|
www.vergadering.nu Recensie-index www.vergadering.nu
10 RECENSIES
 Van Eisenach naar Betlehem
Deutsche Christen en Palestijnse christenen over Joden en Israël
Kees Kant
Uitg. Toetssteen
232 pagina's
€ 14,95
isbn: 9789082384000
Dit boek bestellen...
Een gevaarlijke herinterpretatie van Gods beloften
Op 6 mei 1939 was het feest op de Wartburg in Eisenach. Een select gezelschap van professoren en predikanten van de Deutsche Christen
vierde de oprichting van een kerkelijk instituut op exact dezelfde datum als de aankomst van Luther in deze machtige burcht in 1521.
Het Eisenacher instituut had de taak op zich genomen om alles in de kerk te ontdoen van Joodse invloeden. Het is verbijsterend om te
lezen hoe professoren en predikanten van de Evangelische Kirche zich inspanden uit vrije wil om de Bijbel te ontdoen van Joodse
elementen. Men werkte door tot het bittere eind in 1945 en publiceerde in oorlogstijd tal van anti-Joodse boeken en zelfs een
ontjoodste Bijbel en catechismus.
Het gedachtegoed van het instituut in Eisenach is niet verdwenen maar leeft onopgemerkt nog door in de kerken, ook in Nederland. Dit
boek heeft als doel om deze leugens bloot te leggen zodat u ze kunt herkennen. Dat geldt ook voor de Palestijnse bevrijdingstheologie
die nu wereldwijd gehoor vindt in de christenheid.
De Bijbeluitleg van het instituut Sabeel en het Bethlehem Bible College klinkt heel anders dan die van het Lutherse instituut in
Eisenach. Maar de mooie schijn bedriegt. Evenals in Eisenach geven nu Palestijns- christelijke theologen een vertekening van de
beloften van God en van de rol van Israël in Zijn heilsplan. In Eisenach bedacht men dat Jezus een Ariër was en nu wordt Hij
voorgesteld als een Palestijn die lijdt onder de bezetting. De voorbeelden van herinterpretatie van de Bijbel in Eisenach en Betlehem
zijn uitgebreid gedocumenteerd in dit boek evenals de uitspraken door de eeuwen heen van kerkleiders over de Joden. De bestudering van
deze zwarte bladzijden in de kerkgeschiedenis is nodig om hedendaagse misleiding en misvatting te herkennen.
Ds. Kees Kant is predikant binnen de Protestantse Kerk Nederland
N.B.: Lees ook de artikelen op www.vergadering.nu/sabeel
21-9-2015 Video Israelcursus CvI: Kees Kant over de
Palestijnse christenen, Ateek, Sabeel
..
10. Israel en de Bijbel - IB Magazine nr. 3, maart 2016 - www.israelendebijbel.nl
Christelijk antisemitisme, toen en nu
Van Eisenach naar Bethlehem
Boekrecensie door Harry Honigh
Sinds circa 1989 bestaat er een min of meer officiële Palestijnse bevrijdingstheologie, die door de
meerderheid van de Palestijnse christenen wordt aangehangen. Deze theologie wordt uitgedragen door organisaties als het oecumenisch
centrum voor bevrijdingstheologie Sabeel en het Betlehem Bible College. Ook het bekende Kairos Document is een product van deze
'nieuwe' theologie. Waar staan deze organisaties voor en welke plaats heeft Israël in hun theologie? Ds. Kees Kant ontdekte dat deze
theologie oude wortels heeft.
Een trieste geschiedenis
De schrijver leidt ons in het boek Van Eisenach naar Betlehem allereerst langs de trieste geschiedenis van bijna tweeduizend jaar
christelijk antisemitisme. Niet alleen langs de executies, pogroms, verbanningen en vele andere kwellingen die de Joden van de kerk te
verduren hebben gehad. Het gaat hem vooral om het denken binnen de kerk over de Joden. Het proces waarbij het groeiende anti-judaïsme
steeds weer leidde tot nieuwe golven van antisemitisme. Een repeterende cyclus die uiteindelijk wel moest leiden tot de dramatische
ontsporing in nazi-Duitsland.
Eisenach
Het overgrote deel (ca. 70 procent) van de Evangelische Kirche in nazi-Duitsland was Hitler welgezind. Zij zag in hem een door God
gegeven leider die het werk van Luther af zou maken. Zij onderschreven zijn antisemitische agenda en in 1932 verenigden zij zich in de
Deutsche Christen. Op 6 mei 1939 richtten zij in Eisenach een instituut op van professoren en theologen dat het christelijk geloof
moest ontdoen van alle joodse elementen om te komen tot een judenrein christendom en een judenreine kerk.
Er was in Duitsland ook een tegenbeweging, de Bekennende Kirche, maar het ging deze beweging meer om de invloed van de staat op de
kerk dan om de veiligheid van de Joden. Ook in deze beweging was het antisemitisme diep geworteld, al ging men daarin niet zover als
de Deutsche Christen.
De Bijbel
De nieuwe judenreine theologie begon met een judenreine Bijbel, Die Botschaft Gottes, waarin het hele Oude Testament was geschrapt.
Dit werd in zijn geheel weggezet als verderfelijk joods nationalisme, als joodse propaganda, als een bedenksel van mensen. Er
kwam een judenreine catechismus en een idem gezangenboek. De theologie van het Nieuwe Testament werd in z'n geheel geperst in een
anti-joods keurslijf. De Heere Jezus werd een 'ariër en vijand van het verderfelijke Joodse volk'. Zijn strijd tegen de Joden was een
strijd tegen het kwaad. Het Jodendom was de verpersoonlijking van het kwaad, een ziektekiem, een kankergezwel. De taak van het
christendom was om te strijden tegen dit kwaad. En dat deed men dan ook.
De nazi-theologen ontkenden zelfs dat er ooit een Joods volk had bestaan. De gedachte van een uitverkoren volk en een beloofd land
werd betiteld als 'pure hoogmoed, superioriteitsdenken, racistisch, wettisch, bekrompen, intolerant en wraakzuchtig'. Zo werd de Heere
Jezus volkomen losgemaakt van Zijn volk, en het christelijke geloof van haar Joodse wortels. In Eisenach werd niet alleen de band van
het christendom met het Jodendom doorgesneden, maar ook die van de Joden zelf met hun geschiedenis, hun land en met hun Messias.
Bethlehem
Dan maakt de schrijver een sprong van Eisenach naar Betlehem, de bakermat van de hedendaagse Palestijnse bevrijdingstheologie. In 1989
schreef de bekende Palestijnse Anglicaanse priester dr. Naim Ateek het boek Justice and only justice en legde daarmee het fundament
voor deze theologie. Dit boek werd gevolgd door Faith and Intifada, geschreven door Ateek en andere Palestijnse theologen (waaronder
Katanacho) en in 2012 door Roep om verzoening van Ateek. Vooral vanuit het Bethlehem Bible College en het theologisch instituut Sabeel
in Jeruzalem dragen deze theologen met grote voortvarendheid hun ideeën uit, niet alleen onder de Palestijnen, maar ook in het
westen.
