www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

2 RECENSIES

Prediker voor managers
Levenswijsheid voor bestuurders en professionals
Jan Hoogland & Maarten Verkerk
171 blz. gebonden
Uitgeverij Ten Have, 18,90 euro
9789025961169

Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

Waarom werk ik zo hard? Wat wordt mijn strategie en hoe geef ik sturing aan mijn organisatie? In tijden van crisis klemmen zulke vragen des te meer. Het bijbelboek Prediker biedt stof voor bezinning.
'Prediker voor managers' bevat bedrijfskundige en filosofische reflecties die je uitnodigen op een andere manier naar jezelf en je organisatie te kijken. Het zijn beschouwende, diepzinnige teksten, die inspireren tot het vinden van eigen antwoorden op de belangrijke vragen rond zin, spiritualiteit en levenskunst in de context van management en organisatie. 
Een stimulerend boek voor leidinggevenden in verantwoordelijke maatschappelijke posities en andere professionals die zich willen laven aan oude wijsheden.

Inhoudsopgave
Voorwoord
1. Op zoek naar de zin
2. Spreken in masjaals
        Deel I - Alles is lucht en leegte
3. Het leven is vluchtig
4. Met wijsheid kom je er niet
5. Puur genot geeft geen bevrediging
6. Geen enkele verdienste leidt tot levensvervulling
7. Je hebt je eigen leven niet in de hand
8. Beter dood dan levend, maar nog beter ongeboren
        Deel II - Leef je leven
9. Houd je actief bezig met je dood
10. Wees niet al te rechtvaardig
11. Geniet van het leven
12. Wijsheid geeft een grotere kans op succes
13. Steek je handen uit de mouwen
         Deel III - Zin in je leven
14. Lucht en leegte voorbij?
Epiloog
Literatuur
Over de auteurs

2 RECENSIES

2. Nederlands Dagblad - 14 januari 2011 - www.nd.nl

Levenswijsheid geïnspireerd door Prediker

Recensie door Kars Veling

Filosofen kunnen je leren met andere ogen naar je leven te kijken. Dat is de bedoeling van Jan Hoogland en Maarten Verkerk met hun Prediker voor managers.

Ik beken dat ik er enigszins bevooroordeeld in begin te lezen. De formule van levenslessen naar aanleiding van een klassieke tekst is niet bepaald nieuw. En hoe verhelderend kan het zijn wanneer auteurs hun visie verbinden met interpretaties van een andere auteur. Maar ik kan niet anders zeggen dan dat het resultaat de moeite waard is.

Hoogland en Verkerk bieden een visie op management en leiderschap die echt iets toevoegt aan de gangbare literatuur. En overtuigend laten ze zien dat Prediker hen daarbij heeft geïnspireerd.

Prediker is een wonderlijk boek. Het bestaat uit spreuken en beschouwingen zonder strakke samenhang. Prediker zet in masjaals (een soort raadselspreuken) aspecten van het leven in een onbarmhartig licht. Door zijn vaak extreme formuleringen daagt hij zijn hoorders uit om vragen te stellen over de zin van hun leven. Hij ontmaskert gegeven antwoorden steeds opnieuw als oppervlakkig en bedrieglijk. Steeds herhaalt hij: ‘Het is lucht en leegte’.

Ontvangen
Hoogland en Verkerk passen Predikers benadering toe op wat in onze tijd als goed leiderschap te boek staat. Kortetermijnsucces en financieel gewin worden als ijdel aan de kaak gesteld.

Prediker heeft op veel terreinen ‘meetbare resultaten’ behaald, maar die bleken lucht. Maar ook langetermijnsucces moet worden gerelativeerd. ‘Positief denken’ kan blind maken voor de realiteit van het leven, voor verdriet en voor onrecht. Voor alles is een tijd, voor het goede en voor het kwade. Om dat te leren beseffen beveelt Prediker het verblijf in een huis van rouw aan.
Vooruitgangsgeloof is lucht en leegte. Evenals trouwens de heimwee naar de ‘goede oude tijd’.

