www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

1 RECENSIE

Heiltje Maria
Ali C. Drost-Brouwer
Uitg. De Ramshoorn, Goes 2007
9789076466606
232 blz. € 16,95
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

Als ds. Brummelkamp uit de Ned. Herv. Kerk wordt uitgezet, vindt ook in Hattem de Afscheiding plaats. Hierbij raakt Heiltje Maria nauw betrokken...
Ook de Ger. Gem. is uit afgescheiden kerken ontstaan, die zich niet langer thuis voelden in de Ned. Herv. Kerk.
Wanneer in oktober 1834 kandidaat Brummelkamp in Hattem predikant wordt, is het gedaan in met de rust in het Veluwse stadje. Het reformerende optreden van de nieuwe dominee stuit op een steeds feller wordend verzet. Mede bepaald door deze strijd, waaruit uiteindelijk ' De Afscheiding' volgt, beleeft de zeventienjarige Heiltje Maria haar eigen verhaal en komt zij tot volwassenheid.

1. Nederlands Dagblad - 15 augustus 2007 - www.nd.nl

‘Ultraorthodoxen opgeblazen en opgezette personen’

Recensie door Martha Aalbers

De Afscheiding van de Hervormde staatskerk door de prediking van de 24 jarige dominee Anthony Brummelkamp wekte in de jaren dertig van de negentiende eeuw grote beroering in Hattem. Niet alleen in het kerkelijk leven, maar vooral in het persoonlijke leven van gewone Hattemers. Ali C. Drost Brouwer schreef een prachtige historische roman, Heiltje Maria, waarin beide elementen tot hun recht komen.

Heiltje Maria, de dochter van bakker Van Ommen, is zeventien jaar, maar eigenlijk nog een kind, wanneer ds. Brummelkamp beroepen wordt. Een jaar later is de dominee afgezet en is Heiltje Maria volwassen geworden. Zelfs Amerika, land van godsdienstvrijheid, lokt voor het eens zo beschermde dorpskind.

Ds. Brummelkamp neemt geen blad voor de mond in de Hervormde gemeente van Hattem. Hij preekt tegen het gezapige geloof dat een goed leven een vroom leven is en zeker door God gehonoreerd zal worden. Echtparen die zelf geen belijdenis hebben gedaan, mogen hun kind niet meer laten dopen, tenzij een belijdend lid als voogd wil optreden. Gezangen laat bij niet meer zingen, aangezien ze onschriftuurlijk zijn. De Reglementen van Koning Willem I die de Dordtse Leerregels hebben vervangen en de kerk onder wereldlijk gezag hebben geplaatst, moeten verdwijnen.

'Eigendommelijke zetels'
Van heinde en verre stromen de mensen toe, dorstig als ze zijn naar schriftuurlijke prediking over zonde, berouw en genade. De kerk is te klein, mensen moeten staan. Dan grijpt het kerkbestuur in: de kerk is 's zondags "... vol met Ultra Orthodoxen opgeblazen en opgezette personen", die alleen maar voor Brummelkamp komen. Staan in de gangpaden mag niet meer, want dan kunnen de rijken hun 'eigendommelijke zetels', waarvoor betaald is, niet meer bereiken. Die rijken blijven trouwens weg en hun banken staan leeg, want de 'zonde en genade'-prediking bevalt hun helemaal niet. De veldwachter wordt geposteerd in de kerk en als een zekere Albert Vierhuis op een kwade zondag in een lege bank gaat zitten, wordt hij geboeid afgevoerd en in het cachot onder het gemeentehuis gegooid." Hier gaan werkelijkheid en fantasie in de roman in elkaar over, want Albert is een weduwnaar, met een dochtertje van een jaar op wie Heiltje Maria op dat moment past. Albert komt niet terug, maar wordt naar de gevangenis in Arnhem gebracht. Wat moet er met de eenjarige Stijntje gebeuren? Uiteindelijk ontfermen de Brummelkampen zich over haar.

Soldaten
Bij Heiltje Maria thuis zijn de meningen over de dominee verdeeld. Vader Van Ommen wil vooral vrede en rust. Dat is niet de weg van de jonge herder en leraar. Zoon Jacob is een vurig aanhanger van Brummelkamp. Heiltje Maria eigenlijk ook, maar ze heeft te doen wat,haar vader zegt.

De beweging in Hattem staat niet op zichzelf Ds. De Cock uit Ulrum heeft zich al afgescheiden en ook in de gemeenten van ds. Van Velzen en ds. Scholte broeit het. Net als in Ulrum staat inkwartiering van soldaten de Afgescheidenen in Hattem te wachten. Soldaten? Ja, dat krijg je als kerk en staat niet gescheiden zijn, maar persoonlijk leed om een kerkscheiding, die meestal dwars door gezinnen loopt, of het nu om een staatskerk gaat of niet, is van alle tijden.

Boeiende historische roman van de in Hattem geboren Drost Brouwer. Het boek bevat veel originele stukken, zoals brieven van Brummelkamp en de classis, die met de tekst van de auteur verweven zijn. Die betrekken je nog meer bij die noodzakelijke en pijnlijke kerkstrijd van toen.