Enkele ideeën van deze Palestijnse theologen zijn:
Zij hebben grote weerzin tegen het Oude Testament. Voor Ateek is het Oude Testament afkeurenswaardig en betekenisloos. Vooral de
gedachte van een uitverkoren volk, te weten Israël, noemt hij arrogant, hoogmoedig, bekrompen, discriminerend en het product van
westers kolonialistisch denken. Het volk Israël heeft volgens deze 'theologen van Betlehem' nooit enige betekenis gehad; het begrip
Israël moeten we vooral universeel zien.
Katanacho zegt dat de Arabieren de ware Israëlieten en Judeeërs zijn. Het Nieuwe Testament bevestigt volgens hem dat de Heere Jezus
een ariër en een vijand van het judaïsme en van het Joodse volk was. In hun denken is niet alleen het Jodendom een duivels kwaad,
maar ook de Jood zelf wordt gezien als slecht en een gevaar voor de mensheid. Hij is de verpersoonlijking van het kwaad. De strijd
tegen de Joden is een strijd tegen het kwaad.
Ateeks grote afkeer van zionisten en de staat Israël betreft feitelijk het hele volk. Het anti-judaïsme gaat hier, via antizionisme,
probleemloos over naar antisemitisme. Niet alleen de 'bezette gebieden', maar in feite heel Palestina moet volledig ontjoodst worden.
Heel Israël wordt beschouwd als bezet gebied.
Zij beweren zelfs dat de Joden het Palestijnse volk kruisigen. Maar zoals Christus opstond uit de dood, zo zal binnenkort dit volk
opstaan uit haar lijden. De strijd tegen 'het joodse kwaad' krijgt hiermee niet alleen een heroïsche, maar zelfs een griezelig
religieuze dimensie.
Het is duidelijk dat de Palestijnse bevrijdingstheologen de Bijbel misbruiken voor een politiek doel: de mediaoorlog tegen Israël. Zo
roepen zij, in hun strijd tegen 'het kwaad', op tot een vergaande boycot van Israël. Het is de echo van "Koopt niet bij
Joden" van de nazi's. Zij roepen weliswaar niet direct op tot geweld tegen Joden. Dat deden de theologen van Eisenach ook niet.
Maar zij creëren wel een voedingsbodem voor geweld, zij geven het geweld een motief, een religieus motief.
De Palestijnse bevrijdingstheologie, waarin voor Israël en de Joden op termijn geen plaats meer is, oefent grote aantrekkingskracht
uit op de kerken van het westen, waaronder ook de Nederlandse. Het Betlehem Bible College ontvangt gasten van over de hele wereld. In
het boek Roep om verzoening van Naim Ateek staat een voorwoord van ds. Arjan Plaisier.
Ook het in 2009 (mede door Naim Ateek) gelanceerde Kairos Document geniet overal positieve belangstelling, ook van diverse Nederlandse
kerken. Datzelfde geldt voor Sabeel, dat bijvoorbeeld gesteund wordt door de PKN. Volgens ds. Kees Kant zal de uitvoering van het
Kairos Document echter het einde van Israël betekenen.
Het boek Van Eisenach naar Betlehem is een aanrader: goed leesbaar, maar ook onthullend en alarmerend.
9. Biblion - februari 2016 - www.deboekensalon.nl
Boekrecensie door Prof. dr. K.A.D. Smelik
De auteur laat zien dat er - ondanks de verschillen - opvallende overeenkomsten zijn tussen de
theologie van Duitse protestanten uit de periode van het Derde Rijk en de christelijke Palestijnse bevrijdingstheologie. De Duitse
theologen die de Bijbel en het christendom van joodse smetten wilden ontdoen, hadden een eigen instituut in Eisenach, de stad nauw met
Luther verbonden, terwijl Betlehem het centrum is van de christelijke Palestijnse bevrijdingstheologie - vandaar de titel van dit
boek.
Het instituut Sabeel en het Bethlehem Bible College lijken in hun oproep om gerechtigheid en vrede op een heel ander spoor te zitten
dan de theologen uit Eisenach, maar de auteur laat zien hoe zij wat Israël-theologie betreft, nauw verwant zijn: Jezus was geen jood,
het joodse volk is een latere constructie, Gods uitverkiezing van Israël is een joodse wensdroom enzovoort.
Het verschil is wel dat de Duitse theologen zich openlijk tegen de joden keerden en de Palestijnse theologen dit vermijden door het
over zionisten te hebben in plaats van joden. Enige voorkennis is vereist. Actuele problematiek. Het lezerspubliek zal vooral in de
protestantse kerken te vinden zijn.
8. Profetisch Perspectief - oktober
2015 - www.profetischperspectief.nl
Soortgelijke denkbeelden
Recensie door G. H. Abma
Zonder twijfel is het belangrijk de verschijning van een opmerkelijke studie aan te kondigen. We zouden er graag niet meer aan
willen terugdenken, dat gedurende het bewind van Hitler in Eisenach de Deutsche Christen tijdens een feestelijke bijeenkomst op de
Wartburg een instituut hebben opgericht met het oogmerk alle Joodse invloeden binnen te kerk te elimineren.
Wie leeft immers niet in de hoop dat dit gedachtengoed na de gruwelijke periode van de Tweede Wereldoorlog definitief is uitgebannen?
Hoe schokkend te ontdekken dat soortgelijke denkbeelden gehuldigd worden bij de bevrijdingstheologen van Sabeel en ook bij het
Betlehem Bible College. Op het eerste gehoor klinkt het anders, maar de Palestijnse theologen geven een soortgelijke vertekening van
de beloften die God aan Israël heeft gegeven. Zoals in Eisenach ten tijde van het nazibewind Jezus een Ariër werd genoemd, zo wordt
nu (nota bene) in Betlehem Jezus voorgesteld als een Palestijn, die te lijden heeft onder de bezetting.
Eerlijk gezegd had ik verwacht dat zo'n studie eenvoudigweg zou worden doodgezwegen. Daar lijkt het inmiddels al wel op bij veel
kranten en tijdschriften. Toch heeft de redactie van 'Kerk en Israël onderweg' (PKN) paginagroot een recensie opgenomen. Bij de
lezing van het relaas van professor Marcel Poorthuis rijzen toch echt onze haren ten berge. De hoogleraar uit Tilburg probeert het
boek van ds. Kees Kant uit Katwijk te diskwalificeren. Hij sleept er van alles bij, wat eenvoudigweg in het boek niet voorkomt. Het
komt neer op zijn bekende riedel over eindtijdscenario's en een bepaalde lsraëltheologie. Laat nu ieder die zelf het boek heeft
gelezen daar niets van hebben teruggevonden! Het is ronduit schokkend te ontdekken dat een hoogleraar zijn wetenschappelijke reputatie
in de waagschaal stelt om gerechtvaardigde kritiek op de Palestijnse bevrijdingstheologie te pareren. En in het blad van de
Protestantse Kerk in Nederland wordt daar een podium voor geboden. Ik kan tot geen andere slotsom komen dan: hoe verdorven kun je
zijn.
Onthutsend is het te ontdekken dat het antisemitisme zich in onze tijd bij voorkeur manifesteert als antizionisme. Zoals bekend is
gedurende de loop der eeuwen, tot grote schade voor het Joodse volk, een tegenstelling tussen het Oude en het Nieuwe Testament
aangebracht. Nu gebeurt dat op een eigentijdse wijze. Men poneert dat het in de boodschap van Jezus gaat om vrede en geweldloosheid,
terwijl de zionistische ideologie gebaseerd is op geweld en terrorisme.
