensen met psychische problemen vaak het model vermaning/aansprakelijkheid is gebruikt. Het slachtoffer die zijn wil op een verkeerde manier zou gebruiken, wordt dan als een schender van Gods gezag gezien. De vermaner komt vervolgens met gezaghebbende woorden en de schender moet dan schuld belijden. Kerkgemeenschappen die op een rigide manier volgens dit model werken ,,hebben meer een reputatie van pressie dan van genade''.

Voorbeelden
Aan de hand van enkele zeer persoonlijke voorbeelden werkt Crabb uit hoe het wel moet.

Op een kwade dag kreeg Crabb na een lezing te horen dat zijn veelbelovende zoon Kep van de universteit was gestuurd. Crabb schrijft eerlijk over zijn gevoelens van teleurstelling, schaamte, boosheid en hoe hij in tegenstelling tot foute reacties bij vroegere conflictsituaities, Kep nu wel bereikt ,,dwars door zijn gepantserde ziel: Er werd een kracht door mij vrijgemaakt die nooit eerder ten volle was vrijgemaakt.''

Daardoor is het leven van zoon Kep en van Larry Crabb veranderd. Zo is Crabb ervan overtuigd dat er in iedere christen een kracht kan vrijkomen die leidt tot intensere verbondenheid met de ander en met het hart van Christus.

Ik geloof met Crabb dat er wonderen in het eigen hart en in harten van anderen gebeuren, maar ik vraag me af of Crabb zo uitvoerig over de misstap van zijn zoon en zijn gunstige reactie daarop had geschreven als het foute boel was gebleven. Dat in veel situaties wanhoop blijvend kan zijn, ontkent Crabb niet. Wel pleit hij ervoor in deze en andere situaties minder probleemgericht te kijken, maar in de eerste plaats Godgericht te kijken en het Godsvertrouwen boven onze problemen te stellen. Aan de hand van de roeping van Mozes, die na veertig jaar in de woestijn al zijn zelfvertrouwen was kwijtgeraakt, geeft Crabb enkele praktische voorbeelden hoe je de ander meer visiegericht dan probleemgericht kunt helpen.

Wijzer
Net als door zijn vorige boeken zal menige lezer weer geraakt worden door zijn bewogen en indringende manier van schrijven. Toch vraag ik me af of dit boek werkelijk zoveel nieuws brengt en zo 'historisch' is als James I. Packer schrijft. Crabb is wat ouder en wijzer geworden en geeft zijn recent verworven wijsheid door, soms met wel zeer persoonlijke ontboezemingen. Hij is wat onzekerder geworden over het succes van zijn professionele manier van werken en spreekt relativerend over wetenschappelijke theorieën. Hij komt als het ware dichter bij de bijbelse boodschap. Je zou ook kunnen zeggen dat hij in zijn zoektocht dichter bij die wijsheid komt die je soms aantreft bij christenen die nooit een psychologieboek gelezen hebben, maar van binnenuit op een natuurlijke manier door de kracht van de Heilige Geest liefdevol werken in hun gemeente en in hun directe omgeving.

Verbondenheid
Larry Crabb
Uitgeverij: Medema, Vaassen, 1998, Pagina's: 264
 
Reformatorisch Dagblad
Recensie door ds. P. Molenaar - 13 januari 1999

Larry Crabb: Psychische zorg is taak gemeente

De warmte van verbondenheid

In het boek "Verbondenheid" is een professionele hulpverlener aan het woord over een totaal nieuwe aanpak om psychische kwalen te genezen. Het is Larry Crabb, een man uit de evangelische richting in Amerika. Dit boek draagt een sterk Amerikaans accent. J. I. Packer heeft het inmiddels "een historisch boek" genoemd, waarschijnlijk omdat Crabb een nieuw licht op psychische hulpverlening geeft.

Het boek leest gemakkelijk en is vrij eenvoudig geschreven. Aan de hand van voorbeelden worden de problemen duidelijk aangegeven. De teneur van "Verbondenheid" is helder. In de inleiding vertelt Crabb van zijn verandering in visie, waarbij hij concludeert dat veel psychische nood voortkomt uit gebrek aan gemeenschap en verbondenheid.

De auteur ziet een taak voor de christelijke gemeente weggelegd om juist die verbondenheid vanuit een christelijke geloofsvisie te bevorderen. De gemeente moet niet direct psychische problemen afschuiven naar psychotherapeuten, maar zelf eerst haar roeping verstaan. Dat zou de oplossing voor veel nood kunnen zijn. Er moeten krachten die God in de mens gelegd heeft vrijkomen, waardoor anderen genezen kunnen worden. Die krachten zijn aan de gelovigen geschonken. We moeten het niet verwachten van experts. Een beschadigde psyche is het probleem niet, maar wel een vervreemde ziel. Onze maatschappij heeft nodig gemeenschappen, waar het hart van God is, waar tobbers de arm van sterkeren kunnen nemen.

