www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

4 RECENSIES

De Crux
Christenen over de kern van hun geloof
Cees Dekker & Reinier Sonneveld (red.)
Uitg. Buijten & Schipperheijn-Motief, Amsterdam 2010
9789058815019
288 blz. € 19,90 (opbrengst boek t.b.v. Tear)
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

De bekende auteurs Cees Dekker en Reinier Sonneveld hebben gezocht naar de beste schrijvers en kunstenaars van christelijk Nederland en hun gevraagd. Wat geloof je nu eigenlijk? En wat is daar zo bijzonder en mooi aan? Kun je dat op een persoonlijke manier verwoorden of verbeelden? Het resultaat is een luxe, full colour en avontuurlijk boek, waarbij de auteurs zich diep in hun hart laten kijken en tegelijk iets nieuws en ontroerends over God vertellen.

4 RECENSIES

4. Friesch Dagblad - 10 maart 2011 - www.frieschdagblad.nl 

Verwondering over de kern van geloven
In boek ‘De crux’ zijn christenen openhartig over hun geloof

‘Wat geloof je nou echt, wat is de kern van je geloof?’ Zo vaak krijg je als gelovige die vraag niet voorgelegd. Cees Dekker en Reinier Sonneveld deden het wel. Resultaat het boek De crux. Christenen over de kern van hun geloof. Een heel persoonlijk boek.

Recensie door Lodewijk Born

Het boek De crux is al een poosje uit, maar het is zo’n uitgave die pure verhalen bevat van christenen van allerlei signatuur over hoe ze geloven. En daarom bijna tijdloos.
De redacteuren Cees Dekker, bekend nanotechnoloog en auteur, en Reinier Sonneveld, theoloog, auteur en scenarioschrijver stelden de vraag ‘wat is de kern van je geloof?’ aan 49 christelijke denkers en kunstenaars in Nederland.

Het leverde gedichten op (onder andere van Kees van der Zwaard en Guillaume van der Graft/Willem Barnard), korte essay-achtige bijdragen (onder andere Willem Jan Otten, Monique Samuel, bisschop Gerard de Korte, ds. Arenda Haasnoot (PKN), kerkplanter/missioloog Stefan Paas), en 25 werken van bekende kunstenaars zoals van Henk Helmantel, Marius van Dokkum en Willem de Vink.
Kantelpunt

De crux van het boek is volgens de samenstellers ‘het geloven in het kruis van Christus’. Hij, Jezus, blijkt een struikelblok, maar ook een kantelpunt in de geschiedenis en in het leven van een mens. ‘Wie Hem ontmoet, verandert - hoe dan ook’.

Het fraaie van het boek is dat je door de bijdragen mensen, die regelmatig in de christelijke en seculiere media voorbijkomen, beter leert kennen. Bijvoorbeeld Egypte-deskundige Monique Samuel, die sinds de revolutie in menig televisie- en radioprogramma het nieuws duidde en zelfs op de tafel danste bij Pauw & Witteman nadat Mubarak zijn biezen had gepakt.

Het blijkt dat Samuel op haar dertiende een diepe Godservaring had. Ze lijdt aan een oogziekte en verloor daardoor een groot deel van haar gezichtsvermogen. Dat leidde in eerste instantie ook tot het overboord zetten van God. ‘Ik wilde Hem niet meer kennen, ik wilde Hem niet meer zien. Als Hij mijn zicht ontnam, ook al was het misschien een welverdiende straf, dan had ik niets meer met Hem te maken, zo dacht ik’.
Uiteindelijk zei ze God helemaal niet vaarwel, maar ‘brak’ en ging Samuel leven vanuit overgave. ‘God raakte mij die dag aan op een manier zoals niemand me ooit geraakt heeft. Ik trilde, huilde, lachte en had het gevoel dat mijn ogen voor het eerst echt werden geopend. Ja, ik verloor mijn zicht, maar ik ervoer meer dan ooit dat God er is en echt om mij geeft, wat mij ook overkomt.’