Om het foute denken te kunnen ontmaskeren, is het belangrijk zicht te krijgen op de verschillende vertrekpunten: bij de kerkvaders was
dit het antijudaïsme, bij de nazi's het antisemitisme en bij de bevrijdingstheologen is dat het antizionisme. Ook al is er een divers
uitgangspunt, toch is de verwantschap frappant. Er wordt niet gezegd dat de theologen van het oecumenisch instituut Sabeel en van het
Betlehem Bible College nazi's zijn, maar wel dat er diepgaande overeenkomsten zijn tussen de Deutsche Christen en de Palestijnse
christen-theologen. Waar ten tijde van Hitler gewerkt werd aan de Entjudung ('ontjoodsing'), daar streven bevrijdingstheologen naar de
de-zionisering van de Bijbel.
Met het oog op de herdenking van 500 jaar reformatie in 2017 klinkt de oproep te erkennen wat er grondig is misgegaan in vroeger
eeuwen. Niet alleen Luther heeft afschuwelijke uitspraken gedaan over de Joden, ook andere kerkvaders hebben dingen gezegd die ons met
plaatsvervangende schaamte moeten vervullen. Het ernstige van de situatie is dat uit de studie van ds. Kant blijkt hoe 'de zonde
dagelijks meerder gemaakt wordt.' Zijn oproep tot het gezamenlijk schuld belijden zou ik graag willen ondersteunen. Maar dat betekent
wel een complete hervorming in het denken van de Palestijnse theologen en allen die de bevrijdingstheologie warm onthalen in de
westerse kerken. Om met die ingrijpende operatie met kennis van zaken bezig te kunnen zijn, is het van harte aan te bevelen dit boekte
bestuderen.
7. 
- oktober 2015 - www.uitdaging.nl
Aversie tegen Israël zit heel diep bij Palestijnse christenen
Recensie door Jacco Stijkel
Ds. Kees Kant ontdekte dat Palestijnse christenen een vergelijkbare aversie tegen joden koesteren als de Duitse christenen in het
nazitijdperk. Hij schreef daar een boeiend boek over: ‘Van Eisenach naar Betlehem’. “Beide groepen willen de Bijbel ontdoen van
alle joodse elementen. Er is geen plaats voor een toekomst voor Israël. Het gaat om een kwaad dat heel diep in de mens zit en door de
boze wordt aangewakkerd.”
“Er zijn voor mij twee redenen om dit boek te schrijven”, begint ds. Kant. “In de eerste plaats maak ik mij grote zorgen over
hoe kritiekloos in Nederlandse kerken de Palestijnse theologen zijn omarmd. Ik snap dat ook enigszins wel. Het gaat om Palestijnse
christenen, onze broeders en zusters, die ingeklemd zitten tussen Israël en moslims. Ze worden als de underdog gezien en alleen
daarom al vinden mensen dat je solidair met de Palestijnen moet zijn. Maar wat ik echt niet begrijp is dat over de theologie van de
Palestijnse christenen heen gelezen wordt. Want die is bizar en antisemitisch.“
Eisenach
De tweede reden is het bezoek dat Kant drie jaar geleden maakte aan Eisenach. “Ik maakte een vakantiereis langs Luther- en
Bachsteden. In Eisenach kwam ik met iemand aan de praat en hij vertelde me over het Eisenacher instituut dat in de nazitijd
antisemitische theologische boeken publiceerde. Ik verdiepte mij daar wat in en wat mij opviel waren de overeenkomsten tussen de
theologie van de nazi-theologen en de Palestijnse christenen. Over dit thema was nauwelijks nog gepubliceerd en toen kwam bij mij het
idee op om er een boek over te schrijven. Ik ben een jaar later terug geweest om de literatuur van het Eisenach instituut te
bestuderen.“
Joods boek
Wat Kant het meest raakte is dat zowel de Duitsers als de Palestijnen het Oude Testament grotendeels ter zijde schuiven. “Het Oude
Testament wordt gezien als een joods boek. Op zijn best een geschiedenisboek dat laat zien hoe slecht de joden God hebben begrepen.
Het enige boek dat in zijn geheel blijft staan is Jona. In dit boek gaat het om een heidense stad. Het zou gaan om een universele God
en niet een stamgod van een bepaald volk. Want dat God de God van Israël is wordt gezien als nationalistisch en racistisch. De nazi’s
hadden het over het ontjoodsen van het Nieuwe Testament en de Palestijnen hebben het over dezionisering. Het komt op hetzelfde neer:
alle joodse elementen moeten uit de Bijbel worden verwijderd.“
Dezionisering
Ds. Kant laat in zijn boek zien dat het uiteindelijk op neer komt dat het Jodendom wordt ontkend, joden eigenlijk niet bestaan en
zeker geen recht hebben op het land. De tora is de bron van al het kwaad. Jezus is ook niet de Messias die in het Oude Testament is
beloofd. Hij is het Licht van de Wereld, maar met een joodse koning wil men niets te maken hebben. Hoe zit dat dan met de teksten in
het Nieuwe Testament die overduidelijk laten zien dat Jezus de joodse Messias is en bijvoorbeeld Romeinen hoofdstuk 9 tot 11 waarin de
apostel Paulus laat zien dat God nog steeds een plan heeft met zijn volk Israël? Kant: “Daar komt de dezionisering dus om de hoek
kijken. De Palestijnse theoloog Naim Ateek doet daar concrete voorstellingen voor. Teksten waarin de Here Jezus als de zoon van David
wordt gezien, moeten uit de Bijbel worden geschrapt. Zoon van David kan niet. David was een terrorist. Het kan niet zijn dat Jezus zo’n
koning is. Alle teksten over een toekomst voor Israël moeten universeel worden gelezen. De nazi’s deden dat ook en kwamen met een
eigen bijbel: Die Botschaft Gottes. Zij zien het zo: omdat de eerste christenen joden waren is het christendom vervuild geraakt met
allerlei joodse elementen. Die moeten er uit gezuiverd worden zodat de echte boodschap van God naar voren komt. Zo kunnen deze
theologen ook vol houden dat de Bijbel het gezaghebbende Woord van God is.”
Jodenhaat
De theologen, zowel van nazi als Palestijnse zijde prediken geweldloosheid. “Maar het is duidelijk dat zij met hun boeken een
theologische bedding waar anderen met minder goede bedoelingen op kunnen voortbouwen. Wat ik steeds tegen ben gekomen is de enorme
aversie tegen alles wat joods is. De jood en het jodendom is per definitie slecht. Kijk je naar de Palestijnen, dan gaat dat heel ver.
Wij denken bij het Palestijns-Israëlische conflict dat het gaat om de Westbank en de Gazastrook. Dat is niet zo. De aanwezigheid van
joden op zich is slecht. Een groot onrecht. De Palestijnse theoloog Katanecho noemt Abraham de eerste bezetter. En hij is een baptist,
een evangelicaal. Niet de joden, maar de Palestijnen ziet hij als de oorspronkelijke bewoners van het land.”
