|
www.vergadering.nu Recensie-index www.vergadering.nu
4 RECENSIES
 Heilige ruzies
Christenen in Israël
Els van Diggele
Uitgeverij: Athenaeum - Polak & Van Gennep, Amsterdam, 2007
ISBN 9789025363147
Pagina’s: 318
Prijs: € 19,95
4. Kerk en Israël - juni 2008
(On)heilige Ruzies
Boekbespreking door Co Kooman
Eindelijk verscheen het boek van Els van Diggele over de diverse christelijke groeperingen in Israël. Zij schreef het na een jarenlang
verblijf in de Oude Stad van Jeruzalem. En ik heb het in één ruk uitgelezen. Van Diggele begint met een geschiedenisoverzicht. De
meeste hoofdstukken begint ze met een algemene schets van de problematiek binnen de betreffende groepering. Daarna volgen verslagen van
ontmoetingen met diverse vertegenwoordigers ervan. Een verklarende woordenlijst en een uitvoerige bibliografie completeren het geheel.
Zo maken we kennis met de kerkelijke gemeenschappen in de Heilige Grafkerk, die vechten om centimeters. En met christelijke Palestijnen
tussen Joods en islamitisch vuur. We leren christelijke zionisten en Joden kennen in hun problematische relatie tot elkaar. En
Messiasbelijdende Joden blijken gelovigen tussen wal en schip. Ons worden Joodse en christelijke 'diplomaten' voorgesteld. En we krijgen
zicht op christelijk onderwijs onder druk.
Buitengewoon interessant vind ik haar observaties over de complexe identiteit van christelijke Palestijnen. En veel gedifferentieerder
dan ik dacht, zijn de bewegingen van de christelijke zionisten en van de Messiasbelijdende Joden. Onthullend zijn haar opmerkingen over
sommige leiders van christelijke Palestijnen en over de omgang van staatsorganen met christelijke minderheden.
De conclusie van de auteur lijkt mij onontkoombaar, dat veel problemen in de lsraëlische en Palestijnse
samenleving onoplosbaar zijn. Dat moet iedereen zich realiseren, die door een partijkeuze aan de beëindiging van conflicten meent te
kunnen bijdragen. Naast deze weinig hoopvolle conclusie, wil ik de bemoediging stellen, die uitgaat van de kennismaking met Joden,
christenen en moslims, die taboes in hun kringen proberen te doorbreken. Verplichte literatuur voor iedereen die solidair wil zijn met
Palestijnse en Joodse christenen!
3. Israël en de Bijbel - mei 2008 - www.ibmagazine.nl
Heilige Ruzies
Recensie door Ruben Hadders
Met de publicatie van een tweede boek heeft journaliste Els van Diggele bewezen één van de belangrijkste kenners van Israël te zijn.
Na in ‘Een volk dat alleen woont’ vooral de identiteit en problemen van de Joodse bevolking te hebben beschreven, onderzoekt zij in
‘Heilige ruzies’ het complexe leven van christenen in het Heilige Land.
Van Diggele neemt ons mee in de kleine wereld van lsraëlische christenen en doet dat zo goed, dat het voor de lezer niet moeilijk zal
zijn zich de complexe situatie voor te stellen.
Niet alleen worstelen christenen met de twee andere monotheïstische godsdiensten, ook strijden zij tegen
elkaar. Een strijd die volgens de schrijfster gesymboliseerd wordt door de ruzies over de Heilige Grafkerk, een heiligdom dat door zes
verschillende kerken wordt beheerd.
Ook gaat Van Diggele in op de verschillende houdingen van christenen ten opzichte van Israël, zoals het zogenaamde christenzionisme.
Immers, met welk Joods volk voelen christenen zich 'onopgeefbaar verbonden', gezien het feit dat Israël een volstrekt seculiere staat
is?
Heilige Ruzies is het resultaat van meer dan tien jaar onderzoek, waarvoor de schrijfster speciaal in Jeruzalem is gaan wonen. Inmiddels
werkt ze aan haar derde boek over de islamitische bevolking van Israël.
