www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

2 RECENSIES

Imitatio, Thomas a Kempis - een kroniek
Benjamin Louwerse
378 blz., prijs € 9,95
Uitgeverij Barnabas, Heerenveen, 2007.
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

Swolle, 1472. Noem mij maar Ama Nesciri, want ik blijf liever onbekend.’ Een kloosterling in het Agnietenbergklooster te Zwolle kijkt terug op zijn leven en schrijft een kroniek die hij opdraagt aan zijn grote, maar onbereikbare, liefde: vrouwe Aleidt. Een kroniek die weinig van zijn eigen leven prijsgeeft, maar des te meer van zijn leermeester en grote voorbeeld Thomas a Kempis. Het leerproces van de jonge monnik geeft inzicht in de persoon, het leven en het denken van ‘meester Thomas’: meeslepende spannende gebeurtenissen rondom het klooster – een vlucht per schip, een moord in de graftuin, de verbranding van een heks – worden afgewisseld met mooie beschrijvingen van Thomas’ geestelijke leven. In diverse omstandigheden laat de schrijver Thomas citeren uit zijn later wereldberoemde ‘Navolging’ zodat de lezer vertrouwd raakt met de ‘eerste bestseller ooit’, maar ook inzicht krijgt onder welke omstandigheden deze wijsheden geschreven zouden kunnen zijn. 

Benjamin Louwerse (1947) wilde aanvankelijk portretschilder worden, maar ruilde door een spirituele ervaring zijn schildersezel in voor de kansel. Na zijn theologische opleiding was hij verbonden aan een interkerkelijke en internationale organisatie. Hij is ruim vijftien jaar werkzaam geweest als pastor en doceert tegenwoordig theologie en cultuurbeschouwing aan de Christelijke Hogeschool Windesheim. 
 

2. Oogst - september 2007

Imitatio

Recensie door W.A.

Soms kan een kloosterling je weer op het goede pad helpen. In 1970 zei Arnold Bomans, kloosterling te Zundert, in een indrukwekkend interview met zijn broer Godfried: 'Als God maar de Gezel is van ieder uur...'

Benjamin Louwerse, de schrijver van de historische roman 'Imitatio', kende slechts de dogmatieken, maar hij kende God niet in de persoonlijke omgang die Hij met een ieder van ons wil hebben. Als je God niet kent vanuit die diepe, intieme, persoonlijke verbondenheid, loopt je leven op een keer vast. Je 'ziet het niet meer zitten'; je ziet Hem (nog) niet zitten...

Welnu, we gaan met de tijdmachine terug en komen met de schrijver terecht in het klooster van Thomas a Kempis. Binnen en buiten dat klooster is van alles aan de hand: moord, chantage, verkrachting, geheimzinnige figuren die rondzwerven in de omgeving, etc.

We maken van alles mee. Je wilt graag weten hoe het allemaal afloopt. Het wordt allemaal met vaart en verve beschreven. Het voornaamste is dat Thomas a Kempis ons leert dat de vereniging met Christus beoefend wordt in relatie. Hoe die omslag van theorie naar praktijk in het leven van de schrijver gebeurde, wordt niet met zoveel woorden beschreven. Daar had ik nog wel iets meer van willen horen, in plaats van enkele cultuur historische uitweidingen. Het bloed kruipt natuurlijk weer waar het niet gaan kan.

Het persoonlijke geloofsgetuigenis van de schrijver is sympathiek, maar de hoofdpersoon van het boek, Thomas a Kempis, had het beter kunnen zeggen. Voor mij was de reden dit boek te gaan lezen: de omslagfoto van twee mediterende kloosterlingen. Het bracht mij het interview met Arnold de Trappist weer in herinnering. In het boek kom je een prachtige tegenstelling tegen. In het voorwoord wordt Thomas a Kempis 'de grootste Nederlander ooit' genoemd en uit het boek blijkt dat hij zich helemaal wilde wegcijferen. Hartelijk aanbevolen.

1. Reformatorisch Dagblad - 12 september 2007 - www.reformatorischdagblad.nl

Imitatio. Thomas à Kempis, een kroniek

Recensie door Els Brussé-Dekker

Een toppositie heeft het bereikt op de ranglijst van meest vertaalde boeken ter wereld: ”De Imitatione Christi” (”De navolging van Christus”). Over de schrijver, Thomas à Kempis, is nauwelijks iets bekend. Benjamin Louwerse brengt hem wat dichter bij de moderne mens met zijn historische roman ”Imitatio”. 

