www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

Nederlands Dagblad   29-5-2002

Johan Klein Haneveld schrijft christelijk actieboek

'Niet doen alsof het makkelijk is om te geloven'

Net als in de Boekenweek verschijnt er ook in de Maand van het Spannende Boek een christelijk actieboek. Wrak heet het, een verhaal over een wetenschapster die verzeild raakt in een geheim onderzoek in een scheepswrak.

Het is geschreven door een nieuwkomer in het wereldje van christelijke thrillerschrijvers:
Johan Klein Haneveld is goed en wel 25 jaar, publiceerde vorig jaar zijn eerste boek en krijgt nu gelijk een uitgave met een oplage van tienduizend exemplaren. ,,Ik vind het wel leuk dat het zo snel gaat, maar ik ben niet echt overdonderd.'

DOOR RIEN VAN DEN BERG

Johan Klein Haneveld werd geboren in 1976, in een artsengezin in Nijmegen. Hij is de oudste van vijf jongens. Van huis uit is hij lid van de Vergadering der Gelovigen, maar hij zoekt. Hij zit nu in een Christengemeente in Alphen aan de Rijn. ,,Zeg maar een Vergadering met een evangelischer inslag." Maar bij de charismatische stroming voelt hij zich ook weer niet echt op zijn gemak. Het studieuze van de gereformeerden spreekt hem eerder aan.

De vrijgezel woont op een prachtige plek, aan de Herengracht in Leiden. Hij werkt in Den Haag als redacteur van het Pharmaceutisch Weekblad. ,,Hoewel ik daarvoor niet ben opgeleid. Ik heb bio-medische wetenschappen gestudeerd. Een opleiding geneeskunde voor mensen die geen arts willen worden, maar onderzoeker."

Neptunus heette je eerste roman. Waarom koos je voor science fiction?
Omdat dat al van jongs af aan mijn favoriete genre is. Isaac Asimov en Frank Herbert waren mijn meest geliefde schrijvers. Overigens ben ik nu meer bezig met een ander genre. Dat kwam door het herlezen van In de Ban van de Ring. Het was al de derde keer dat ik dat boek las, nu voor het eerst in het Engels. Ik dacht altijd: fantasyboeken zijn slappe Tolkien-aftreksels. Maar toen ik begon te lezen ging er een wereld voor mij open. Ik ben nu een fantasy-fan." Onder christenen is het genre niet onomstreden.
Het is een genre waar sommige mensen met een grote boog omheen lopen. In veel gevallen is dat volgens mij niet nodig. In feite is een fantasy-verhaal volgens mij niet veel anders dan welke willekeurige andere verzonnen wereld ook. Je verzint een onmogelijke wereld, dat is alles. Voor de rest moetje zien dat je alles zo geloofwaardig mogelijk maakt.

De pijn zit natuurlijk in het gebruik van tovenarij en magie.
In veel boeken die ik gelezen heb, vind ik dat meevallen. Bovendien kun je niet alle boeken over een kam scheren. Bij Tolkien zijn het nooit mensen die magie gebruiken. Het zijn elfen of tovenaars. Het is ook niet de magie of de tovenarij die de eindoverwinning behaalt in The Lord of the Rings. Wat mij aanspreekt is dat de schrijver een wereld schept in zijn fantasie, en daar de hoofdpersoon een geloofwaardige rol in laat spelen. Stephen Lawhead, mijn favoriete christelijke schrijver, doet dat in zijn boeken heel goed. Hij schrijft veel fantasy, hoewel het eerste boek van hem dat in het Nederlands vertaald is, een historische roman is.
Er staat ook een soort fantasy-verhaal in de Bijbel. De zoon van Gideon vertelt in Richteren 9 een verhaal over bomen die een koning zoeken. Geen enkele boom is goed genoeg en ze komen uit bij de doornstruik. Hier is dus sprake van een volkomen verzonnen wereld, een wereld die niet kan bestaan. En in die gefantaseerde werkelijkheid kun je toch een boodschap overbrengen.

Je actieboek Wrak is een totaal ander verhaal.
Omdat de uitgever geen fantasy-verhaal wilde. Dat is nu eenmaal geen populair genre in christelijk Nederland. En ik ben ook een fan van bijvoorbeeld Alistair MacLean, dus was het wel een uitdaging om ook eens zo'n boek te schrijven. Bovendien duik ik zelf, en vind ik vissen bijzonder interessant. Ik bleef dus op een bepaalde manier heel dicht bij huis.

Andere visie op geloof en schrijven  

In Neptunus bekeert de hoofdrolspeelster haar tegenspeler tot God.
In Wrak niet. Waarom niet?
Mijn mening over christelijke verhalen is, sinds ik Neptunus geschreven heb, wel een beetje veranderd. Eigenlijk is mijn hele visie op geloof en schrijven nogal veranderd. Vier jaar geleden dacht ik nog echt: als christenen schrijven, moeten ze een echte christelijke roman schrijven, dus moeten er mensen in tot bekering komen. Toen wilde ik nog heel bewust iets echt christelijks in het boek leggen. Maar aan het realistische karakter van mijn boeken voegde dat niks toe. Het had geen meerwaarde voor het verhaal op zich.