2. Reformatorisch
Dagblad - 19 maart 2008 - www.refdag.nl
Recensie door Drs. M. L. Dekker
De insteek van het boek is de Heilige Grafkerk in Jeruzalem, voor veel pelgrims de heiligste plaats in de stad. Deze kerk is opgedeeld
tussen zes rivaliserende christelijke kerkgenootschappen, die elke centimeter van hun grondgebied tegen elkaar verdedigen. Dit heeft tot
gevolg dat de geestelijkheid zich meer bekommert om het bewaken van de heilige plaatsen dan om de zielen van de lokale christenen. De
verschillende patriarchaten ruziën al eeuwen lang om de kleinste bijkomstigheden, zoals de vraag wie welke dorpel mag schoonmaken en of
een tapijt 5 centimeter mag worden teruggeschoven in een kapel. Al met al is het vechten om de heilige centimeters in de Grafkerk door
de patriarchen zeer ontnuchterend. Het maakt wat eens Golgotha geweest zou zijn, tot de onheiligste plaats in Jeruzalem.
Christelijke Palestijnen
De positie van de christelijke Palestijnen is veel complexer dan menigeen in het Westen denkt. Wie zijn de Palestijnse christenen?
Zijn dat de Grieks-orthodoxen die beweren dat ze de oudste rechten hebben - hun wortels voeren immers terug tot Byzantium? Is dat de
Anglicaanse bisschop of de Lutherse, die zich meer met politiek bezighouden dan met hun schapen? Deze prominente kerkleiders zijn
doodsbang voor de moslims die hen veel te westers (dus zionistisch) en te weinig Arabisch vinden. Als tegenreactie steken deze ’diplomaten’
hun haat tegen Israël niet onder stoelen of banken.
De Palestijnse christenen zitten gevangen tussen de moslims en de Joden, tussen de Palestijnen en Israëliërs, tussen de westerse en de
oosterse kerk. Al eeuwenlang zijn ze gewend om, onder de verschillende heersers, als zogenaamde dhimmy’s te leven: inferieure
niet-moslims die extra belasting betalen in ruil voor bescherming. Het is voor hen beter om onderdanig te zijn en zwijgend door het
leven te gaan. Vooral van moslimzijde wordt benadrukt dat elke openlijke confrontatie tussen moslims en christenen een aantasting
betekent van de Palestijnse eenheid. Over christenen wordt in het openbaar niet gesproken, want officieel bestaan ze niet. Door deze
situatie is het zaad gestrooid voor verdere radicalisering van het Palestijnse volk.
Onvoorwaardelijke liefde
Uitvoerig staat de auteur stil bij de (buitenlandse) christelijke zionisten en hun onvoorwaardelijke liefde voor de Joden en het
land Israël. Gelukkig komt vanuit deze hoek de laatste jaren ook meer aandacht voor de Arabische christenen. Terecht vraagt Van Diggele
zich in een enkel zinnetje af of deze buitenlandse christenen zich ook realiseren dat ze houden van een seculier en ’zondig’ land?
Vervolgens typeert ze de Messiasbelijdende Joden als ”gelovigen tussen wal en schip”, tussen jodendom en christendom. Onder hen
hebben de nodige confrontaties plaats over bijvoorbeeld het naleven van de Joodse wet, over de drie-eenheid, over de besnijdenis, het
gebruik van de Thorarol in de gemeente en over het gemengde huwelijk. Ook hier vecht men voor het behoud van zijn identiteit.
Veel Messiasbelijdende Joden willen, vooral naar de samenleving toe, hun Jood-zijn onderstrepen en voelen er niets voor het etiket ”christen”
opgeplakt krijgen. Anderen schamen zich er niet voor om hun gemeente te presenteren als een Joods-christelijke gemeente. Een enkeling
onder hen vindt dat ook reformatie voor Joodse christenen van groot belang is.
Waarheid
Al met al is Els van Diggele erin geslaagd om op luchtige toon een zeer leesbare beschrijving van de christenen in Israël te geven.
Maar dit sterke punt is tegelijk ook een zwak punt. Als niet-gelovige, zoals ze zichzelf typeert, ziet zij geen enkele vorm van
christelijk geloof als de waarheid. Zij kent geen onderscheid tussen naamchristenen en echte gelovigen. Daardoor wordt elke groep op
dezelfde luchtige wijze beschreven, ook de Messiasbelijdende gemeenten. Na een Seideravond met Messiasbelijdende Joden geeft Van Diggele
aan dat het storend is dat ze niet goed werd geïnformeerd over de betekenis van deze avond. Maar hoe kan zij beoordelen wat de waarheid
is? Mijns inziens heeft ze tijdens deze avond de juiste uitleg gekregen.
