|
www.vergadering.nu Recensie-index www.vergadering.nu 2 RECENSIES
2. Reformatorisch Dagblad - 5 augustus 2009 - www.refdag.nl Archeologie werpt waardevol licht op Bijbel 1. Nederlands Dagblad - 17 april 2009 - www.nd.nl Fraai publieksboek bij de Bijbel over archeologie
De auteur van zo’n publieksboek over Bijbel en archeologie staat overigens wel voor twee stevige dilemma’s. Want waar moet het uitgangspunt genomen worden? In de vondsten en de oude culturen? Of in de gang van de Bijbelse geschiedenis? Een keuze voor het eerste betekent automatisch dat de afstand tot de Bijbel groter wordt. Lang niet alles wat er is gevonden, valt met de Bijbel te verbinden. En wie eerst een eigen verhaal opbouwt uit oude reliëfs, kleitabletten en opgegraven gebouwen, zet automatisch een beeld neer dat allerlei vragen oproept. Past de Bijbel hier wel in? Het tweede dilemma hangt hiermee samen. Wie uitgaat van de betrouwbaarheid van de Schrift, zal in de archeologie bevestiging zoeken. Dat was ook het uitgangspunt in boeken als De Bijbel ontdekt in aarde en steen (1958) van de Amerikaanse George Ernest Wright en nog sterker in Werner Kellers De Bijbel heeft toch gelijk (1956). Wie daarentegen denkt dat de Bijbel een bundel verzinsels is, verwacht pas in de antieke teksten en archeologische vondsten de echte geschiedenis tegen te komen. In 2006 is die opvatting nog heel arrogant verwoord in De Bijbel als mythe van de Israëlische archeoloog Israel Finkelstein en de journalist Neil Asher Silberman. Genuanceerd De Canadese Egyptoloog James K. Hoffmeier is zich goed bewust van deze voetangels en klemmen. Hij werd in 1951 geboren in Caïro en groeide op in de traditie dat de archeologie bewijs zou kunnen leveren voor de betrouwbaarheid van de Bijbel. Maar de loopgravenoorlog tussen beide kampen die voor en tegen de Bijbel vochten, en de aard van het gevonden materiaal hebben hem tot een genuanceerdere positie gebracht. De hoogleraar aan de Trinity Evangelical Divinity School in Deerfield, Illinois, belijdt de betrouwbaarheid van Gods Woord. Tegelijk schreef hij in de afgelopen tien jaar twee indrukwekkende boeken over de uittocht en de woestijnreis van het volk Israël waarin hij alle beschikbare egyptologische en geografische kennis naast de Bijbel legde. Vaak luidde het antwoord daarin: ‘Ik weet ook niet precies hoe het zit’. Hoffmeier benadrukt terecht dat veel van de beschikbare kennis helemaal niet in staat is de historiciteit van in de Bijbel beschreven gebeurtenissen te verifiëren of te falsifiëren. Wel helpen de vondsten de Bijbel in de eigen context te lezen. We krijgen aanvullende informatie. En soms kunnen Bijbelkritische theorieën worden gecorrigeerd. Vanuit deze zogenoemde ‘contextuele methode’ schreef Hoffmeier in 2007 een Engels algemeen publieksboek over Bijbel en archeologie. Dit fraaie bladerboek is nu in het Nederlands vertaald. Uitgeverij Ark Media heeft hiermee een gelukkige keuze gemaakt. Het boek is het beste in zijn soort dat op dit moment verkrijgbaar is. In kort bestek biedt Hoffmeier eerst een fraai overzicht van de geschiedenis van de opgravingen en zijn methode, om vervolgens heel de Bijbel te doorlopen. Telkens laat hij daarbij zien hoe de Bijbel moet worden verstaan tegen de achtergrond van de geschiedenis van het oude Nabije Oosten. Hoffmeier is op de hoogte van de laatste vondsten en lardeert zijn teksten steeds met fraaie foto’s, kaarten, tekeningen, tijdbalken, tabellen en excursen. Hierbij zorgt het iets grotere formaat van het boek ervoor dat de illustraties goed uitkomen. Heeft dit boek dan geen nadelen? Jazeker wel. De keuze om de Bijbel door te lopen en die te voorzien van achtergrondinformatie zorgt ervoor dat veel vragen en problemen die door de archeologie worden opgeroepen, onbesproken blijven. Hoffmeier presenteert vooral positieve informatie en weerlegt tal van verkeerde theorieën. Maar dat is natuurlijk maar één kant van het verhaal. Beenderkistje Soms is de informatie iets te positief. Hoffmeier denkt dat het beenderkistje van ‘Jakobus zoon van Jozef, broer van Jezus’ echt kan zijn. Terwijl juist hier een waarschuwing op zijn plaats was geweest. En het is wel mooi dat de Mesopotamische bronnen van de vroegste mensheid eenzelfde patroon laten zien als het boek Genesis: schepping, vervreemding, lange levensduur, zondvloed en lagere levensverwachting. Maar wat zegt dat precies? Wie kennis vermeerdert, vermeerdert smart, zegt de Prediker. Dat geldt ook voor de Bijbelse archeologie. Voor elke vraag die wordt beantwoord, komen er twee in de plaats. Dat is nog geen reden om de Bijbel dan maar voor onbetrouwbaar te houden. Maar het relativeert wel de menselijke kennis van de Schrift en de pretenties van zowel de archeologie als de Bijbelgetrouwe theologie. |
