www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

1 RECENSIE

Hij was in Dachau
Oorlogsdagboek (1942/43) van Jeanne Tunderman
Trudy Koens
Uitgeverij Plateau
128 pagina's
€ 16,90 (hardcover)
ISBN 9789058040893
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

Jeanne Tunderman, de vrouw van dominee Wim Tunderman, houdt in de Tweede Wereldoorlog een dagboek bij. Haar man wordt door de Duitsers gevangen genomen op 9 januari 1942. Jeanne begint te schrijven op 4 september als haar man vanuit Kamp Amersfoort naar het concentratiekamp Dachau wordt gedeporteerd. Ze blijft schrijven, tot ze op 8 januari 1943 het bericht krijgt dat haar man het kamp niet heeft overleefd. 
Het dagboek bestaat uit 69 indrukwekkende fragmenten die vertrouwen tonen, maar ook het vertwijfeld verlangen van Jeanne, 'het moeten inbinden' van haar gevoelens.
Jeanne's tekst wijst niet alleen een weg, maar geeft steun voor ieder die dat zoekt.

..

1. - juli-augustus 2014 - www.uitdaging.nl

'Misschien kunnen we hem nog redden?'

Recensie door de redactie Uitdaging

Soms denk je: Wanneer komt er een eind aan het verschijnen van boeken over wat er in de Tweede Wereldoorlog, vooral in kampen, gebeurd is? Is alles niet al gezegd? Antwoord geven op beide vragen wordt eenvoudig als je een nieuwe uitgave in handen krijgt...
Die uitgave is 'Hij was in Dachau' - Oorlogsdagboek van Jeanne Tunderman, over het leven van Wim Tunderman, predikant. Al voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog sprak hij zich uit over de gevaren van Nazi-Duitsland. Daar ging hij ook na mei 1940 mee door. Begin 1942 werd hij opgepakt en via Kamp Amersfoort naar Duitsland vervoerd, naar Dachau.

'Bloedjaren'
Bijzonder aan 'Hij was in Dachau' is dat het een soort drieluik is. Hierdoor kun je als lezer een keus maken: het ene luik spreekt je wellicht meer aan dan het andere, terwijl je van een derde (welke dit ook is) vooral kennis kunt nemen. Het eerste is een introductie: wie is Jeanne Kurpershoek, de latere echtgenoot van Tunderman?; wie is Wim Tunderman zelf en hoe was hun situatie vóór 1940? Dit luik is vooral een feitelijk verslag, met citaten uit ander materiaal dat het geschrevene toelicht, bijvoorbeeld deze zin uit een preek van Tunderman op 1 januari 1942: 'Als de voortekenen ons niet bedriegen, zal dit jaar een
van de verschrikkelijkste bloedjaren uit de geschiedenis worden.'

Stil
Tien dagen later wordt hij opgepakt; later komt hij in Dachau terecht. Hiermee begint het tweede luik: pagina's uit een dagboek dat Jeanne schreef eind 1942 en begin 1943. Hieruit komt het aangrijpende beeld naar voren van een vrouw die lichamelijk zwak is, haar 'geliefde' mist, en toch, een leven leidt dichtbij de Heer. Het dagboek maakt duidelijk dat dit geen leven zonder vragen of pijn is; pijn voelt zij zelf en ze weet - uit brieven die zij krijgt - dat haar man het zwaar heeft. Toch zoekt ze, struikelend, hulp bij God: 'Heer, spaar Wim nog (...); Heer, laat me stil kunnen zijn.'

Medische experimenten
Op 8 januari 1943 schrijft zij: 'Vandaag kwam het bericht, dat 2e Kerstdag door de dood in het leven is overgezet mijn eigen dierbare man. Drie maanden later overlijdt Jeanne, zo blijkt uit het derde luik dat, ook al blijft de tekst zo feitelijk mogelijk, vol staat met aangrijpende zaken. Waardoor je heel snel die vraag uit de kop ('Is alles niet al gezegd?') met 'nee' beantwoordt. Neem die 'nooit in Nederland gepubliceerde' passages over medische experimenten waaraan dominee Tunderman, met enkele tientallen Poolse geestelijken, onderworpen werd. Ook het levenseinde van Tunderman is aangrijpend, een Poolse priester was er getuige van: 'De man was zo geel als was. Heine vroeg: 'Misschien kunnen we hem nog redden?' De arts vroeg: Welke groep, groep B? Laat hem!'