|
www.vergadering.nu Recensie-index www.vergadering.nu
4 RECENSIES
 Marktdenken in de kerk
Gaat het evangelie in de uitverkoop?
Dr. Garry E. Gilley
175 pag., prijs: € 14,95
Uitgeverij Oost Publicaties, Amsterdam 2008
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl
Dit boek is een waarschuwing vanuit het reformatorische standpunt tegen het gebruik van 'moderne marketingstrategieën' bij de
verbreiding van het evangelie, waardoor de groei van het aantal gelovigen ten koste zou gaan van de boodschap.
De spectaculaire getalsmatige groei van megakerken als Willow Creek en Saddleback en de wereldwijde impact van hun leiders Bill Hybels
en Rick Warren is voor velen het einde van alle tegenspraak. Het werkt, dus is het goed. God zegent deze aanpak blijkbaar overvloedig.
Zo ongeveer is de gedachtegang van heel veel christenen die geimponeerd zijn door de succesverhalen uit de Verenigde Staten. Maar klopt
dit wel? Is getalsmatige groei inderdaad een onomstotelijk bewijs van zegen en dus van Gods goedkeuring? De Amerikaanse voorganger Gary
Gilley zet in dit boek met kennis van zaken stevige vraagtekens bij de marketingaanpak van de bekende grote groeiers. Schijn bedriegt
nogal eens. Dat geldt ook voor dit niet al te dikke boekje. Gilley weet met relatief weinig woorden veel duidelijkheid te scheppen in
deze lastige materie. Een groeiende groep christenen begint intussen vraagtekens te stellen bij de bijbelse onderbouwing en de
wenselijkheid van veel recente veranderingen in tal van kerken en gemeenten. Wie meer inzicht wil krijgen in de achtergrond van veel van
deze veranderingen komt in dit boek rijkelijk aan zijn trekken.
Dr. Gary E. Gilley is sinds 1975 voorganger van Southern View Chapel in Springfield, Illinois in de Verenigde Staten. Hij is een bekend
bijbelleraar en prediker en spreekt regelmatig op conferenties in de Verenigde Staten en daarbuiten. Dr. Gilley heeft diverse boeken op
zijn naam staan.
4. De Oogst - januari 2015 - www.totheildesvolks.nl/de-oogst/home
Marktdenken in de kerk
Als een kerk vol zit, doe je als leider vast iets goed. Het succes van groeiende kerken en mega-kerken spreekt veel christenen aan en
wordt gezien als een grote zegen: de Amerikaanse megakerken Willowcreek en Saddleback bijvoorbeeld, die door hun succes als goede
voorbeelden dienen. Maar hoe Bijbels is die opinie? Draagt groei en een volle kerk per definitie Gods goedkeuring weg en is dat een
onomstotelijk bewijs van Zijn zegenende handen?
Bekende grote groeiers maken gebruik van een laagdrempelige, zoekersgerichte marketingaanpak, die kennelijk blijkt te werken. Het boekje
'Marktdenken in de kerk. Gaat het evangelie in de uitverkoop' van de hand van Gary Gilley, zet daar grote vraagtekens bij. Want hoe
Bijbels onderbouwd is deze aanpak? Een citaat: 'De leiders van de marktgerichte kerk geloven dat "de meest effectieve prediking
voor zoekende mensen prediking is die tegemoet komt aan de behoeften die mensen ervaren". Maar deze kijk op prediking heeft men
niet uit de Bijbel. Ze is gebaseerd op marktonderzoek en op de laatste ontwikkelingen in de populaire psychologie. Niemand zal ontkennen
dat het christelijk leven vele voordelen heeft, maar die voordelen mogen niet verward worden met het Evangelie zelf.'
Een waardevol boekje voor iedereen die zich wil verdiepen in recente veranderingen in kerk of gemeente en meer inzicht wil krijgen in de
achtergrond daarvan.
Zie voor meer informatie over het 'marketingdenken' ook het artikel op pagina's 18 en 19 van deze Oogst.
3. Nederlands Dagblad - 16 januari 2009 - www.nd.nl
Kritiek op kerk als behoeftebevrediger
Recensie door Aad Kamsteeg
Om maar direct mogelijke misvattingen te voorkomen, Gary Gilley is niet tegen veranderingen in de kerk, niet tegen gemeentegroei, niet
tegen het streven ook missionair te zijn. Maar dit gezegd zijnde, geldt wel dat deze Amerikaanse prediker en Bijbelleraar vooral
verontrust is en - getuige hun woord vooraf - in Nederland ook Henk van Rhee van de stichting Tot Heil des Volks en Jeroen Bol van de
George Whitefield Stichting.