Aan de hand van verschillende voorbeelden laat Crabb uit de praktijk zien hoe belangrijk verbondenheid is in het huwelijks- en gezinsleven. Die verbondenheid moet beginnen binnen de gemeente Gods, die toch het lichaam des Heeren is. Hij roept op tot helende relaties, waarbij mensen direct zonder moralistische omwegen de lijdende mensen benaderen. We kunnen meer invloed op de naaste hebben in geval van psychische nood door de verbondenheid met elkaar te accentueren.

Adviezen
Daarbij doet Crabb drie adviezen aan de hand, om een krachtiger invloed op de patiënten uit te oefenen:

1. Doe hen ervaren dat Christus Zich in ons verheugt.
2. Zoek ijverig naar het goede.
3. De pijnlijke confrontatie met het slechte.
Crabb kiest psychologisch deze volgorde om op een juiste wijze te kunnen helpen bij de verwondingen van de ziel. Deze drie adviezen, die Crabb ingrediënten noemt voor de hulpverleners, vinden we eigenlijk door het hele boek heen terug. Zeer praktisch wordt de verbondenheid aan de orde gesteld. Daarbij trekt de schrijver lijnen naar Gods heilsplan en laat hij Gods plan met de mens zien. Ook laat hij aan de hand van voorbeelden zien, wat er in de mens afgebroken moet worden. Hij doet dat aan de hand van vergelijkingen, uit het leven gegrepen, die weergeven de gerichtheid op het eigen 'ik' ( stedenbouwers, waarbij het eigen 'ik' belangrijk is om koste wat het kost wat te bereiken, vuurstokers, waarbij het vertrouwen in eigen plannen zo in beslag neemt, dat verbondenheid nooit optimaal kan zijn, stukadoors, waarbij hun obsessie voor veiligheid geen ruimte geeft voor openheid, die onmisbaar is voor verbondenheid en puttengravers, wier gerichtheid op het zich wel bevinden en bevrediging hen ongevoelig maakt voor anderen, wat verbondenheid belemmert).

Edwards en Owen
Hij tekent op en indringende wijze de vleselijke verlangens van de mens, waarbij het 'ik' zo'n bijzondere plaats inneemt. Dit doet hij op een ontdekkende wijze. Daarbij laat hij heel duidelijk zien, wat de geest van de mens openbaart en hoe zijn wil altijd gericht is op zelfhandhaving. Met het oog op de therapie laat hij zien hoe belangrijk het is om zich te verbinden met mensen in noden. Hij tekent duidelijk wie de mens van nature is, zoals Paulus dat ook doet. Daarbij blijkt hij Jonathan Edwards en John Owen bestudeerd te hebben, die zo duidelijk de mens in zijn zonden onderscheiden hebben als tweemens.

Op een praktische wijze peilt Crabb de nood van onze tijd. Hij pleit voor een helende gemeenschap. Daarbij is vooral nodig dat er geen pseudo-verbinding is, maar dat we wezenlijk op de nood van de ander ingaan. De auteur peilt op een diepe wijze de eenzaamheid van de mens in deze samenleving.

Voor de bijbelse onderbouwing van zijn betoog gebruikt Crabb vooral het Nieuwe Testament. We begrijpen dat hij dat gedaan heeft om de noodzaak van verbondenheid of gemeenschap met elkaar te onderstrepen. Toch zou de theologische onderbouwing sterker geweest zijn, als hij ook het Oude Testament gebruikt zou hebben. Zijn de Psalmen niet een apotheek in het geestelijke leven? Hebben met name de wijsheidsboeken Job, Spreuken en Prediker uit het Oude Testament ons niet heel wat te zeggen met het oog op de verbondenheid met elkaar en zit er in het Oude Testament niet een reservoir van medicijnen met het oog op onze geestelijke nood? Dit zou de onderbouwing van deze therapie bijbels en pastoraal nog meer versterkt hebben.

Activistisch
De onderlinge verbondenheid wordt door Crabb gefundeerd in de Drieëenheid, die als voorbeeld dient voor alle relaties. Dat achten we een sterk punt voor de christelijke hulpverlening. Bepaalde zaken die in dit boek aangereikt worden, zijn wel zeer sterk op gevoel en ervaring gericht. Ook de opdracht om energie vrij te maken ten behoeve van anderen is mij veel te activistisch.

Deze kritische punten bevestigen alleen maar dat ik "Verbondenheid" met veel belangstelling heb gelezen. Dit boek stelt ons theologisch wel eens voor vraagtekens in de bijbelse lijnen die gegeven worden. Toch is deze materie met het oog op de praktijk binnen de gemeente wel van belang. Immers, een tijd van afnemend geloof en geestelijk leven doet het gemeenschapsbesef in de gemeente verflauwen. Al beseffen we dat er niet alles met dit boek is gezegd met het oog op de oplossing van psychische nood, toch worden er dingen aangereikt waarmee we onze winst kunnen doen.