Diep kwaad
Kant doet een poging om de jodenhaat te verklaren. “Ik zie het als het kwaad dat in de mens is en heel diep zit. Het is blijkbaar
heel moeilijk te accepteren dat Israël Gods volk is, zijn oogappel. De boze roept blijkbaar dan woede en jaloersheid in ons op. En je
kunt zeggen antijudaïsme is geen antisemitisme. Maar in mijn boek laat ik juist zien dat antijudaïsme, antizionisme en antisemitisme
bij elkaar horen. Het één is niet zonder de ander verkrijgbaar. We hoeven bij antisemitisme niet alleen te denken aan Auschwitz, ook
dat joden niet als jood legitiem worden erkend is antisemitisch.”
Geest van genade
Kant maakt zich zorgen over het antisemitisme dat weer steeds meer in opmars is. “Daarom is het belangrijk dat wij goed door hebben
wat de theologie van de Palestijnse christenen is. Ondanks alle mooie woorden over vrede en verzoening. Als christenen moeten wij oog
hebben voor Gods plan met de joden. De Bijbel is daar duidelijk over: het is zijn eerste verbondsvolk waardoor God de wereld wil
zegenen. Het moment komt dat de Here Jezus terugkomt en de Geest van genade en gebeden over Israël komt en de joden Jezus zullen
erkennen als hun Messias. God zelf zal laten zien wie de Messias is.”
6.  -
september 2015 - http://christenenvoorisrael.nl/israel-en-de-kerk
Bijzondere taak van het Joodse volk berust niet op een goddelijke gril
Recensie door Dr. L. Engelfriet
 Volgens de Katwijkse predikant Kees Kant is de Palestijnse bevrijdingstheologie gebaseerd op een anti-Joodse
agenda. Ter illustratie noem ik één van de vele voorbeelden die Kant in zijn boek 'Van Eisenach naar Betlehem' van die agenda geeft:
de in Bethlehem werkzame Lutherse bevrijdingstheoloog Mitri Raheb verkondigt, dat Israël het Rome uit de Bijbelse tijd
vertegenwoordigt en poneert dat zijn DNA bij een mogelijke DNA-test met de resten van David en Jezus overeenkomst zou vertonen, maar
het DNA van Netanyahu zal niet matchen, want de premier van Israël stamt volgens Raheb van een middeleeuwse Oost-Europese stam die
zich tot het Jodendom bekeerd heeft (p.177).
Het theologisch instituut Sabeel en de verwante Bijbelschool in Bethlehem propageren geweldloosheid en streven naar vrede en recht
voor 'Palestina', maar deinzen er niet voor terug om de inhoud van de Joodse Bijbel geweld aan te doen door het Oude Testament te
reduceren tot spreekbuis van Palestijnse doelstellingen. De belangrijkste doelstelling is dat het land Palestina vanouds aan de
Palestijnen behoort en door hen bewoond is. Joden zijn indringers, vooral in 1948, en het hun in de Tora beloofde land is een
verzinsel. Het land is van Christus volgens de voormannen van de kleine groep Palestijnse christenen in Israël. Dat zijn dan wel
christenen die in islamitische gebieden niet mogen leven of geen leven hebben. Het Nieuwe Testament staat in de particuliere
Palestijnse visie model voor een nieuwe universele manier van denken. Het denkt in universele termen van verzoening en verdraagt zich
niet met het bekrompen nationalisme, de xenofobie en het racisme van grote delen van het Oude Testament. Het Palestijnse universalisme
is echter niets anders dan een provincialistisch pleidooi voor de eigen zaak.
'ONTJOODSING'
In zijn studie analyseert Kees Kant op grond van recente en toegankelijke bronnen de Palestijnse pogingen tot ontjoodsing van kerk en
theologie. Na een globaal historisch overzicht van de ontwikkeling van het anti-judaïsme in de theologie van het christelijke Westen,
onderwerpt Kant de Palestijnse bevrijdingstheologie (Betlehem) aan een vergelijking met de protestantse kerk in nazi-Duitsland
(Eisenach).
Kant signaleert daarbij maar weinig lichtpunten in de westerse theologie: het Oude Testament is door de vroege kerk weliswaar volledig
erkend, maar is door haar als 'het ware Israël' opgeëist.
De auteur beperkt de schaarse filosemitische geluiden in de christelijke traditie met een beroep op de studie van M. van Campen tot de
chiliastische theologie van de Nadere Reformatie. Het was wellicht aardig geweest ook melding te maken van de revival van de
oudtestamentische belangstelling in naoorlogs Duitsland. De ontdekking van de betekenis van het Jodendom voor de christelijke
theologie is in Duitsland door Rolf Rendtorff (1925-2014) gestempeld en de internationaal bekende Duitse judaïst Peter Schäfer is de
huidige directeur van het joods historisch museum in Berlijn.
LUTHER
Met de ontjoodsing als ijkpunt vergelijkt Kant de theologie van enkele vooraanstaande Palestijnse christelijke theologen met de
theologie van Duitse protestantse theologen die vanaf 1921 probeerden om het Duitse christendom 'judenrein' te maken. Kant vermeldt
wel de weerstand van de Bekennende Kirche tegen de nazi-theologie, maar signaleert bij haar Lutherse voorman Walter Künneth ook
anti-judaïsme.
De protestantse nazi-theologen beschikten vanaf 1936 over een instituut in kasteel Wartburg te Eisenach. Daar heeft Luther de
Reformatie met de Duitse vertaling van het Nieuwe Testament effectief ingeluid. Kant toont in het spoor van René Süss aan, dat
Luther zich als een vijand van de Joden profileerde (p. 32-46) en niet alle Bijbelboeken kon waarderen. Zo speelde hij het boek Esther
tegen het boek Jona uit: Esther beantwoordt volgens Luther aan de Joodse bloeddorstigheid en wraakzucht, terwijl Jona Gods universele
liefde voor bekeerde onbesneden niet-Joden bewijst. De voormannen Walter Grundmann en Siegfried Leffler van de bond van Duitse
christenen diepten het anti-Joodse spoor van Luther verder uit en maakten een scherp onderscheid tussen het Joodse christendom van
Paulus en het anti-Joodse christendom van Jezus. Zij keerden zich evenals Jezus tegen het Jodendom, maar de tegenbeweging van de
'Bekennende Kirche' en de katholieken stonden in hun ogen nog onder invloed van Paulus.
Goebbels werd geprezen om zijn uitspraak dat Jezus de eerste was die zich openlijk tegen de Joden verzette. Kortom: 'Christus is niet
de telg en vervullen van het Jodendom, maar juist haar dodelijke vijand en bestrijder' (p. 75).
De Palestijnse anti-judaïstische denkbeelden zijn voornamelijk afkomstig uit de koker van de Anglicaanse geestelijke Naim Ateek.
Ateek is verbonden geweest aan de Anglicaanse St. Georgekathedraal te Jeruzalem en grondlegger van het oecumenische centrum Sabeel,
dat de traditionele minachting voor het judaïsme in de christelijke theologie nieuw leven inblaast door vermenging met extreme afkeer
van de politiek van de staat Israël.