Waar is het Prediker om te doen? Hoogland en Verkerk zien de kern van zijn wijsheid in de oproep om open te staan voor wat in ons leven gegeven is. Prediker heeft overal onder de zon naar wijsheid gezocht. Maar hij vindt lucht en leegte overal waar gemakkelijke antwoorden worden gegeven. Een sterveling heeft zijn bestaan niet onder controle. Dat zouden ook managers en professionals moeten beseffen. Echt genieten van je succes doe je door het te ontvangen als iets wat je toevalt. Prediker heeft wel degelijk oog voor het belang van wijsheid. De kans van slagen van een onderneming is groter als mensen dwaasheid vermijden en voorzorg in acht nemen. Maar we moeten verder blijven kijken dan rendementcijfers en marktaandelen.

Onbevangen
Hoogland en Verkerk zien als een belangrijke kwaliteit van een manager dat hij ‘de eigen kwaliteit van het primaire proces’ centraal stelt.

Een goed resultaat van bedrijf of instelling is de som van wat medewerkers met hart voor hun werk tot stand brengen. Een wijze manager maakt de ‘harde factoren’ daaraan dienstbaar. Of we dit allemaal van Prediker kunnen leren, weet ik niet zeker. Maar het beeld van de leider als de hovenier die zijn ingrepen begrijpt als het creëren van groeivoorwaarden voor de beoogde tuin, past goed bij Predikers pleidooi voor ontvankelijkheid.
Wie zich in zijn doelgerichtheid afsluit voor wat er nu eenmaal is en voor wat gebeuren kan, overschat zichzelf en blijft met lege handen achter. Prediker gaat daarin ver. Hoogland en Verkerk lezen de wonderlijke oproep van Prediker om niet te rechtvaardig te zijn als een waarschuwing om zelfs morele principes niet te hanteren als een methode om doelen te bereiken. Principes van de baas kunnen een organisatie danig in de weg zitten. Rechtvaardigheid in de geest van Prediker vraagt bescheidenheid en is erop uit anderen tot hun recht te doen komen.

Onbevangen ontvankelijkheid vraagt om realiteitszin. Prediker heeft onrecht gezien dat succes heeft. Maak van succes dus niet de maatstaf voor zin. En sta open voor het onverwachte, ook voor het kwade. Prediker is een man zonder illusies. Inderdaad is zin niet te grijpen.
Maar wie gelooft dat God zelf uiteindelijk recht zal laten geschieden, kan toch onbevangen leven.
Onbevangen ontvankelijkheid geeft ook ruimte om te genieten van wat God geeft.

Prediker zou Prediker niet zijn als hij zijn eigen wijsheid niet ook zou relativeren. Aan het aantal boeken dat geschreven wordt komt geen einde, zegt hij, en veel lezen mat het lichaam af. Maar sommige boeken hebben de nuttige functie van een ossenprik, van een aansporing om na te denken. Dat kun je van de spreukenbundel van Prediker zeggen, maar ook van Hooglands en Verkerks reflecties daarop met het oog op vandaag. Verstandige taal!

1. Friesch Dagblad - 4 december 2010 - www.frieschdagblad.nl

Prediker heeft boodschap voor managers
Jan Hoogland & Maarten Verkerk verbinden Bijbelboek Prediker met actualiteit

Wat heeft het Oudtestamentische boek Prediker te maken met management? Wie het recent verschenen boek Prediker voor managers leest wordt verrast. Prediker legt een link tussen wijsheid en leiderschap.