Ze begon haar leven aan God toe te vertrouwen. Blind werd ze niet. ‘Sterker nog, mijn zicht is - anders dan de artsen destijds hebben voorspeld - al ruim drie jaar stabiel. En belangrijker nog, de ogen van mijn hart zijn voorgoed geopend.’
Wie de passages van haar over Egypte nu leest - haar bijdrage is ruim vóór de revolutie geschreven - ziet bijna een profetische hoop. ‘Het leven van de mensen daar is allesbehalve makkelijk, maar veel Egyptenaren hebben meer oprechte hoop en vreugde dan Nederlanders. Als ik een suggestie mag doen waardoor dat komt: Egyptenaren zijn godvruchtige mensen, ze hebben iets om zich aan vast te klampen. Ze staan op met de woorden el hamd il-Allah (halleluja, God zij geprezen) en gaan daar ook mee naar bed.’
Haar officiële naam is Mounira, wat in het Arabisch ‘zij die licht geeft’ betekent. ‘Ik geloof niet dat het toeval is dat mijn ouders deze naam voor mij hebben gekozen. Mijn leven is vaak duister, maar ik ben doordrongen van Gods licht. Hopelijk zien mensen iets van dat licht in mij. Dan doe ik mijn naam eer aan. God wil met zijn licht ook in jouw schijnen. In ons allemaal’.

Vriendschap
Bisschop De Korte van Groningen-Leeuwarden leverde een bijdrage van ruim zeven pagina’s aan De crux. Een levensbeschrijving vanaf zijn geboorte tot nu hij bisschop in het Noorden is. ‘Ik was een religieus kind en leerde van mijn ouders het Onze Vader en het Wees Gegroet. Kort na mijn eerste Heilige Communie werd ik misdienaar en ik was graag in de kerk’.
Door met name het evangelie van Johannes en de brieven van de apostel Paulus te bestuderen, werd Christus steeds meer het oriëntatiepunt in zijn leven. ‘Vriendschap met Christus werd steeds meer waar alles om draaide in mijn eigen geestelijk leven’. De Korte’s loopbaan, maar ook privézaken als het overlijden van zijn beide ouders die hij binnen een half jaar verloor, daarover vertelt de bisschop openhartig.

En ook over zijn benoeming als herder van het Bisdom Groningen-Leeuwarden. ‘Na vele jaren van oefening als hulpbisschop in de schaduw van de vaderlijke kardinaal Simonis, mocht ik nu mijn vleugels uitslaan. Ik was intens dankbaar voor het pauselijk vertrouwen en niet minder voor de hartelijke ontvangst door velen in het nieuwe bisdom. Honderden stuurden mij een teken van verbondenheid’.
De kerk is voor hem een lichaam van hoop. ‘En die hoopt leeft niet alleen in daden, maar ook in onze woorden’. De grote uitdaging is voor De Korte ‘laten zien dat het werkelijk verschil maakt te leven in vriendschap met Jezus Christus.’

Opwekking
Een noodkreet is te lezen in het verhaal van ds. Tom Marfo uit Amsterdam, geboren in Ghana en nu een van de bekendste predikanten in ons land. Sinds 1900 is het aantal christenen op het continent waar hij vandaan komt bijna verzeventigvoudigd (!). Van ongeveer zeven miljoen naar 470 miljoen. ‘Nu woon ik in Europa en zie ik hier het omgekeerde gebeuren. Nog maar de helft van de mensen gelooft hier in een God.’
Hij vindt dat de kerk in het Westen haar eerste liefde is kwijtgeraakt: ‘ze is veel te liberaal en materialistisch geworden.’ Maar hij besluit positief: ‘Ik zie hoe de nieuwe generatie weer het volle evangelie omarmt. Daarom, geloof ik dat er, ondanks alles, een opwekking gaat komen hier.’

Schrijver Willem Jan Otten vertelt waarom hij zich rekent tot de gelovigen en hoe het zes jaar duurde tot hij een priester vroeg of die hem wilde dopen. Het verhaal is in veel media uitgemeten, maar de geloofsbelijdenis die Otten doet in dit boek is iets wat in elke paascyclus zou kunnen worden voorgelezen de komende tijd. ‘Dat ik geloof komt doordat ik niet kan geloven dat een mens op eigen kracht kan doen wat Jezus heeft gedaan. Hij moet daar bij geholpen zijn, van buiten. Door zijn geloof. In de barmhartigheid. Geloof is alles, behalve door mij zelf bedacht. Ik geloof omdat Jezus het ongelooflijke, bovenmenselijk heeft gedaan. (...) Hij heeft ons van het menselijke, al te menselijke verlost, en verzoend met de verborgen Almachtige’.

