www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

3 RECENSIES

Dagboek van een verdoofd rabbijn
persoonlijke notities bij een politieke aardverschuiving
Lody van de Kamp
Uitg. Boekencentrum, Zoetermeer, 2012
ISBN 9789023920434
155 blz.; € 16,90
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

Ritueel slachten is ( was?) altijd toegestaan in het tolerante Nederland. Maar deze tolerantie lijkt zich te ontwikkelen tot een gelijkheidsdenken waarin in het ogenschijnlijk liberale Nederland plots beperkingen worden opgelegd aan religieuze groeperingen. Eeuwenoude gewoonten (die geen vlieg kwaad doen) gaan onder het mes. Gevolg: inperking van uitingen van religies, in dit geval de Joodse.

Voor Lody van de Kamp, duoraadslid voor het CDA in Amsterdam en al eerder in het nieuws vanwege zijn optreden als ‘lokjood', heeft dit veel impact op zijn persoonlijk leven. Hij gaat de dialoog aan en spreekt dagelijks met allerhande groeperingen in Nederland.

In dit dagboek schrijft hij over al zijn pogingen, debatten en gesprekken om inzicht te geven in zijn drijfveren, zijn traditie en de liefde van Joden voor de dieren.

Lody B. van de Kamp (1948) studeerde voor rabbijn aan talmoedscholen in Zwitserland en Engeland. Hij was daarna als rabbijn verbonden aan verschillende orthodox-Joodse gemeenten. Van de Kamp publiceert regelmatig in landelijke en lokale dag- en weekbladen. Ook geeft hij regelmatig spreekbeurten over Israël en het Jodendom.

3. Profetisch Perspectief - juni 2012 - www.profetischperspectief.nl

Dagboek van een wakker rabbijn

Recensie door G. Hette Abma

Het is merkwaardig dat het boek van Lody van de Kamp als titel heeft meegekregen: Dagboek van een verdoofd rabbijn. Zo wordt de indruk gewekt dat hij versuft en gevoelloos zou zijn. Alsof hij niet meer het vermogen bezit zijn zinnen te gebruiken en bij gevolg niet goed kan meedenken in het huidige discours. Het tegendeel is het geval. De rabbijn opereert meer alert dan de pleitbezorgers van een organisatie als Wakker Dier opkomen voor welzijn van dieren. Alleen mist Lody van de Kamp het fanatisme van die activisten. Het valt juist te prijzen dat hij op zo'n integere wijze aan de gedachtewisseling deelneemt.

Al direct in het begin van zijn boek signaleert Lody van de Kamp het verschil in het debat van nu en dat van enkele decennia geleden. Destijds vormde de religie nog een wezenlijk onderdeel van de Nederlandse samenleving en was er respect voor de geloofsovertuiging van andere burgers. Op dit moment is de godsdienst uit het gezichtsveld verdwenen en wordt er geen respect meer voor religie opgebracht. Naar het oordeel van de rabbijn zijn de Joodse geestelijke leiders in de Tweede Kamer zelfs geschoffeerd.

Dubieus is de rol van de media. Journalisten geven een negatief beeld van zowel het kosher slachten door Joden als ook het halal slachten door moslims. Als gevolg daarvan wordt het imago van bevolkingsgroepen die ritueel slachten uitvoeren geschaad. Het zijn mensen die zich in de eenentwintigste eeuw bezig houden met barbaarse praktijken uit de middeleeuwen. Ze maken zich schuldig aan gruwelijk martelen van dieren. Kortom: het zijn beulen die het dierenwelzijn aantasten.

Frequent heeft rabbijn Van de Kamp gevraagd om in vijf minuten te mogen uitleggen wat de sjechieta (de voor Joden verantwoorde wijze van slachten) precies inhoudt. Het is knap zoals hij — in een hoofdstuk van zijn boek - kort en bondig weergeeft hoe een goed opgeleide sjocheet (slachter) te werk gaat op grond van de regels die in de Thora (vijf boeken van Mozes), de Talmoed (traktaat Choelien) en de wetboeken (Codex Yoree Dee'a) gegeven geven worden. Vele jaren studie is ervoor nodig om volgens de religieuze wetten te kunnen slachten. De sjocheet moet een vlijmscherp mes gebruiken om met een snelle snede zo min mogelijk pijn te veroorzaken. Door het acute bloedverlies is het dier binnen enkele seconden bewusteloos. Als ik het zo nog beknopter dan de auteur weergeef kan reeds duidelijk worden dat bij de koshere slacht het dierenwelzijn helemaal niet in het geding is.

Speelt echter werkelijk de zorg voor dierenwelzijn een rol of is er in onze seculiere samenleving sprake van antipathie tegen alles wat met religie te maken heeft? Er blijkt in ieder geval weinig besef te zijn van het feit dat Joodse en islamitische gemeenschappen zich in hun religieuze gevoelens aangetast voelen door deze pogingen het ritueel slachten van dieren te verbieden. Wanneer de twee vertegenwoordigers van de Partij voor de Dieren in de Tweede Kamer hun triomf behalen vallen ze elkaar geëmotioneerd om de hals. Intussen tonen zij een totale onverschilligheid ten opzichte van Joden en moslims, die zich in hun godsdienstige beleving gekwetst en vernederd voelen. Bovendien tast een verbod op onverdoofd slachten van dieren de grondrechten van minderheden aan. Zonder twijfel is hier de godsdienstvrijheid in het geding.