Boekrecensie door Lodewijk Born

Het boek Prediker voor managers is geschreven door Maarten Verkerk en Jan Hoogland, beide hoogleraar in de christelijke filosofie. Ze hebben meerdere boeken op hun naam staan, onder andere op het gebied van organisatiekunde en ethiek.
Ze vertellen in het boek dat ze het hebben geschreven met het oog op managers, leiders, bestuurders en professionals. ‘Zij bezetten posities waar levenswijsheid verschil kan maken voor onze samenleving.’ Het woord ‘manager’ zien ze in dit verband als een soort verzamelbegrip.
Leiderschap is noodzaak sinds de wereldwijde economische crisis van 2008 en 2009 waar we eigenlijk op dit moment nog middenin zitten. ‘Een crisis die zo ernstig was dat regelmatig de vergelijking gemaakt werd met de crisis van de beruchte jaren dertig van de vorige eeuw. (...) Eén ding lijkt duidelijk: het economische zelfvertrouwen van het begin van de 21e eeuw is voorlopig even diep geschokt. Dachten we de economie aardig in handen te hebben, bleek het toch dramatisch uit de hand te kunnen lopen. Sterker nog: meer dan bij eerdere economische crises leken wij zelf de schuldigen. Graaien, hebzucht en een bonuscultuur waren wijdverbreid.’

Bezinning
Het is volgens Hoogland en Verkerk daarom nu tijd voor bezinning. ‘Deze crisis confronteert ons met de geest van onze tijd en met de uitgangspunten van onze cultuur die op technische beheersing en economische vooruitgang is gebaseerd. Daarom is het goed dat we worden ‘stilgezet’ om na te denken over de vraag waar het in ons leven om moet gaan. Waartoe leven wij? Waar maken wij ons druk over? Wat blijft er over van al onze inspanningen. En wat schieten wijzelf en onze medemensen ermee op?’

Daarvoor wordt te rade gegaan bij de wijsheidsleraar Prediker. ‘Het blijkt dat dit geschrift, dat ruim tweeduizend jaar oud is, een verrassende kijk geeft op actuele vraagstukken. Het gaat over vreugde en verdriet, recht en onrecht, leven en sterven, en zinvol en vervuld leven. Het maakt dat we stilstaan bij de kwetsbaarheid van het bestaan, de onvoorspelbaarheid van de toekomst en de onmogelijkheid om ons leven te beheersen.’
De auteurs volgen de lijn van het Bijbelboek. In elk hoofdstuk bespreken ze een thema uit het geschrift aan de hand van enkele verzen. Prediker voor managers is ingedeeld in drie delen: Alles is lucht en leegte (Deel I), Leef je leven (Deel II) en Lucht en leegte voorbij? (Deel III), samen veertien hoofdstukken. Afgesloten wordt met een epiloog en een uitgebreide literatuurlijst.

Het knappe is dat er zoveel verschillende onderwerpen worden behandeld. Bijvoorbeeld de retoriek die managers gebruiken. Dat woord - retoriek - wordt vaak negatief uitgelegd, maar je kunt het ook positief zien. ‘Een krachtige toespraak kan ons ertoe brengen om de wereld op een andere manier te zien. Een uitdagende rede kan mensen motiveren om in actie te komen.’ Prediker gebruikte zijn retorische talent niet zozeer om te overtuigen maar om aan het denken te zetten. ‘Hij prikkelt ons ertoe eens verder te denken dan we normaliter doen.’
In het hoofdstuk ‘Het leven is vluchtig’ wordt de manager zelf een spiegel voorgehouden. ‘Hoe waardeer je al je inspanningen, Hoe beoordeel je alles wat je tot stand hebt gebracht? En hoe kijken anderen naar jou?’
Het beeld dat managers van zichzelf hebben en wat ze naar buiten uitstralen blijkt nogal eens niet te kloppen met de werkelijkheid. Onder meer managementauteur Henry Mintzberg wordt aangehaald. Managers blijken weinig tijd te (kunnen) besteden aan planning en reflectie, ze moeten veel tijd besteden aan gewone reguliere zaken en ze willen graag mondelinge informatie hebben. Prediker 1 vers 2-6 vertelt dat alles ‘lucht en leegte’ is. Prediker is een realist: het leven bestaat uit hard ploeteren, het ondervinden van veel tegenslagen en slechts af en toe behalen van een succes. Hij rekent af met het vooruitgangsgeloof en dat alles maakbaar is.