BETHLEHEM EN EISENACH
Op het eerste gezicht lijkt de vergelijking van Kant tussen Duitse en Palestijnse christenen mank te gaan, omdat de Duitse christenen
met de nazi's collaboreerden en Ateek slechts universele vrede wil. Ateek wil dat bovendien bewijzen door elke vorm van geweld af te
keuren. Zijn verdediging van Palestijnse terreur, die volgens hem door Israël uitgelokt of veroorzaakt is, is dan echter
ongeloofwaardig.
De Palestijnse theologen delen weliswaar niet het standpunt van grootmoefti al Hoesseini die in navolging van Hitler alle Joden wilde
uitroeien en na de oorlog honderden Joodse immigranten doodden. Maar zij delen wel zijn extreme afkeer van het zionisme, en de
Arabisch-Anglicaanse kerk beschouwde het intrekken van de beschuldiging van de godsmoord door het Tweede Vaticaanse Concilie
(1962-1964) als een ernstige dwaling (p.127). Een Palestijnse christelijke leider verklaarde in 2002 zelfs dat de Joden na Jezus de
christenen en de moslims hebben vermoord.
BEKROMPEN THEOLOGIE
De vergelijking van Kant, die Hoesseini als 'trait d'union' tussen de nazi's en de Palestijnen beschouwt, is echter minder vreemd als
wij zijn analyse van de Palestijnse theologen volgen. Het Jodendom, de Jood en de Joodse staat deugen in hun ogen immers niet. De
vergelijking die Kant tussen Eisenach en Bethlehem trekt, snijdt in het theologische kader waarin Kant zijn vergelijking plaatst dan
ook hout.
De Palestijnse afkeer van grote delen van het Oude Testament en de ontjoodsing van Jezus en het Nieuwe Testament getuigen van een
benepen en jaloerse blik, die verkiezing als een voorrecht en niet als verplichting beschouwt. Geen enkel heilig geschrift kent de
zelfkritiek van het Oude Testament. Ateek c.s. verkondigen gelijkheid, maar hebben geen flauw besef van de hoge eisen die aan de
Joodse leiders, zoals de grote profeet Mozes, gesteld werden. Mozes mag zelfs het beloofde land niet in, een land dat Ateek als
volgeling van de niet-Joodse Jezus als een land voor iedereen beschouwt.
Ik vermoed dat Mozes van Ateek wel toegang had gekregen, als hij niet het slachtoffer geweest was van 'een bekrompen theologie van God
en een uitverkoren volk' (p. 200). Van deze theologie lusten de Kanaänitische honden geen brood.
GELIJKHEBBERIG BREEKIJZER
De Palestijnse theologie is eenduidig in haar ongunstige oordeel over Joodse bronnen. Zonder te willen beseffen dat alles wat zij over
de christelijke godsdienst weten door Joden is overgeleverd, trekken de Palestijnse theologen van leer tegen het vermeende Bijbelse
Joodse particularisme dat indruist tegen hun eigen algemeen menselijke, universele vooronderstellingen. Het overvloedige
tekstmateriaal dat Kant aanreikt, is niet mis te verstaan.
De conflicten tussen Israël en de volkeren bewijzen in de visie van de Palestijnse theologie slechts het bekrompen nationalisme van
de Joden, en de wisselwerking tussen particulier en universeel, die in het Oude Testament wel degelijk aan de orde komt, zowel in het
beloofde land als in de ballingschap, worden door Ateek in het geheel niet naar waarde geschat. De profeet Jona vindt in Palestijnse
ogen genade, maar wordt slechts als gelijkhebberig breekijzer gebruikt.
ANTI-JUDAÏSTISCH
Ter verdediging van de Palestijnse theologie wordt weleens aangevoerd dat zij part noch deel hebben aan de verguizing van Joden door
de westerse kerk, en dat zij daarop dan ook niet afgerekend mogen worden. Uit de overeenkomsten tussen het anti-judaïsme van de
westerse kerk en de hoofdlijn van het Palestijnse verhaal blijkt echter het tegendeel. Het anti-judaïsme van de huidige anglicaanse
theologie waarop Ateek en zijn medestanders voortborduren, maakt duidelijk dat de Palestijnse bevrijdingstheologie klassiek
anti-judaïstische modellen uit de kast haalt.
De baptist Katanacho bijvoorbeeld wilde niets weten van de overbrenging van de beloften aan Abraham op Israël en de Joden, en beroept
zich daarvoor op de bekende Duitse nieuwtestamenticus Kittel (1888-1948). Kittel heeft weliswaar Joodse medeburgers geholpen die hij
als gast in Duitsland beschouwde, maar was wel van oordeel dat met Jezus het Jodendom moest verdwijnen en dat de verkondiging van
Jezus anti-Joods was (p. 101-106).
Abraham en Israël hadden volgens de mildste Palestijnse theoloog Katanacho slechts een kleine en kortstondige bijrol. Hij
delegitimeert volgens Kant het Joodse volk zowel in Bijbels als in historisch perspectief en laat twee relevante godsdiensten over:
het christendom en de islam. Van Joden, Jodendom en Israël blijft niets over (p. 186).
LEERZAAM
Kants boek is bijzonder nuttig, omdat het de achtergrond van de huidige verdeeldheid tussen 'zionisten en antizionisten' in de
protestantse kerken verheldert. De benaming christenzionisten wordt vaak meesmuilend gebruikt, maar de geringschatting kan de kaalslag
niet verhullen die de sympathisanten van de bevrijdingstheologie aanrichten.
Kants werk illustreert – zonder dat expliciet aan te geven – en passant de ontworteling van de Anglicaanse theologie, die zich van
het Jodendom wil bevrijden, maar zich primair verbonden weet met de islamitische zaak. Over het gezamenlijk optrekken van christenen
en moslims publiceerde Margaret Brearley een verhelderende studie: The Anglican Church, Jews and British Multiculturalism.
Ik trek uit Kants boek de volgende les. Het Jodendom verbindt het goddelijke met het zedelijke en is daardoor universeel. Maar de
openbaring van het zedelijke gehalte dat de Schepper van zijn schepselen vraagt, laat zien dat het uitdragen van het universele
karakter ervan wordt opgedragen aan degene die de openbaring ontvangt. Daarom heeft het Joodse volk een bijzondere taak gekregen. Dat
is niet een recht dat op een goddelijke gril berust, maar betekent een grote verantwoordelijkheid.
Ontkenning van die bijzondere verantwoordelijkheid drijft het Jodendom in de hoek van de zelfverdediging en maakt het Joodse volk
gelijk aan al de andere volkeren. Dat is de strategie van de Palestijnse bevrijdingstheologie.
Mitri Raheb en zijn medestanders weigeren de bijzondere rol van het Joodse volk te erkennen en belemmeren daardoor dat het aan de
morele verplichtingen van de Tora voldoet (zie de eis van de vervulling van de Tora volgens Mattheus 5:17-20). Palestijnen die zich de
afstamming van Jezus aanmatigen en de Tora bekrompen vinden, maken hun schreeuw om recht tot een leugenachtige pretentie.