De crux is een boek met parels - geen pareltjes - van zulke verhalen, mooi opgemaakt, rijk full colour geïllustreerd en een geschenk om in te kijken en te lezen. Wie een goed voornemen heeft in de vastentijd of veertigdagentijd - hoe je het ook noemt - zet de televisie uit de komende weken en beleeft in verwondering mooie uren met dit boek.

3. EO / Insite - februari 2011 -

Probeer maar eens je vriend of vriendin in een paar woorden of één zin te omschrijven... Dat lukt niet, laat staan als je God moet vatten in woorden. In De crux vroegen Cees Dekker en Reinier Sonneveld 49 christenen om hun geloof te omschrijven op papier of in beeld. De schrijvers kregen 5000 woorden, de beeldende kunstenaars een pagina om helemaal los te gaan. Dat leverde hele verschillende bijdragen op: een foto van Eljee, een gedicht van Hilbrand Rozema, maar ook e-mailen brieven van Daniel de Wolf, een digitale bijdrage van Lucas Reinds en een strip van Willem de Vink. 

Al snel kom je dan tot één conclusie: de crux van het geloof is het kruis. Het fijne is dat je het boek niet van voor naar achteren in één keer hoeft te lezen. Je slaat het een keer open, leest eens hier, dan weer daar. Lekker 'doorbladerboek' waarvan bovendien een deel van de opbrengst naar de ontwikkelingsorganisatie TEAR gaat.

2. De Oogst - januari 2011 - De Oogst

Recensie door Pieter de Boer

De crux

Als tegenhanger van het boek ‘Hete hangijzers’, een boek over heikele geloofskwesties, is er nu een boek verschenen dat niet verdedigend, maar heel open en persoonlijk over het geloof in Jezus spreekt. Aan vijftig christelijke denkers en kunstenaars werd gevraagd: ‘Verwoord of verbeeld de kern van je geloof.’ Hierbij komen protestanten en katholieken, net­gelovigen en gelovigen vanaf hun jeugd aan het woord.

Zowel de schrijvers als de kunstenaars uiten een enorme diversiteit aan geloofsbelevingen. Heel mooi vind ik de bijdrage van Marius van Dokkum (zie afbeelding). We moeten worden als een kind. Tekenend is de kroonluchter die verwijst naar de kerk: een deel van de gemeente staat in vuur en vlam, een ander deel blijft koud. Een aantal afbeeldingen in het boek is wel heel artistiek te noemen – de lezer oordele zelf.

In tachtig uur 
Van enkele verhalen wil ik een korte impressie geven. Het meest was ik onder de indruk van de radicale bijdrage van Anne van der Bijl. Hij deelde onder andere zijn zorg over de kennis van de hele Schrift. In ongeveer tachtig uur kun je de hele Bijbel lezen. Hoeveel tijd is dat in vergelijking met de tijd die we besteden aan het lezen van de krant?

Heel eerlijk vertelt Willem Jan Otten over zijn leven voor zijn bekering. Hij ging wel regelmatig naar de kerk, ‘hij was zoekende, maar wilde het liefst niet vinden’. Hij ging voor de prettige sfeer naar de kerk, tot hij erachter kwam dat ‘Jezus mij, mismoedige, tot in de dood heeft liefgehad’.

Opwekking
Ook het geloofsverhaal van de als moslim geboren Ghanees Tom Marfo is boeiend. Hij vertelt dat door zendingswerk op scholen na een aantal jaren negentig procent van de inwoners van zijn geboortedorp van moslim christen is geworden. De kerk in Ghana is de afgelopen honderd jaar verzeventigvoudigd! Dit staat in schril contrast met de kerk in het Westen. Toch gelooft hij dat er, ondanks alles, weer een opwekking zal komen in Europa. Marfo vertelt over zijn wonderlijke genezing van een genetische ziekte. Ook horen we hoe hij ertoe gekomen is om in Nederland als predikant werk te gaan doen onder Afrikaanse prostituees. Hij schrijft letterlijk: ‘Ik was verpletterd door wat ik zag op de Amsterdamse Wallen.’

Al met al is ‘De crux’ een veelzijdig boek geworden, dat allerlei facetten van het geloof in Jezus Christus belicht. Een bemoedigend en hartverwarmend boek!