Principieel gezien is de Partij voor de Dieren tegen iedere vorm van slacht. Zonder gêne stellen vertegenwoordigers van die partij dat het hun niet lukt het slachten van vijfhonderd miljoen dieren te verbieden. Een kleine fractie in de Tweede Kamer lukt het wel het kosher slachten verboden te krijgen, omdat dit kleinschalig is. In het boek dat rabbijn van de Kamp schreef, lees ik: 'Zulke keuzes voor maatregelen die wel de Joodse gemeenschap treffen en anderen niet, noemen we antisemitisme' (p.104). Over zo'n scherpe opmerking moeten we eens goed nadenken. Datzelfde geldt ook voor de constatering: 'Om antisemitisme te bedrijven, hoef je geen antisemiet te zijn' (p.105).

Het gebruik van het A-woord ligt heel gevoelig in het debat. Lody van de Kamp merkt op: `Een verbod op kosher slachten brengt het jaar 1940 weer helemaal in herinnering, of we willen of niet' (p.77).Voorstanders van een verbod op ritueel slachten voelen zich door
de verwijzing naar de Tweede Wereldoorlog gekrenkt. Het gaat nu niet om de bedreiging van een bevolkingsgroep, maar om de 'zorgvuldige afweging' van dierenwelzijn tegenover godsdienstvrijheid. Onthullend is het te lezen wat de historicus Jacques Presser in zijn bekende boek Ondergang heeft geschreven over het verbod op ritueel slachten. Niet geheel vrij van enig cynisme vraagt hij zich af of de verordening echt tegen Joden was gericht. Het opschrift boven het verbod spreekt alleen van 'het vermijden van dierenleed bij het slachten van vee'. Geen enkele keer worden Joden genoemd (p.78)! Later blijkt het wel te gaan om een eerste maatregel in een serie verordeningen waardoor de Joden werden getroffen. 

Lody van de Kamp weet dat de initiatiefnemers van het huidige wetsvoorstel de sjehieta te verbieden, iedere associatie met de Tweede Wereldoorlog ver van zich werpen. Hij noemt dat volkomen logisch. Maar hij attendeert er tegelijk op hoe onaangenaam het voor de Joodse gemeenschap is door dat ijveren voor dierenwelzijn geconfronteerd te worden met die donkere bladzijde uit het verleden (p.81).

Schokkend te merken hoe ook nu de maatregelen elkaar snel opvolgen. De Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Geneeskunde wil dat Joden en moslims ontmoedigd worden hun jongetjes door de besnijdenis te laten misvormen, noteert de rabbijn in zijn dagboek. Beelden uit vervlogen tijden komen bij hem boven. Hij verzet zich er tegen. 'Dat was toen en niet nu. Toen was het antisemitisme de oorzaak, nu is het de secularisatie. Toen was het de bezetter, nu is het onze democratie' (p. 124). Aantasten van dierenwelzijn bij kosher slachten en aantasten van de lichamelijke integriteit bij de besnijdenis zijn naar zijn oordeel niet anders dan een ordinaire dekmantel om af te rekenen met religie.

Laten christenen niet wegkijken. Eerst komen kleine groepen aan bod: de mensen van de zaterdag (sjabbat) of de gebedsdag op vrijdag en dan richt de verdrukking zich op de mensen van de zondag. Na het lezen van deze recensie kan niemand zeggen: ik heb het niet geweten. Indringend wil ik aanbevelen het dagboek van deze wakkere rabbijn te lezen. Dat bewaart je voor dodelijke onverschilligheid.

2. De Oogst / Habakuk - 7 mei 2012 - www.totheildesvolks.nl/nl/de-oogst | www.habakuk.nu

Een verdoofd rabbijn

Recensie door Krijn de Jong

'Het zijn dierenbeulen! Met de Bijbel in de hand maken ze zich schuldig aan martelen!' In de discussie over religieus slachten klonken veel van dit soort kortzichtige uitroepen. 

Rabbijn Lody van de Kamp schrijft in dit boek vanuit Joods gezichtspunt over dit roerige debat. Uitgebreid schrijft hij over de geschiedenis en methodes van de Joodse slacht. Over de zes- tot zevenjarige (!) opleiding die je nodig hebt om de Joodse slacht uit te mogen voeren en over het belang van dierenwelzijn in de Bijbel. Ook schrijft de rabbijn over de discussie binnen partijen als de PvdA, GroenLinks en D66. Deze 'democratische' partijen stemden in de Tweede Kamer voor een verbod op religieus slachten - ondanks luide protesten vanuit de achterban.