Zij tonen zich ernstig bezorgd over de negatieve invloed van marketing denken op het reilen en zeilen in evangelicale - in de VS:
reformatorisch en evangelisch beide - kring. Zij zien dat nieuwe vormen, nieuwe methoden, nieuwe prioriteiten het Goede Nieuws zelf
aantasten.
Gilley: “Ik ben van mening dat de boodschap van het evangelie veranderd is (...) en de wegen die ons worden voorgehouden om toe te
nemen in heiliging en een Bijbelse levensstijl niet langer op de Bijbel gebaseerd zijn..." Dat is nogal wat!
Behoeften
De bron van alle ellende ligt volgens de auteur in het eenzijdige streven de kerk te laten inspelen op de behoeften van hen die van
de kerk zijn vervreemd. Gilley neemt wat dat betreft vooral Willow Creelc (Bill Hybels), de Saddleback Church (Rick Warren) en Robert
Schuller (Hour of Power) op de korrel. Dit nadrukkelijk noemen van namen is in zoverre jammer dat zij die juist via genoemde voorgangers
tot geloof kwamen de neiging zullen hebben onmiddellijk in de verdediging of zelfs kramp te schieten. In de zin van: 'Laten kerken waar
nooit ofte nimmer zoekende zielen aankloppen zich voorlopig even koest houden.' Inderdaad is dan enige bescheidenheid op z'n plaats.
Maar kritiekloos worden is natuurlijk ook de oplossing niet.
Persoonlijk
Misschien mag ik in deze bespreking wat persoonlijker worden dan gebruikelijk is. Mijn geloofsleven is verdiept en verrijkt door een
forse duik in boeken en preken van angelsaksische tijdgenoten als J.I. Packer, Martyn Lloyd-Jones, Tim Keller en John Piper, die op hun
beurt teruggrijpen op vroegere puriteinen als John Owen, Jonathan Edwards en George Whitefield. Bij hen allen is sprake van een sterke
Godgerichtheid en een daaruit voortvloeiend geluk, van doorleefd besef van Gods heiligheid, eigen zondigheid en grote vreugde over de
door Christus verdiende genade. Van 'Amerikaanse' oppervlakkigheid is geen sprake. Bij hen een diep verlangen naar levensheiliging, ook
in het bereiken van een wereld in geestelijke en materiële nood. Bij hen een combinatie van ontzag voor de Heilige Schriften
persoonlijke belevingen ervaring, gevoel zo men wil.
In dat perspectief begrijp ik veel van de verontrusting zoals die wordt geuit in Marktdenken in de kerk. Kenmerk van marktdenken is dat
wordt ingespeeld op de behoeften van potentiële consumenten. Nu moet tot op zekere hoogte ook de kerk dat laatste doen. Elk mens heeft
een gat in zijn ziel. Hij vult dat met allerlei 'goden' die hem uiteindelijk zijn vrijheid afnemen en hem in de steek laten als het er
echt opaankomt. Missionair zijn betekent dan dat de kerk laat zien dat de ingeschapen behoefte aan geluk en zingeving uiteindelijk
alleen in Christus zijn vervulling kan vinden.
Maar dat is uiteraard heel wat anders dan de suggestie wekken dat God er is om onze vaak aards gerichte behoeften te vervullen. Dat is
ook wat anders dan vervolgens zo ongeveer alles negeren waaraan je niet-gelovige buurman geen behoefte heeft. Praat met hem en je merkt
al gauw dat hij er allerminst op zit te wachten dat je hem zondebesef aanpraat, wijst op de heilige jaloersheid van de levende God en op
de noodzaak van oprechte bekering. Het evangelie is voor velen een dwaasheid. Zijn we niettemin bereid het onverkort uitte dragen?
Te snel tevreden
Gilley is verontrust over de verschuiving van Bijbels onderwijs naar amusement in kerkdiensten, van karakter- naar
persoonlijkheidsethiek, van de nadruk op de zuivere leer naar de persoonlijke ervaring. Volgens hem bevindt de kerk zich wat dat alles
betreft op een kruispunt. Welnu, wie de schoen past, trekke hem aan. Maar degene die ergens tegen strijdt, loopt vervolgens zelf het
risico uit reactie in eenzijdigheden te vervallen. Ik zie dat ook hier. Afgezien van het feit dat de schrijver soms onnodig denigrerende
terminologie gebruikt - 'succesvol' willen zijn, 'klanten' willen bedienen - speelt hij zelf te weinig positief in op sommige terechte
verwijten van de door hem gewraakte 'gemeentegroeiers'. Zo noemt de auteur in zijn boek nauwelijks de noodzaak van contextualisatie om
te voorkomen dat de kerk cultureel een vreemde eend in de bijt wordt. Ongenuanceerd is zijn felle uitval naar de invloed van psychologie
op het christendom, alsof - in zijn land - de christenpsycholoog Larry Crabb voor niets zoveel goede boeken heeft geschreven.