5. Appel Kerk en Israel - 9 september 2015 - www.appelkerkenisrael.nl
Voor u gelezen: “Van Eisenach naar Bethlehem”
Recensie door Nini Vonk-Wartena
Voordat we in Eisenach aankomen voert de schrijver ons in drie hoofdstukken door het anti-judaisme in
de christelijke kerkgeschiedenis. Bijzondere aandacht geeft hij aan de Reformatie en de nadere Reformatie met veel citaten van Luther
bijvoorbeeld. Alles behoorlijk beschamend, maar nog comfortabel ver weg. Anders wordt het als ‘Eisenach’ aan bod komt. In Hitlers
Derde Rijk werkten kerkleiders en theologen actief en gedreven mee om het christendom en de Duitse kerk Judenrein te maken. In
Eisenach werd daartoe een instituut opgericht op een symbolische datum: 6 mei 1939, zo verwijzend naar de dag dat Luther in 1521 in
diezelfde stad was gearriveerd.
Het instituut gaf een “Judenreine Cathechismus“ uit en een ont-joodste versie van de Bijbel. Jezus zou geen Jood geweest zijn,
maar een Ariër, het volk Israël had als zodanig nooit bestaan, maar was een constructie van priesters in de Babylonische
ballingschap met als doel de heerschappij in de wereld te krijgen. Bladzijden lang gaat het zo door met deze schokkende voorbeelden.
Tijdens de Wereldoorlog ging er ook veel anti-Joodse propaganda naar de Arabische wereld via dagelijkse radio-uitzendingen, omhelsd
door de geestelijk leider, de Groot-Moefti van Jeruzalem. Deze propaganda had grote invloed op alle Palestijnen. En is, anders dan in
Duitsland, nooit gecorrigeerd na de oorlog. In de tweede helft van het boek analyseert Kant de Palestijns-christelijke
bevrijdingstheologen. Schokkend hoe vaak parallellen met al de voorgaande anti-Joodse theologie zich voordoen. Op zich zijn de theses
soms nog wel aannemelijk, maar vooral de combinatie ervan en het doel waarmee ze worden aangevoerd maakt de ontsporing tot een feit.
Volgens Kant zijn anti-judaïsme, antisemitisme en antizionisme vroeger of later altijd met elkaar verbonden als punten van een
driehoek. En ook komt het tenslotte altijd neer op gebruik van geweld tegen Joden. In het laatste hoofdstuk noemt hij elf punten van
overeenkomst op, die hij ziet tussen ‘Eisenach’ en ‘Bethlehem’ (het centrum van de Palestijnse bevrijdingstheologie). Onze
christelijke neiging tot Jodenhaat ligt volgens Kant in een diepe haat in onszelf. Als weg naar echte vrede beveelt hij aan dat de
kerken schuld belijden en de blijvende rol van Israël in Gods heilsgeschiedenis ten volle erkennen. Hier en daar beluister ik bij
Kant de hoop dat ook Israël Jezus uiteindelijk als Messias zal herkennen. Ook zonder deze rest van Christelijke arrogantie laat Kant
duidelijk zien op welk glad ijs de Palestijnse bevrijdingstheologen zich begeven.
4. Eilanden Nieuws (Goeree
Overflakkee) - juni 2015
'Palestijnse christenen: niet zo verzoenend als ze zich voordoen'
Oud-predikant van Ouddorp en Stellendam schrijft boek over de geschiedenis van het anti-joods
denken
KATWIJK AAN ZEE - Verzoening, gerechtigheid en geweldloosheid. Deze woorden klinken veelvuldig bij het luisteren naar Palestijns
christelijke theologen. 'Roep om verzoening, zo luidt de titel van het boek van de meest vooraanstaande Palestijns christelijke
theoloog Naim Ateek. Hun theologie van geweldloosheid klinkt als een verademing. Palestijnse christenen worden dan ook hartelijk
ondersteund door kerken in Nederland, zowel moreel als ook financieel...
Bij het lezen van hun literatuur blijkt echter dat er achter die mooie woorden een bizarre en weerzinwekkende theologie schuilgaat. Zo
vervalt bij de meeste Palestijns christelijke theologen het gezag van het Oude Testament. Naim Ateek noemt de meeste oudtestamentische
bijbelboeken bekrompen, nationalistisch, xenofoob en racistisch.[i] Over Ezechiël zegt hij dat zijn theologie zeer bekrompen kan
zijn. Bij Ezra en Nehemia is volgens hem sprake van conservatisme, exclusiviteit en xenofobie. De Thora, de eerste vijf boeken van het
Oude Testament, is voor hem het hart van het bekrompen en nationalistische denken. Het Oude Testament is slechts geschiedschrijving
over hoe Joden in de geschiedenis een volstrekt verkeerd en bekrompen beeld hadden van God. Alle teksten in het Oude Testament die
spreken van een verbond met Israël, verkiezing of landbelofte zijn volgens veel Palestijnse christenen uitdrukking van een volstrekt
verkeerd begrijpen van God. Jona is dan ook het enige boek in het Oude Testament waarin sporen zichtbaar worden van een nieuwe manier
van denken. Daarin wordt niet gesproken over Israël, maar daar heeft God de wereld op het oog. Jona wordt dan ook de eerste
Palestijnse bevrijdingstheoloog genoemd. Jona zou het ware gezicht van God laten zien.
Dezioniseren
Palestijns christelijke theologen menen dan ook dat de Bijbel gedezioniseerd moet worden. Alles wat duidt op Israël als land en volk,
op Joden en jodendom, alsmede op het zionisme als joods verlangen naar het land van hun vaderen, is volgens veel Palestijnse
christenen een verkeerd begrijpen van God en hoort niet in de Bijbel thuis. Het grootste deel van het Oude Testament moet hierdoor
verwijderd worden. Maar ook het Nieuwe Testament moet gereinigd worden door deze methode van dezionisering. Zo noemt Naim Ateek de
geslachtsregisters in Matteus en Lucas als voorbeelden. Ook het aanspreken van Jezus als 'Zoon van David' door Bartimeus en de
Kanaänitische vrouw is een foute aanduiding. Dit zou een messiaanse titel zijn die duidde op een koninklijk voorouderschap. Dat moet
volgens hem wel leiden tot het vormen van een leger met militaire macht. Want David was volgens hem een terrorist.
Dit proces van zuiveren van de Bijbel hebben Palestijnse christenen niet zelf bedacht. We zagen dit al eerder bij de Deutsche Christen
in de jaren '30 in nazi-Duitsland. Duitse Lutherse theologen die achter het nazi-regime stonden pleitten toen ook al voor een
zuivering van de Bijbel om specifiek joodse elementen en zienswijzen te verwijderen. Zij noemden dit niet dezioniseren, maar
ontjoodsen van de Bijbel. [ii] Ds. Siegfried Leffler, voorman van deze kerkbeweging zei dat het Oude Testament wel betekenis heeft
voor de kennis van de religiegeschiedenis, maar dat het voor het religieuze leven voor nietig verklaard kan worden. Joodse
geschiedenis is niet goed voor de Duitse kinderziel. [iii]
Bestudering van Palestijns christelijke literatuur en literatuur van de Deutsche Christen uit de jaren '30 en '40 brengt nog veel meer
schokkende overeenkomsten aan het licht.