ACTUEEL EN ONTHULLEND
Onthullend is deze uitspraak van Leo de Groot (Partij voor de Dieren) tijdens een debatavond: 'Met twee Kamerzetels zal het ons niet lukken om het slachten van vijfhonderd miljoen dieren per jaar te verbieden. Als dat niet kan, zullen we in ieder geval proberen te verbieden wat wel kan: halal en koosjer slachten.' De industriële slacht is domweg te groot, dus dan maar moslims en Joden pakken? 

Na een korte uitleg van Lody van de Kamp over de koosjere slacht, reageert De Groot: 'Als dit koosjer slachten is, dan zou ik vanaf nu alleen nog maar koosjer vlees eten.' Vergeleken met de verschrikkingen van de industriële slacht - het dierenleed dat voorafgaat aan de gehaktbal op ons bord - stelt de koosjere slacht qua dierenleed inderdaad weinig voor. 'Godsdienst is verdwenen uit het gezichtsveld van veel Kamerleden', concludeert Van de Kamp. Een actueel en onthullend boek.

1. Reformatorisch Dagblad - 27 maart 2012 - www.rd.nl 

„Verdoofd” rabbijn: 
Debat rond rituele slacht toont geestelijk klimaat

Boekrecensie door Arie de Heer

Wat heeft een – mogelijk – verbod op het ritueel slachten de christelijke minderheid in Nederland te zeggen? Veel, zo stelt rabbijn Lody B. van de Kamp. „Ook het christendom zal moeten verdwijnen.”

Vijf minuten; meer heeft de Amsterdamse rabbijn niet nodig om uit te leggen wat de sjechieta, de koosjere slacht, precies inhoudt – en of het geen aantasting is van het dierenwelzijn. „Wanneer mij dan die vijf minuten worden gegeven, begin ik mijn verhaal.”

Heel wat keren kréég hij die vijf minuten in de achterliggende tijd, schrijft Van de Kamp in zijn ”Dagboek van een verdoofd rabbijn”, dat woensdagavond (28 maart) in Gouda wordt gepresenteerd. Maar vaak ook niet. „Aan één groep Tweede Kamerleden zou ik mijn verhaal niet kwijt kunnen. Een groot deel van deze parlementariërs had al in een heel vroeg stadium besloten dat het wetsontwerp van Marianne Thieme ondersteund moest worden. Dat waren de fracties van de Partij van de Arbeid, van de VVD, van de Partij voor de Vrijheid, van de SP, van GroenLinks en D66 en natuurlijk de twee leden van de Partij voor de Dieren. Al deze parlementariërs achtten zich in staat om een mening te vormen over koosjer slachten zonder te weten wat de methode inhoudt en welke kennis en vaardigheden de sjocheet zelf allemaal moet bezitten om het mes te mogen hanteren.”

Boos
„Verdoofd” was rabbijn Van de Kamp –die zelf het vak beheerst– dan ook toen de Tweede Kamer op 28 juni 2011 in overgrote meerderheid instemde met een verbod op het koosjer en halal slachten. Maar ook boos. „Tijdens een recent radio-interview werd mij gevraagd wanneer ik voor het laatst boos was. Over die vraag hoefde ik niet lang na te denken. Het was op die bewuste avond, onmiddellijk na de stemming in de Kamer. De voorzitter maakte de uitslag bekend: 116 Kamerleden stemden voor en 30 stemden tegen. (...) De camera’s draaien in de richting van de twee fractieleden van de Partij voor de Dieren. In een vlaag van waanzinnige vreugde omhelzen zij elkaar. Hun wetsvoorstel is aangenomen. Toen ik dat zag werd ik boos, ontzettend boos. Geen woord, geen gebaar van compassie of begrip voor hen die zich op datzelfde moment zo gekwetst en vernederd voelden. Alleen maar blijdschap bij de twee dames en hun achterban. Joden worden door ons parlement apart gezet. Apart, als middeleeuwse barbaren, kwelgeesten en dierenbeulen.”

Dit laatste was voor hem overigens reden om op 4 juli 2011 aangifte van „belediging” door vier politici te doen bij de politie Amsterdam-Amstelland. Drie dagen later had het openbaar ministerie het antwoord gereed: het zag geen reden tot het instellen van onderzoek of vervolging. De uitlatingen waarvan Van de Kamp aangifte had gedaan, zouden geen tegen hem gerichte belediging inhouden. „Als dit al het geval zou zijn, moeten zij worden geacht te zijn gedaan in een maatschappelijk debat van algemeen belang”, aldus het OM.

Voorlopig
Of het verbod op de rituele slacht er daadwerkelijk komt, is nog onzeker. Veel hangt af van de Eerste Kamer, en die toonde zich tot nu toe behoorlijk kritisch over het wetsontwerp van Thieme. Vanwege vervroegd zwangerschapsverlof van de PvdD-fractieleider kon de stemming op 24 januari niet doorgaan; naar verwachting heeft deze nu plaats in mei. Van de Kamp: „Hoe het uiteindelijk gaat aflopen weten we dus niet. Als het wetsvoorstel door de Eerste Kamer wordt weggestemd, zijn we voorlopig van de problemen af. Voorlopig. Mevrouw Thieme heeft immers aangekondigd met een nieuw wetsvoorstel te komen.”

Lees verder...