Op sommige punten is Van Diggele inderdaad niet goed geïnformeerd, zoals blijkt uit de historische inleiding, waarin ze een vertekend
beeld geeft van het apostelconvent te Jeruzalem (Handelingen 15) en van de relatie van Mohammed met de Joden in zijn omgeving. Maar dat
zijn kleinigheden, die niets afdoen aan de waarde van het boek.
Hoop
Voor wie meer inzicht wil krijgen in de complexe situatie van de christenen in Israël, is dit een zeer interessant boek. Maar
volgens Els van Diggele is er geen oplossing voor het probleem van de religieuze verdeeldheid. Wij kunnen als westerlingen alleen van de
zijlijn toekijken en accepteren dat de complexe situatie bestaat. Van Diggele heeft, mede door haar niet-gelovige achtergrond, eigenlijk
geen hoop voor een ontknoping van het probleem.
En toch is er hoop. Er is verzoening mogelijk, maar alleen door en in Christus. Spreekt Paulus niet over een heerlijke toekomst voor
Israël als de beloften uit Romeinen 9 tot 11 vervuld zullen worden? In deze vreugde zullen toch ook de heidenen (dus ook de
Palestijnen) delen? Daar mag nu al iets van gezien worden in Israël, als Joodse en Arabische gelovigen elkaar als broeders omhelzen.
Ondanks alle donkere wolken mag er toch hoop aan de horizon gloren, want de Verlosser zal tot Sion komen. Dat geeft moed om in Israël
te (over)leven.
De auteur werkt bij het deputaatschap voor Israël van de Gereformeerde Gemeenten en woont met zijn
gezin in Nazareth-Illit.
1. Alle
Volken - januari 2008 - www.centrumvoorisraelstudies.nl
Heilige Ruzies
Recensie door Kees Jan Rodenburg
Tussen de vloedgolf aan boeken over Israël verscheen onlangs ‘Heilige Ruzies’ van Els van Diggele. Eerder al schreef ze een
prachtig boek over de Joodse identiteit. Nu heeft ze zich gericht op de christelijke gemeenschappen in het land Israël. Van Diggele
beschrijft hun situatie op zo’n wijze dat duidelijk wordt wat de centrale vragen en spanningen zijn waar deze christenen mee
worstelen. Het is zowel verhelderend als confronterend om dat verhaal te horen. Wie zich betrokken weet op Israël kan naar mijn mening
niet om dit verhaal en dit boek heen.
Heilige Grafkerk
De oude kerken in het Heilige Land hebben niet altijd zo’n positief imago. De christenen van deze kerken wordt nogal eens verweten
geen levend geloof te kennen of onzichtbaar te zijn in de samenleving. De onderlinge onenigheid, die regelmatig tot problemen en soms
zelfs geweld leidt, versterkt het negatieve beeld van deze kerken.
Het klassieke voorbeeld is de Heilige Grafkerk in het hart van de Oude Stad van Jeruzalem. Niet toevallig staat de graftombe in deze
kerk op de voorkant van ‘Heilige Ruzies’. Onder een en hetzelfde dak bevindt zich een wirwar aan kerken, kapellen en heilige
plaatsen, die verschillende kerkgenootschappen samen bezitten en gebruiken. Dat is geen eenvoudige opgave en daarom zijn de rechten van
het gebruik zo precies mogelijk vastgelegd: wie op welk moment en waar een dienst mag houden. Van Diggele legt uitvoerig uit hoe deze
situatie door de eeuwen heen gegroeid is tot de complexe situatie van vandaag. Zo kan een muur in de kerk van de Ethiopisch Orthodox
zijn en de schroef in die muur Koptisch Orthodox. Dat klinkt komisch, maar leidt soms toch zeer grote spanningen. Rond de kerk vindt een
voortdurend gevecht plaats over de vraag wie de oudste rechten heeft en wie de ware kerk is.
Accepteren
Het boek blijft echter niet steken bij deze strijd, maar bespreekt ook andere christelijke groeperingen en hun gevechten.
Christen-zionisten, messiasbelijdende Joden en buitenlandse christenen voeren elk hun eigen gevechten. De onderlinge confrontaties
tussen deze groepen zijn niet zomaar ruzies. Ze gaan echt ergens over, en zijn in die zin heilig. Voor de ene groep staat de
christelijke identeit op het spel, voor een andere groep de trouw van God aan Israël en de toekomst van de wereld, voor weer een andere
groep rechtvaardigheid en vrede in deze wereld. In een stad als Jeruzalem leven groeperingen met hun botsende overtuigingen boven op
elkaar. Dat levert uiteraard spanning op.