Jood en Jodendom
Theologen van de Deutsche Christen noemden de Joden gevaarlijk, ontaard, gecorrumpeerd en machtswellustig. Ook Palestijnse christenen
menen dat de Joden, die zij als Zionisten aanduiden, en het jodendom de bron van alle problemen zijn. Zowel politiek in het
Midden-Oosten als ook in de theologie. Velen menen dan ook dat Jezus geen Jood kon zijn. Ateek noemt Jezus een Palestijn die onder
bezetting leefde. Ook stelt hij dat Israël terreur nodig heeft om zijn wezenlijke immoraliteit te verbergen. Alles wat joods is, dat
is dus ten diepste in zichzelf immoreel. De Palestijns christelijke theoloog Mitri Raheb schrijft dat het joodse volk eigenlijk nooit
bestaan heeft. De bevolking van het land Palestina zou in bijbelse tijden al een bonte mengeling van stammen van diverse afkomst zijn
geweest. De huidige Palestijnen zouden de afstammelingen zijn van de eeuwenoude bevolking uit bijbelse tijden. De gedachte dat zij die
zich vandaag Joden noemen op één lijn zouden staan met de bevolking van Palestina uit bijbelse tijden noemt hij een
christen-zionistische mythe.[iv] Hij spreekt dan ook van een DNA-match tussen David, Jezus en de huidige Palestijnen, en niet met
Netanyahu.
De Evangelicale Palestijns christelijke theoloog Yohanna Katanacho stelt ook dat er nooit een demografisch volk Israël bestaan heeft.
De Jood bestaat in feite niet en wie zich toch een Jood noemt, behoort tot de synagoge des satans, van hen die zeggen dat zij Joden
zijn en het niet zijn, maar liegen. [v] Hij stelt dat de ware bijbelse betekenis van het woord Jood duidt op hen die door het geloof
in Jezus horen bij de christelijke kerk. Wie zich tegen de christelijke kerk verzet, is niet waardig een Jood genoemd te worden, want
zij staan tegenover Christus. Hij zegt ook dat de bezetting van Palestina niet is begonnen in 1967 of in 1948, maar al bij de komst
van Abraham. Hij was de eerste bezetter.
Een andere opvallende overeenkomst met de Deutsche Christen is dat in beide theologieën nergens wordt opgeroepen tot geweld jegens
Joden. Men beperkt zich tot theologie. Het is echter wel een bizarre theologie waarin de Jood, het jodendom en Israël volledig worden
gedelegitimeerd en er geen enkele betekenis of waarde van overblijft. De geschiedenis heeft geleerd dat met dit soort denken wel een
basis wordt gelegd waar anderen op voortbouwen die het geweld niet schuwen. Het valt zeer te betwijfelen of dat anders zal zijn in het
Israël zoals Palestijnse christenen zich dat ten doel stellen.
Van Eisenach naar Betlehem
Een historische uiteenzetting van het anti-joodse denken in de geschiedenis van de christelijke kerk, in de kerkbeweging van de
Deutsche Christen en in kringen van Palestijnse christenen
ds. Kees Kant
Uitgeverij Toetssteen 2015
ISBN 9789082384000
230 blz.
€ 14,95
[i] Naim Ateek, Roep om verzoening, Boekencentrum 2012
[ii] Walter Grundmann, Die Entjudung des religiosen Lebens, Weimar 1939
[iii] Siegfried Leffler, Christus im dritten Reich der Deutschen, Weimar 1935
[iv] Mitri Raheb, The Biblical Tekst in the Context of Occupation, Betlehem 2012
[v] Yohanna Katanacho, The Land of Christ, A Palestinian Cry, Betlehem 2012
3. Hervormde Gemeente Katwijk - juni 2015 - http://toetssteen-boeken.nl/....pdf
De kerk zal haar schuld moeten belijden jegens de joden
Recensie door ds. J. Smit
Collega Kant van de Vredeskerk heeft een zeer lezenswaardig boek geschreven over het anti-Joodse denken in de christelijke kerk. De
titel is "Van Eisenach naar Betlehem" en bij de boekhandel is het te koop voor € 14,95.
In het boek beschrijft hij hoc diep de aversie tegen Joden en Jodendom geworteld is in de geschiedenis van de christelijke kerken in
Europa. Het begon al in de eerste eeuw na Christus toen de vroege kerk de Joden verweet dat ze Jezus gekruisigd hadden. Later nam de
kerk veel maatregelen tegen de Joden, die vele duizenden het leven hebben gekost.
Kerkvaders als Augustinus en Luther hebben zich uiterst negatief over Joden uitgelaten.
Tijdens het nazi-regime had de Duitse Protestantse Kerk een speciaal theologisch instituut in Eisenach waar anti-Joodse theologische
literatuur werd gepubliceerd. Zo meende men dat het Oude Testament een slecht boek is en dus uit de Bijbel verwijderd moest worden.
Ook het Nieuwe Testament zou gezuiverd moeten worden van joodse invloeden. Jezus werd niet als Jood gezien, maar als een Ariër en Hij
zou juist tegen de Joden gestreden hebben.
Je zou denken dat dit alles is verdwenen, maar niets is minder waar. Dominee Kant beschrijft dat dit denken in onze tijd weer helemaal
is teruggekeerd in de theologie van veel Palestijnse christenen. En juist zij zijn vandaag heel populair binnen de kerken. Zo zien zij
Jezus als de eerste Palestijn die leed onder bezetting. Ook zij menen dat het Oude Testament grotendeels een racistisch en
nationalistisch boek is dat een verkeerd beeld van God weergeeft.
In het boek vergelijkt dominee Kant de opvattingen van meerdere Duitse theologen en Palestijns christelijke theologen en zet de
resultaten naast elkaar. Met een schokkende conclusie.
Plaats hier tegenover het wenen van Jezus over Jeruzalem waar Lukas over schrijft (Luk.19:41). Heeft de kerk geweend of wisten we
precies wat Gods oordeel was om vervolgens hier ook uitvoering aan te geven?
Heeft de kerk eroverheen gelezen dat Paulus spreekt over droefheid en een voortdurende smart (Rom. 9:2)? Duidelijk zegt deze apostel
dat God Zijn volk niet verstoten heeft (Rom. 11:2).
Als een kind van je tegen God ingaat en daardoor Zijn oordeel over zich haalt, zal de liefde je dan niet des te meer dringen tot gebed
en tot ontferming?
In het slot van Romeinen 12 zegt de apostel duidelijk dat het oordeel alleen God toekomt. Onze roeping is het om zelfs onze vijand
lief te hebben en het kwade te overwinnen door het goede. Laat staan het volk waarmee we één en dezelfde stam hebben. Ik weet het,
ik maak een draai met deze tekst, toch doe ik het: Er is nog heel wat te doen om het kwaad van de Holocaust te overwinnen door het
goede.
We mogen dominee Kant heel dankbaar zijn dat hij de liefde en de moed heeft gehad om dit boek te schrijven. Laten we er iets mee doen.
2. Bijbelaantekeningen.nl - 13 juni 2015 - http://www.bijbelaantekeningen.nl/blog/2015/06/13/
Dezioniseren van de Bijbel
Recensie door J.P. van de Giessen
In de loop der tijd leer je steeds meer nieuwe woorden en vaak is het een opvolger van een ouder woord dat in negatieve bijklank heeft
gekregen. Neem bijvoorbeeld het woord antisemitisme, waar vroeger gewoon Jodenhaat mee werd bedoeld, dat kon natuurlijk niet dus werd
het opgewaardeerd en zou plotseling voor alle Semitische bevolkingsgroepen gelden. Omdat Jodenhaat te frontaal klinkt, zag je dat dus
een ander woord werd gekozen en werd steeds meer over “de slechte zionistische invloeden” gesproken. Zo is ook de theologische
term “vervangingsverbond, vervangingstheologie op zijn retour en daarvoor is de mooie term “dezioniseren” gekozen.