Planningsmachine
Een ander bekend gedeelte is Prediker 3: 1-8, dat voor alles wat er gebeurt een uur en tijd is. ‘Planning is misschien wel een van de meest belangrijke begrippen in het leven van een manager. Vroeger beperkte de planning zich alleen tot het werk, tegenwoordig moet hij ook zijn carrière (loopbaanplanning) en zijn privéleven (balans tussen werk en thuis) plannen.’

Iedere manager loopt volgens Verkerk en Hoogland het gevaar ‘een planningsmachine’ te worden. Daar zit wel een gevaar aan: als je agenda elke dag propvol zit, dan is elke uitloop van een gesprek vervelend en wekken onverwachte telefoontjes of binnenlopende medewerkers irritatie op. Als je echter een ruime agenda hebt, sta je open voor de eigen dynamiek van een gesprek en handel je onverwachte telefoontjes en gesprekken ontspannen af.
Er is een tijd voor alles en het leven zit nu eenmaal zo in elkaar dát je niet alles kunt plannen. ‘Prediker zegt niet dat je moet stoppen met plannen; zonder planning is het leven in onze cultuur niet leefbaar. Je kunt er wel van leren dat je ervoor moet zorgen dat je niet afhankelijk wordt van je drang om te plannen. Wie zich volledig afhankelijk maakt van zijn plannen, verleert het op een ontvankelijke manier om te gaan met de onvermijdelijke tegenslagen in het leven.’
In het boek wordt voor goed timemanagement de Amerikaanse topauteur Stephen R. Covey van stal gehaald. Hij schreef het beroemde boek De zeven eigenschappen van effectief leiderschap. ‘Covey heeft wel iets van de Prediker. Hij is een soort eigentijdse wijsheidsleraar, die grote invloed heeft in de wereld van de managers en professionals. Toch is er een belangrijk verschil tussen beiden. De Prediker relativeert onze jacht op succes. Dat doet Covey ook, maar dan anders. Volgens Covey is het vaak onze jacht op succes die ons succes in de weg staat. Omdat wij voortdurend voor de verleiding staan het kortetermijnvoordeel zwaarder gewicht te geven dan verstandig is op de lange termijn.’
Wat bijvoorbeeld niet helpt is dat er altijd druk en stress is in een organisatie. ‘Als je als team je schouders eronder zet om een klus te klaren, kan dat positieve bijeffecten hebben: samenbinding. Maar als het onder druk zetten van je eigen medewerkers een patroon of een managementstijl begint te worden en je organisatie een constante druk ervaart, kan dat erg schadelijk zijn voor de arbeidsvreugde of werksfeer.’

Ook een eyeopener: hoe belangrijk omzet, rendement en logistieke performance ook mogen zijn, uiteindelijk gaat het om de intrinsieke waarde van het product, de dienst en de wijze waarop deze worden voortgebracht. Het boek is een aaneenrijging van goede tips, inzichten en analyses die verder gaan dan de waan van de dag.

Levenskunst
‘De praktische woorden over management en organisatie in het boek Prediker gaan uiteindelijk ieder mens aan: niet alleen leiders, maar ook hen die geen leider zijn, maar wel dagelijks met leiders te maken hebben. Van ieder wordt wijsheid gevraagd en niemand kleeft die wijsheid van nature aan’, zo kijken Hoogland en Verkerk terug op hun tocht met Prediker.

Afgesloten wordt met een citaat van Wil Derkse. ‘In de levenskunst en in de levenswijsheid is iedereen altijd een beginner.’ Ook de leraar heeft ooit zijn wijsheid verworven in een proces van vallen en opstaan. En het is nooit te laat om te beginnen.
Prediker zou er ‘Amen’ op hebben gezegd.