1. Nederlands Dagblad - 30 december 2010 - www.nd.nl

Een welkom tegengeluid

Recensie door Gerard den Hertog

De papieren van het christelijk geloof staan in ons land niet hoog genoteerd. Christen-zijn is niet bon ton, niet in de media, niet in wetenschappelijke kringen, niet in de grachtengordel en niet onder Gooise vrouwen. 
Het leven kent goede tijden en slechte tijden, maar we slaan ons er wel doorheen – zonder God.
Het christendom heeft zijn tijd gehad en heeft ons ook nog eens opgezadeld met een aantal regels en verboden, die het leven afknellen.

Het is wat sterk aangezet misschien, maar ik meen dat dit wel ongeveer het beeld van Nederland anno 2010 is. Dit komen we als christenen tegen, als we in gesprek komen met andersdenkenden. 
De wereld van de wetenschap is een van de plekken waar deze stem dominant, waar – dat is misschien wel het venijnigst – het christelijk geloof wordt doodgezwegen. Een uitzondering in die wereld is de natuurkundige Cees Dekker, winnaar van de Spinoza-premie 2003. Hij heeft de laatste jaren actief meegewerkt aan de verschijning van bundels over de vragen rond de relatie geloof-wetenschap. Een aantal gingen over onder meer Intelligent Design en de verhouding van schepping en evolutie. Die bleven in de sfeer van de universiteit, of zo men wil: van het hoofd.

Nog één impressie. Willem Jan Otten, de schrijver, die zich in 1999 in de Rooms-Katholieke Kerk heeft laten dopen. Hij schrijft van het christelijk geloof dat hij het allemaal nooit had kunnen geloven als hij het had kunnen geloven. Aan Jezus, schrijft hij, is niets geloofwaardig. Je ziet een reeks van mislukkingen en nederlagen en uit zijn einde blijkt wel hoe weinig Hij voor elkaar gekregen heeft. Toch hebben de apostelen in Hem geloofd en van Hem getuigd. Ze hebben gezien dat dit absurde leven in waarheid een offer was. Otten schrijft: ‘Het was niet een redenering, die me deed beseffen dat ook ik Christus zag omdat hij het is die er is. Het was veeleer een soort val, terwijl ik dacht dat ik sprong. Dat ik geloof komt doordat ik niet kan geloven dat een mens op eigen kracht kan doen wat Jezus heeft gedaan. Geloof is alles, behalve door mij bedacht.’

Verheugend
Belangrijker dan de opzet van het boek is het signaal dat het afgeeft. De diverse stemmen in dit boek vormen een groot koor, dat als met één mond uitdraagt dat het christelijk geloof niet zijn tijd heeft gehad. Integendeel, het blijkt mensen van buiten aan te spreken, terug te roepen, tot verrukking te brengen. De Bijbelse boodschap inspireert kunstenaars, blijkt nog altijd in staat taal op te roepen, verbeelding wakker te maken.
Het is een tegengeluid, dat meer dan welkom is, wat mij betreft. De tijd van de intellectuele confrontaties, de verbeten strijd om de waarheid, ligt toch wat achter ons. Men kan dat postmoderniteit noemen, maar ook dat het hart zijn rechten herneemt.

In het Woord vooraf schrijven de redacteurs: Theologie is biografie. Geloof is geen theorie, die je leert en waar je vervolgens niets mee doet. De huidige situatie van kerk en geloof is – denk ik – in hoge mate gevolg van precies die houding. Zo’n kwarteeuw geleden was het beeld van de familiespullen in een schoenendoos, die ongeopend werd doorgegeven, in zwang. Dat kan niet.
Geloof is zaak van het leven, of het is geen geloof.
In de vele getuigenissen in dit boek komt dat helder tot uitdrukking.

Het vreemde is dat ik in geen enkele bijdrage ben tegengekomen hoe een Bijbelgedeelte daarbij inhoudelijk een rol heeft gespeeld. Dat maakt dat ik als lezer niet te horen krijg hoe ik zelf ervaring met God kan opdoen. En – hoe geloven ‘hangt ‘ aan het Woord van God. ‘Neem het Woord weg en je houdt geen geloof meer over’, las ik ooit bij Calvijn en heb ik nooit vergeten.

Ik meen dat mensen vandaag er iets aan kunnen hebben als ze lezen hoe het Woord van God, in al zijn weerbarstigheid, in zijn oordelende en bevrijdende kracht, mensen raakt, vernieuwt en uit hun baan brengt. Misschien een idee voor een volgende bundel?