Gefeliciteerd naar mijn mening de gemeente waarvan predikant en ouderlingen enige op gezonde psychologische inzichten gebaseerde
mensenkennis hebben. Maar het belangrijkst misschien, Gilley had zwaarder mogen benadrukken dat God wel degelijk ons geluk op het oog
heeft.
Natuurlijk weet de auteur dat wel. Maar soms lijken zijn formuleringen op iets anders te wijzen: Jezus garandeert niet dat het volgen
van Hem tot levensgeluk en voldoening zal leiden..." Gilley heeft gelijk als hij daarmee een welvaarts- en gezondheidsevangelie
afwijst. Maar wie in bijvoorbeeld China bij vervolgde christenen indrukwekkend levensgeluk en geestelijke voldoening ziet, zal eerder
benadrukken dat God wel degelijk „onuitsprekelijke vreugde" belooft. Intussen is de hoofdklacht van de auteur terecht: wij hebben
de neiging te snel tevreden te zijn met allerlei ander geluk.
N.B.: Let op hoe negatief er in de onderstaande recensie gesproken wordt over
evangelisatie.
En lees ook het verslag over het GWS-symposium in het ND van 4-10-2008 - zie onderaan.
2. Reformatorisch Dagblad - 10 december 2008 - www.refdag.nl
Entertainment, marketing en populaire psychologie in de kerk
Boekrecensie door Dr. C. P. Boele
Marktdenken in de kerk is in. Gary Gilley plaatst in zijn jongste publicatie kritische kanttekeningen bij deze tendens.
Wat doe je als kerkenraad wanneer jongeren afhaken of zich aansluiten bij een evangelische gemeente? Wat doe je als ouders wanneer een
van de kinderen zich niet meer thuis voelt onder de prediking en liever opwekkingsbijeenkomsten bijwoont? Wat doe je als een groep
gemeenteleden per brief pleit voor het zingen van meer vrije liederen, het liefst met begeleiding door een band? Wat doe je als allerlei
mensen de kerk onaantrekkelijk en ouderwets vinden? Beweeg je een beetje mee? Draai je de liturgische duimschroef aan? Verzin je een
polderoplossing, een beetje de kool en de geit sparen? Zomaar wat actuele vragen die in de gereformeerde gezindte in toenemende mate op
het ambtelijke en ouderlijke bordje terechtkomen.
Gary Gilley, sinds 1975 voorganger van Southern View Chapel in Springfield, Illinois, in de Verenigde Staten, levert in ”Marktdenken
in de kerk” één groot pleidooi om níét mee te bewegen. Hij werpt een dam op tegen wat hij noemt „de uitverkoop van het
evangelie.” Hij verzet zich tegen aanpassingen in de boodschap of de liturgie en zet grote vraagtekens bij de spectaculaire groei van
megakerken als Willow Creek en Saddleback en bij de impact van hun leiders, zoals Bill Hybels en Rick Warren.
Gilley signaleert drie concrete gevaren voor de kerk: entertainment, marketing en populaire psychologie. De achterliggende gedachte is:
als we de mensen maar zo ver kunnen krijgen dat ze ons sympathiek vinden, dan zullen ze Christus als Verlosser aanvaarden. Vandaar
emotionele oproepen in plaats van inhoudsvolle prediking, sensatie in plaats van innerlijke overtuiging, het vervullen van menselijke
behoeften in plaats van verkondiging van de verzoening, zonde als gebrek in plaats van opstand enzovoorts. Maar ondertussen, zegt
Gilley, bouwt men de gemeente op het verkeerde fundament, met de verkeerde boodschap en met een verkeerd idee over de eredienst.
Onthutsend
Zijn felle pleidooi is terecht en actueel. De hervormde theoloog O. Noordmans waarschuwde in de dertiger jaren van de vorige eeuw
reeds tegen Amerikaanse methoden die het rumoer der wereld na-apen of zelfs overtroeven. Wij gaan dan Christus Zelf, Wie alle macht
gegeven is in hemel en op aarde, helpen in plaats van dat Hij door ons werkt. Deze daadkracht is het laatste wat de kerk is toe te
wensen, zei Noordmans terecht.......
Lees het
hele artikel hier...
1. Uitdaging
- oktober 2008 - www.uitdagingonline.nl
Het Evangelie de uitverkoop?
De westerse kerk is ten prooi gevallen aan marketingstrategieën. Dat vinden althans Tot Heils des Volks en de George Whitefield
Stichting. Vorige maand brachten zij het boek ‘Marktdenken in de kerk’ van dr. Gary Gilley op de markt. Een kritische beschouwing op
de kerk van de 21ste eeuw.
