|
www.vergadering.nu Recensie-index www.vergadering.nu 1 RECENSIE
1. Nederlands Dagblad - 1 mei 2009 - www.nd.nl De flauwe grappen van koning David
De joodse schrijver, Jonathan Goldstein, schreef een bundel hervertellingen over Bijbelse verhalen om ze voor moderne geseculariseerde mensen herkenbaar te maken. Hij veroorlooft zich daarbij een grote vrijheid en sommige Bijbelse figuren krijgen er flink van langs. Er zijn van die boeken die je meteen in tweestrijd brengen. De joodse Amerikaan, Jonathan Goldstein, is een briljant schrijver. Zijn stijl is licht en sprankelend en hij beheerst de eigenaardige humor van zijn voorvaderen tot in de finesses: vrolijk en pijnlijk tegelijk. Dames en heren, de Bijbel! is een boek over de Heilige Schrift van zijn volk, voor christenen het Oude Testament. Naast mooie waarnemingen en vergezichten, die bewijzen dat Goldstein een grondig en scherpzinnig Bijbellezer is, doet de toon van het boek voor christenen regelmatig blasfemisch aan. Daarmee is niet meteen een oordeel geveld. Want: in hoeverre kunnen gelovigen uit de heidenen eigenlijk oordelen over joodse humor en de joodse omgang met God, die vaak zo ver afstaat van hun eigen gewoonten en bovendien al zo veel eeuwen langer bestaat? Tegelijk kan ook een Kind van het 'Bondsvolk' een grens over gaan. Slome sukkel Goldstein beschrijft een chaotisch en overvol restaurant als het decor van zijn eigen Bijbelonderricht in een Amerikaans 'randsynagogaal' gezin. De vader van 'de jongen' (die Goldstein zelf lijkt te zijn) produceert aan tafel steeds fantastischer voorstellingen van verhalen over Kaïn en Abel, Simson, David en Goliat. Vooral om zijn eigen onwetendheid te verbergen. Goldstein onderneemt dezelfde poging als zijn vader: hij wil ook ‘hervertellen’. Telkens blijkt dat hij wél de Bijbel goed gelezen heeft. In Bijbelverhalen - weet iedere Bijbellezer - zitten een heleboel 'gaten', elementen die (vaak opzettelijk) niet verteld worden. Die gaten roepen, vaak bij kinderen, allerlei vragen op. Hoe verzamelde Noach bijvoorbeeld alle dieren voor de ark? En hoe was het vervolgens daarbinnen? Goldstein laat zijn fantasie de vrije loop en geeft vrijmoedig antwoord. Het zorgt voor verhalen die lezen als een trein, maar buiten de gebruikte persoonsnamen en een enkel literair thema weinig meer te maken hebben met de Bijbelverhalen. Veel personages krijgen zelfs een totaal ander gezicht: Adam is een slome sukkel, Noach een gefrustreerde sadist en David een oervervelende flauwe grappenmaker. En God blijkt bij tijd en wijle wreed en onbetrouwbaar. Dat laatste zal voor christenen het meeste aanstootgevend zijn, vooral omdat Goldsteins spreken over God ver afstaat van het oorspronkelijke Bijbelverhaal. Doodzonde Wat moetje nu met zo’n boek? Het tragische egoïsme van Kaïn, de grootheidswaanzin van de torenbouwers van Babel en de gemene geniepigheid van Jakob schetst Goldstein misschien uiterst precies. En hier en daar heeft hij waarnemingen die in een goede preek niet zouden misstaan. Maar verder? Goldstein schreef 'een Bijbel waarmee lezers zich eindelijk kunnen identificeren', constateert de achterflap juichend. Precies, je identificeren met de sneue types die Goldsteins boek bevolken zal voor moderne mensen wel lukken. En een beetje leedvermaak zal er ook wel bijkomen. Die David over wie op zondagschool zo verheven werd gedaan, valt nu mooi van zijn voetstuk. En Simson is een sukkel. Leuk, lachen! Het probleem is dat in Goldsteins boek de Bijbel is opgehouden Bijbel te zijn. Dat is: Woord van tegenover, van God, dat mensen oordelend om de oren slaat en genadig in liefde aanneemt. Er is geen enkele hoop meer, geen uitzicht op verlossing. Waren Jakob, Mozes en David dan geen echte mensen? Jazeker, waarschijnlijk nog veel echter, veel menselijker veel zondiger dan Goldstein beschrijft. Maar tegelijk waren het kinderen van God. Goldstein verandert de Bijbel van een boek van hoop in een boek vol cynisme. En dat is een doodzonde. |