Het is een dure theologische term die bedacht is door het Bethlehem Bible College en nu ook gebruikt wordt door Sabeel. Zij vinden dan
ook dat de Bijbel gedezioniseerd moet worden. Ds. Kees Kant heeft nu hierover een boek geschreven, “Van Eisenach naar Betlehem“,
waarin hij een historische uiteenzetting geeft van het anti-joodse denken in de geschiedenis van de christelijke kerk, in de
kerkbeweging van de Deutsche Christen en in kringen van Palestijnse christenen. Een verhelderend boek, waarin hij netjes uiteenzet hoe
misleidend deze theologie is. Zo verwijst hij naar de bekende Palestijns christelijke theoloog en Sabeel-directeur Naim Ateek die
betoogt dat de meeste oudtestamentische Bijbelboeken bekrompen, nationalistisch, xenofoob en racistisch zijn. De theologie van het
Bijbelboek Ezechiël is zeer bekrompen, terwijl bij Ezra en Nehemia er volgens hem sprake is van conservatisme, exclusiviteit en
xenofobie. De eerste vijf boeken van het Oude Testament, zijn voor hem het middelpunt van bekrompen en nationalistische denken. Het
Oude Testament is dan ook niet zozeer meer het Woord van God, maar is in zijn opinie slechts geschiedschrijving over hoe Joden in de
geschiedenis een totaal verwrongen beeld hadden van God. Om die reden zijn alle teksten in de Bijbel die spreken van een verbond met
Israël, verkiezing of landbelofte een volstrekt verkeerd begrijpen van God.
Het is dan ook om die reden dat Palestijns christelijke theologen vinden dat de Bijbel gedezioniseerd moet worden. Alle passages die
over Israël als land en volk, op Joden en jodendom slaan moeten verwijderd worden. De geslachtsregisters in Mattheüs en Lukas zijn
voorbeelden hiervan, net zoals Bartimeus en de Kanaänitische vrouw die Jezus als “Zoon van David” aanspreken, zijn dit teksten
die volgens deze Naim Ateek fout zijn. De woorden van God in Deuteronomium 4:2 “U mag aan het woord dat ik u gebied, niets toevoegen
en er ook niets van afdoen, opdat u de geboden van de HEERE, uw God, die ik u gebied, in acht neemt” zal hij dan ook stellig niet
als een opdracht van God zien, maar als bekrompen nationalistisch denken, net als de Bijbeltekst in Openbaring 22:18 “Want ik getuig
aan ieder die de woorden van de profetie van dit boek hoort: Als iemand iets aan deze dingen toevoegt, zal God hem de plagen toevoegen
die in dit boek geschreven zijn.”
Ik kan dan ook niet anders dan constateren dat met “Dezioniseren van de Bijbel” wordt bedoelt dat alles wat deze theologen niet
aanstaat wordt verwijderd uit de Bijbel en wordt omgevormd tot een tekst die hen wel aanstaat. Ze zijn niet bezig met Gods Woord te
bestuderen, maar deze te herschrijven naar hun eigen ideologie. Ze zijn daarin nog niet eens eerlijk: als ik een boek niet mooi vind
en dat tegen de schrijver zeg, dan zal hij stellig als wederantwoord hebben dat ik dan maar een beter boek moet schrijven. Hetzelfde
is het met een religieus boek, als mij dat niet aanstaat dan zal iedereen zeggen dat ik dan maar dat religieuze boek moet afwijzen en
een ander moet zoeken of schrijven. Deze pseudo-theologen zijn hebben echter niet zoveel kennis om dat te doen en zijn alleen maar in
staat om als kleine kinderen het af te kraken en het vullen met hun eigen kleine fantasietjes en niet door hebben dat ze de Schrijver
beledigen.
1.  – Israelaktueel
- juni 2015 - www.christenenvoorisrael.nl/israel-aktueel
Hoe denken Palestijnse christenen over Joden en Israël?
Bespreking door ds. Kees Kant
De christelijke kerk heeft door de eeuwen heen een diepgewortelde aversie gekend jegens Joden en
Jodendom. In de vorige eeuw ontstond in de Duitse kerken de kerkbeweging van de Deutsche Christen: predikanten en kerkleden die achter
het nazi regime stonden.
Deze predikanten en kerkleden hadden van 1939 tot 1945 een eigen theologisch instituut in Eisenach. Zij leerden dat het Oude Testament
nietig verklaard kon worden, dat het Jodendom in zijn aard slecht was, en dat Jezus geen Jood was. De Bijbel moest 'ontjoodst' worden.
Dezioniseren
Wie denkt dat dit enkel bizarre gedachten zijn uit een donker verleden, vergist zich. We zien dit vandaag terugkeren in de zogenaamde
bevrijdingstheologie van veel Palestijnse christenen. Zo noemt de bekendste Palestijnse bevrijdingstheoloog Naim Ateek veel teksten
uit het Oude Testament 'bekrompen, nationalistisch en racistisch'. Ook vindt hij dat de Thora, de eerste vijf Bijbelboeken, 'het hart
van het bekrompen en nationalistische denken' is. Hij vindt dat we het Oude Testament moeten lezen door de bril van het Nieuwe
Testament.
Maar ook in het Nieuwe Testament loopt hij tegen veel teksten aan die een plaats toekennen aan Joden en Israël. Hij vindt dan ook dat
de Bijbel 'gedezioniseerd' moet worden, ontdaan van alle teksten die duiden op de verkiezing van Israël als land en volk. Jezus noemt
hij 'een Palestijn die onder bezetting leefde'.
'Abraham was bezetter'
De evangelische Palestijnse theoloog Yohanna Katanacho zegt zelfs dat de bezetting niet is ontstaan bij de Zesdaagse Oorlog in 1967,
maar al bij de stichting van de staat Israël in 1948. Toen al is 'de zonde binnengekomen in het land'. Hij zegt zelfs dat Abraham in
feite
al de eerste bezetter was.
Wie zich vandaag in Israël een Jood noemt, doet dat ten onrechte, meent hij. Want zij zijn geen Joden. De ware betekenis van een Jood
is volgens hem iemand die behoort tot de christelijke kerk. Je gelooft je ogen niet bij het lezen van deze boeken.
Van Eisenach naar Betlehem
Ds. Kees Kant schreef Van Eisenach naar Betlehem dat vanaf deze maand te verkrijgen is. Het boek is een historische uiteenzetting van
het anti-Joodse denken in de geschiedenis van de christelijke kerk, in de kerkbeweging van de Deutsche Christen en in kringen van
Palestijnse christenen.
Het boek is voor € 14,95 te bestellen bij Christenen voor Israël, www.christenenvoorisrael.nl/winkel of
033-2458824
In het najaar zal ds. Kant een korte serie schrijven in deze krant naar aanleiding van onderwerpen uit dit boek.
|
/>