Recensie door Ruben Hadders
Het boek begint met enkele lessen recente kerkgeschiedenis. Gilley laat op overtuigende wijze zien hoe de kerk, onder invloed van de
seculiere consumptie- en entertainmentcultuur, sinds eind negentiende eeuw ingrijpend is veranderd. De kerk heeft moderne
marketingmethodes geadopteerd om zo tegemoet te komen aan de wensen en behoeften van John en Anita.
Overigens bestaan John en Anita niet echt. Het zijn namen die de Amerikaanse megakerk Willow Creek van Bill Hybels heeft bedacht voor de
gemiddelde onkerkelijke en onbekeerde Amerikaan(se). Zo kennen wij in eigen land Jan Modaal, de gemiddelde Nederlander die niet bestaat,
behalve dan op papier. "Mensen uit een Willlow Creek-gemeente weten waar John zich voor interesseert en waarvoor hij warm loopt. Ze
weten wat hij bereiken wil en waarmee hij worstelt. Ze weten hoe hij denkt en doen wat ze kunnen om het christendom relevant voor hem te
maken", schrijft Gilley. Voor zo'n gerichtheid kun je volgens hem alleen maar bewondering hebben. Maar het gevolg is dat het
Evangelie, in principe een dwaas en afstotelijk 'product' voor ongelovigen, op een andere manier wordt gepresenteerd om het
aantrekkelijk te maken.
Gilley schrijft: "Als we mensen ervan kunnen overtuigen dat Christus is gestorven om in onze behoeften te voorzien, zullen ze in
rijen voor de deur staan om ons product aan te schaffen. Maar is dat wel de boodschap van het Evangelie?". Het antwoord laat zich
raden: volgens hem heeft de marketingfilosofie in moderne kerk de boodschap van het Evangelie ingrijpend veranderd. "Het oude
Evangelie draait om onze behoefte aan Gods gerechtigheid, het nieuwe evangelie draait om onze behoefte aan levensgeluk. Het oude
Evangelie is dwaasheid voor hen die verloren gaan, het nieuwe evangelie is aantrekkelijk".
Nee, Gilley heeft het niet zo met 'kerkmarketing': "De leiders van de marktgerichte kerk geloven dat de 'meest effectieve prediking
voor zoekenden, prediking is die tegemoet komt aan de behoeften die mensen ervaren'. Maar deze kijk op prediking heeft men niet uit de
Bijbel. Ze is gebaseerd op marktonderzoek en op de laatste ontwikkelingen in de populaire psychologie. Niemand zal ontkennen dat het
christelijk leven vele voordelen heeft, maar die voordelen mogen niet verward worden met het Evangelie zelf".
Een van de problemen is dat de kerk een evangelisatiemiddel is geworden, terwijl haar primaire doel eigenlijk is om gelovigen samen te
brengen, bij elkaar en bij Gods Woord. Volgens Gilley was Evangelisatie bij de eerste gemeenten dan ook een activiteit "buiten de
context van de plaatselijke gemeente". Maar hij constateert een nog veel groter probleem: "Om te kunnen evangeliseren moet je
eerst het evangelie kennen. Wat gebeurt er wanneer de gemeente het Evangelie niet langer kent, wanneer ze het dusdanig met populaire
psychologie heeft vermengd dat zelfs de apostel Paulus het niet meer als het Evangelie zou herkennen? Kan onkerkelijke John gered worden
door een dergelijke presentatie van het Evangelie? Zou het kunnen zijn dat de evangelische kerk als gevolg van dit verwarde evangelie
overspoeld wordt met Johns en Anita's die zich aansluiten bij de kerk zonder dat ze werkelijk christen geworden zijn?".
Het is dan ook kenmerkend dat Gilley aan het einde van zijn boek een appendix van twintig pagina's heeft opgenomen over bekering. Want,
zo schrijft hij, "geen onderdeel van het Evangelie wordt vandaag de dag zo afgezwakt als de Bijbelse leer over bekering".
‘Marktdenken in de kerk’ is een zeer gedegen en toegankelijk boek over hoe marketingfilosofieën het wezen van de kerk en de
boodschap van het Evangelie veranderd hebben. Nu is veel van wat Gilley schrijft vooral van toepassing op de kerk in Amerika, maar het
valt niet te ontkennen dat deze ontwikkelingen zich langzamerhand ook in Nederland voordoen. Dit boek is dan ook een waarschuwing en wat
mij betreft zelfs verplichte kost voor elke kerkleider. Opdat we maar weer God-gericht en niet markt(mens)gericht mogen worden!
Naschrift:
Dat dit boek een zeer eenzijdige visie op 'marketing' in de kerk geeft, bewijzen wel de duizenden die in de kerken van Bill Hybels
en Rick Warren tot bekering zijn gekomen. Lees ook het verslag in het ND (4-10-2008)
van het GWS-symposium... [Harry Sleijster]
|
