www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

1 RECENSIE

Luthers Judenschriften
Thomas Kaufmann
Uitg. Mohr Siebeck, Tbingen, 2011
ISBN 9783161507724
231 blz.; € 31,05
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

Thomas Kaufmann stellt Luthers "Judenschriften" vor dem Hintergrund der sich dramatisch verändernden historischen Kontexte der Reformationszeit und im Kontext der zeitgenössischen Debatten dar. Während in den 1520er Jahren - auch in Bezug auf die Haltung gegenüber den Juden - der Kampf gegen die Papstkirche im Vordergrund stand, dominierten seit den 1530er Jahren die Herausforderungen, die sich aus dem Aufbau eines reformatorischen Kirchenwesens ergaben. Die Analyse der von Luther angegebenen Anlässe seiner Schriften zeigt, daß der Reformator die Juden gezielt dem gefährlichen Vorwurf der "Proselytenmacherei" aussetzte und gegen eine christliche Hebraistik kämpfte, die seine christologische Deutung alttestamentlicher Schlüsseltexte nicht teilte. Der Autor skizziert abschließend die Rezeptionsgeschichte der "Judenschriften" bis ins 20. Jahrhundert.


Martin Luthers Anti-Semitism
Against His Better Judgment
Eric W. Gritsch
Uitg. Eerdmans, Grand Rapids/Cambridge, 2012
ISBN 9780802866769
158 blz.; $ 24,90
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

In Martin Luther's Anti-Semitism: Against His Better Judgment Eric W. Gritsch, a Lutheran and a distinguished Luther scholar, faces the glaring ugliness of Martin Luther's anti-Semitism head-on, describing Luther's journey from initial attempts to proselytize Jews to an appallingly racist position, which he apparently held until his death.

Comprehensively laying out the textual evidence for Luther's virulent anti-Semitism, Gritsch traces the development of Luther's thinking in relation to his experiences, external influences, and theological convictions. Revealing greater impending danger with each step, Martin Luther's Anti-Semitism marches steadily onward until the full extent of Luther's racism becomes apparent. Gritsch's unflinching analysis also describes the impact of Luther's egregious words on subsequent generations and places Luther within Europe's long history of anti-Semitism.

Throughout, however, Gritsch resists the temptation either to demonize or to exonerate Luther. Rather, readers will recognize Luther's mistakes as links in a chain that pulled him further and further away from an attitude of respect for Jews as the biblical people of God. Gritsch depicts Luther as a famous example of the intensive struggle with the enduring question of Christian-Jewish relations. It is a great historical tragedy that Luther, of all people, fell victim to anti-Semitism - albeit against his better judgment.

1. - 22 juni 2012 - www.rd.nl 

Luther had met zijn veroordeling van de Joden beter kunnen weten

Recensie door A. de Heer

Luther op de Rijksdag te Worms
Zeven acties raadde de Duitse reformator Maarten Luther de wereldlijke en kerkelijke autoriteiten in 1543 aan tegen de Joden. De eerste: Steek hun synagogen of scholen in brand. Tot eer van onze Heere en van het christendom.

Tegen de Joden gerichte acties als deze, vervolgde Luther, zouden God laten zien dat wij christenen zijn en zulk publiek liegen, vloeken en lasteren van Zijn Zoon en van Zijn christenen niet door de vingers zien of bewust tolereren.

Het blijft iets onbevattelijks: de Luther die wrkelijk indrukwekkende geschriften als de Verklaring van de brief aan de Galaten en De servo arbitrio (Over de geknechte wil; in 2010 opnieuw uitgegeven onder de titel Kiezen is dienen) heeft nagelaten, is dezelfde Luther die in 1543 het traktaat Over de Joden en hun leugens het licht deed zien. Enkele jaren geleden veroorzaakte de voormalige hervormde predikant dr. Ren Sss uit Amsterdam in met name lutherse kringen in Nederland nogal wat ophef met een vertaling van dit smaadschrift. In Sss ogen gaat het bij Von den Juden und ihren Lgen om Luthers theologisch testament.

Recent verschenen er twee nieuwe boeken over Luthers houding ten opzichte van de Joden. De Duitse kerkhistoricus prof. dr. Thomas Kaufmann (Gttingen) publiceerde de studie Luthers Judenschriften, waarin hij de diverse geschriften die de Wittenberger reformator aan de Joden wijdde analyseert en in hun context plaatst. In het Engelse taalgebied kwam Martin Luthers Antisemitism uit, van de hand van de lutherse emeritus hoogleraar kerkgeschiedenis prof. dr. Eric W. Gritsch (Gettysburg, VS). Voor wie zich wil verdiepen in Luthers denken ten aanzien van het Joodse volk er zit nog wel eens een proefschrift in zijn beide uitgaven een must.

Kloof
Kaufmann, die juist gisteren in deze krant aan het woord kwam, laat zien hoe Luthers houding tegenover de Joden zich in de loop van zijn leven heeft ontwikkeld. De kerkhervormer schreef meerdere Judenschriften: Dass Jesus Christus ein geborner Jude sei (1523); Wider die Sabbather an einen guten Freund (1538), Von den Juden und ihren Lgen (1543); Vom Schem Hamphoras und vom Geschlecht Christi (1543) en Von den letzten Worten Davids (1546).

Tussen zijn eerste en latere geschriften gepubliceerd nadat hem duidelijk werd dat de Joden niet massaal overgingen tot het nieuwe christelijke geloof gaapt een diepe kloof. Kaufmann: Het is ontegenzeglijk dat Luther met de massief anti-Joodse maatregelen die hij in 1543 in zijn geschrift Von den Juden und ihren Lgen aanbeval, brak met sommige van zijn vroegere opvattingen: had hij beschuldigingen tegen de Joden over bloed, hostie en rituele moord eerder als narren werck (dwaasheid) van de papistische gruwelpropaganda beschouwd, twintig jaar later rekende hij met de mogelijkheid dat die toch wel een kern van waarheid konden bevatten, omdat een christen geen ergere vijand had dan een Jood.

Heeft de Wittenberger reformator zelf contact gehad met Joden? Hooguit een enkele keer, aldus Kaufmann, wiens studie een omvangrijk notenapparaat bevat. De enige stad waar Luther gewoond heeft en waar de Joden geduld werden, was Eisleben, waar hij hun verjaging bewerkstelligde. Een Jodenvrije stad was in Luthers leefwereld dus normaal.

En ding werd Luther gaandeweg steeds duidelijker: de Joden waren door God Zelf verworpen. Ht bewijs daarvoor was wel hun geschiedenis sinds de kruisiging van Christus: in hun verstrooiing n verstokking gingen in het Oude Testament voorspelde straffen in vervulling. De plasregen van het Evangelie, die eens ook over het Joodse volk was getrokken, was definitief weg.

Hitler
Heel wat keren is al een verband gelegd tussen Luther en Hitler. Kaufmann doet dat niet. Een rechte lijn s er ook niet te trekken. En toch...... 

 Lees verder...