Het boek besteedt daarnaast uitvoerig aandacht aan de positie van christenen in hun relatie tot Joden en met moslims en opnieuw is
strijd dan het kernwoord. Het resultaat is een onoverzichtelijk kluwen van spanningen en problemen. Confronterend is vooral de conclusie
dat alle christenen in het Heilige Land vijanden hebben of zelf zijn. Van Diggele gelooft dan ook niet dat de situatie die historisch zo
gegroeid is en zo complex in elkaar zit snel zal veranderen. Iedere oplossing van een probleem leidt tot nieuwe problemen. Met haar boek
wil ze juist dat laten zien. Aan oplossingsgerichte westerlingen doet ze dan ook de impliciete oproep deze situatie te accepteren.
Bescheiden worden
Werkend voor het Centrum voor Israëlstudies (CIS), kan ik het boek niet zomaar terzijde leggen. Wat betekenen de conclusies van Els
van Diggele voor ons werk in Israël? Ik herken veel in de beschrijvingen en verhalen van het boek. De complexiteit van de situatie doet
me nog steeds regelmatig versteld staan. En ook de voortdurende vraag waar ik sta, waar ik vóór ben en waar ik tegen ben herken ik.
Wat ik denk, zeg en doe brengt me dichter bij de een en verderaf van de ander. Het feit dat ik weleens een dienst in een synagoge
meemaak en we als gezin naar een messiasbelijdende gemeente gaan leidt tot vragen en niet zelden tot afstand. En datzelfde gebeurt als
je contact hebt met Palestijnse christenen of met christen-zionisten. Dat is ontzettend vermoeiend. Toen ik nog maar kort in Israël
was, had dit alles soms een verlammende werking op me. Ik had er ook niet veel begrip voor. Als christenen zouden we toch anders met
elkaar om moeten gaan? In de loop van de tijd heb ik echter wel steeds meer oog gekregen voor de moeilijke positie van veel christenen
in Israël en kan ik me beter voorstellen hoe zij tegen elkaar (en tegen mij!) aankijken.
Het verhaal van Van Diggele bevestigt volgens mij dat we moeten oppassen met ons oordeel over hen die in uiterst moeilijke
omstandigheden leven. Ik als buitenstaander en voorbijganger maak geen deel uit van hun eeuwenlange geschiedenis. Dat maakt me ook
bescheiden. Terwijl ik in het begin van mijn werkperiode allerlei ideeën en plannen had voor activiteiten met anderen, ben ik later
meer oog gaan krijgen voor de bestaande structuren waarin mensen elkaar ontmoeten en samenwerken. Tegelijkertijd moet je er ook voor
zorgen dat je niet wordt meegesleurd in de stroom van negativiteit en vijandsdenken. Het is belangrijk om je eigen koers te varen. Als
CIS hebben we gekozen voor ‘ontmoeting’ als kernwoord. Dat klinkt misschien wat algemeen en vaag, maar is tegen de achtergrond van
‘Heilige Ruzies’ toch heel concreet: contact leggen, open zijn voor de ander en diens verhaal, zoeken naar datgene wat bespreekbaar
is en wat gedeeld kan worden. Dat geldt zowel voor onze relaties met Joden als die met christenen. En daarin staan we gelukkig niet
alleen. Want er zijn groepen mensen en bijeenkomsten en activiteiten die het contact over en weer mogelijk maken en versterken.
Eenheid zoeken
Onlangs heb ik ontdekt in het Trappistenklooster van Latrun een Nederlanders woont. Ik ga hem binnenkort eens opzoeken. En ik moet
ook snel eens langs bij een van de monniken in de Syrisch-orthodoxe kerk in de Oude Stad. Hij vertelde me dat hij jarenlang in Nederland
heeft gewoond en me graag eens ontmoet. Zo ontstaan opeens weer geheel nieuwe contacten en daar ben ik blij mee. Zoals ik ook blij ben
met de week voor het gebed om de eenheid onder christenen, die binnenkort weer plaatsvindt. Als we in verschillende kerken van Jeruzalem
bijeen komen om Gods Naam aan te roepen, dan valt de vijandschap even weg.
|
width="1" height="1"