Ik heb in mijn dagelijks leven nog nooit een bekering gescoord, waarom zou ik dat in mijn boeken wel moeten doen? Dat is niet nodig. In Neptunus is het geloof er heel duidelijk, en het was in dat boek ook nodig. Het was belangrijk voor wat ik wilde zeggen.


Wrak is in de eerste plaats dunner. Het is moeilijk om in honderd bladzijden een geloofwaardige bekering neer te zetten. Maar ik geloof ook niet dat dat je taak is, als christen schrijver. Je hebt de opdracht om zo goed mogelijk te zijn, en zo eerlijk mogelijk. Als een schrijver eerlijk is, zal hij schrijven over wat er in zijn hart is. Waar het hart vol van is, daar stroomt de mond toch wel van over. Ik mag wel christelijke thematiek verwerken, maar het hoeft niet per se zoals in de Laatste Bazuinserie, waarin per deel standaard twee mensen zich bekeren, er één onbekeerd blijft, en er één via een lange omweg terugkeert bij de Heer.
Maar ik heb in Wrak wel geschreven over hoe je als christen in het leven kunt staan. Hoe je met andere mensen kunt omgaan, en hoe je eigenlijk met andere mensen zou moeten omgaan. Dat zijn voor mij toch wel wezenlijke dingen.

Als je hem terugbrengt tot de essentie, wat is dan je boodschap?
Dat verschilt toch wel per boek. Ik denk dat het erop neer komt dat mens zijn een deel van God is. Mensen zijn waardevolle individuen, omdat het waardevolle schepselen zijn. Dat is wel belangrijk in mijn werk. Een tweede thema is, dat God overal in de schepping aanwezig is. De natuurwetten houdt God in stand. Er is niets dat God niet doet. Het alledaagse groeien van graan en het bakken van
brood is eigenlijk net zo'n wonder als de wonderbare spijziging. Ik wil de boodschap overbrengen dat God echt is. En dat je daarom als christen eerlijk moet zijn. Dat je dus niet hoeft te doen alsof het makkelijk is om te geloven. God houdt van je als een vader, dat is zonder je iets op te leggen.


Klein Haneveld is al bezig met zijn volgende roman. Hij wil er eigenlijk niet over nadenken hoe enorm veel werk er in de roman zal gaan zitten, en hoe lang het dus duren zal voordat het af is.
Maar dat het fantasy wordt, staat wel vast. ,,Ik probeer een wereld te scheppen waarbij ik me als christen prettig voel. Je moet een wereld bedenken, en dus ook een bepaald wereldbeeld. Aan de ene kant moet je niet na-apen. Je kunt niet zomaar de mythologie en de godsdienst van deze aarde plakken op een wereld die daar verder volstrekt niet op lijkt. Maar ik zou ook geen fantasy-wereld willen beschrijven die geregeerd wordt door goden, demonen en dat soort toestanden. De Godheid die ik in mijn verhaal beschrijf, daar moet ik als christen achter kunnen staan. Maar het blijft natuurlijk een beeldspraak, een metafoor"

Johan Klein Haneveld
Neptunus * (2001), 314 blz.;
Wrak *** (2002), 100 blz  (uitverkocht)
Voorhoeve, Kampen

RECENSIES - ND - 29-5-2002

Neptunus - Jules Verne ontmoet Peretti: het is het jaar 2143, Mars is bewoond en de eerste bemande ruimteshuttle, met internationale bemanning, gaat naar Neptunus. Omdat NASA denkt dat iets of iemand de vlucht wil saboteren, zweeft rechercheur en astronaut Carl Lindsey mee. Hij kan niet voorkomen dat een meteoriet de shuttle treft en dat bemanningsleden en de motor uitvallen, maar ontmaskert wel aan het eind de saboteur, die een medisch-ethisch motief blijkt te hebben. Psalm 139,7-10 is voor dit verhaal een mooi motto. Jammer dat een schaarse Nederlandse auteur in dit genre zo'n Amerikaanse setting kiest.

Klein Haneveld heeft geleerd. Zijn actieboek 'Wrak' is goed opgebouwd, vooral omdat de auteur vantevoren wist welke ambities hij allemaal in honderd pagina's toch niet waar zou kunnen maken. Het is een rechttoe-rechtaan verteld verhaal. Een geloofwaardig bekeringsverhaal is in zo weinig bladzijden niet te vertellen, dus concentreert Klein Haneveld zich op de spanningsopbouw en zijn stijl. Vooral op dat laatste punt is nog wel wat winst te halen.