Thomas à Kempis (ca. 1380-1472) behoorde tot de Moderne Devotie, een religieuze beweging waar Geert Groote (1340-1384) de grondlegger van was. Zijn volgelingen streefden naar persoonlijke levensheiliging en praktische levenswijsheid, in reactie op de misstanden in de laatmiddeleeuwse kerk. Zowel geestelijken als leken maakten deel uit van gemeenschappen van de Moderne Devotie, waarin onderwijs aan de jeugd een vooraanstaande plaats innam. 

Louwerse neemt Thomas’ bekende werk als leidraad voor zijn roman. Hij laat een anonieme, fictieve kloosterling, die net als Thomas uit het Duitse Kempen komt, in een kroniek zijn levensverhaal optekenen. De monnik is ingetreden in het Zwolse Agnietenbergklooster, waar Thomas zijn leermeester is. De ik-figuur vertelt niet zozeer zijn eigen leven na, maar vooral de gebeurtenissen rond de beweging van de Moderne Devotie en op kleinere schaal de voorvallen in zijn eigen klooster. Daarbij citeert hij ruimhartig uit ”De Imitatione”. 

Kloosterleven 
De monnik gaat grondig te werk en start dan ook bij het navertellen van een college dat hij aanhoorde over het leven van Geert Groote; daaruit werd duidelijk hoe hij van een feestende student veranderde in een ingetogen geestelijke, die de grondlegger werd van een religieuze hervormingsbeweging. Dan volgt hij de lijnen van de kerkgeschiedenis tot hij uitkomt bij zijn eigen tijd en de lezer een uitgebreid verslag heeft gekregen van de belangrijkste gebeurtenissen op religieus gebied.

Een andere leerzame component is de beschrijving van het kloosterleven. De monnik noteert zijn dagelijkse werkzaamheden nauwkeurig met alle specifieke termen die daarbij horen; vooral de verslaglegging van hoe je manuscripten moet kopiëren zal de geïnteresseerde in de geschiedenis van het handgeschreven boek met plezier doornemen. Docenten Nederlands die in hun lessen een boekwetenschappelijk uitstapje willen maken, kunnen hun voordeel doen met dit fragment. 

Dan zijn er de vele citaten uit ”De Imitatione” die de monnik vermeldt, vaak omdat hij ze rechtstreeks uit de mond van Thomas heeft gehoord en omdat hij zegt zelf eraan te hebben bijgedragen. Thomas startte rond 1424 met het schrijven van de traktaten, die in 1471-1472 werden gebundeld en in Augsburg, enkele tientallen jaren na de uitvinding van de boekdrukkunst, als wiegendruk werden uitgegeven. Opvallend detail: de monnik sluit zijn kroniek juist in 1472 af omdat hij zijn levenseinde voelt naderen. Hij vermeldt nog wel de bundeling van de traktaten, maar niet dat ze als gedrukt boek zijn verschenen. Hier hebben we dus te maken met een representant van de overgangsperiode tussen kopieerkunst en boekdrukkunst, die wel weet heeft van het drukken met losse letters, maar het resultaat daarvan niet meer heeft kunnen zien. 

Levensecht 
Al met al staat het boek ”Imitatio” bol van feiten en citaten en die krijg je er als lezer niet en passant bij; in de kennisoverdragende gedeelten is de toonzetting droog, nuchter, zakelijk en je smacht soms naar een geschiedkundig verteller met de kwaliteiten van Frits van Oostrom. Aan de fictionele passages is weinig literaire lol te beleven en om nou te zeggen dat de monnik en anderen als levensechte mensen uit het boek naar voren komen, nee. 

Als je afgaat op de manier waarop het boek onder de aandacht wordt gebracht, zou een lezer zich bekocht kunnen voelen. Bekijk maar eens de trailer op www.imitatio.net en je verwacht een bloedstollende pageturner in de stijl van Dan Brown. Lees maar eens wat de tekst op de achterkant belooft („een moord in de graftuin” en „de verbranding van een heks”) en trek na lezing van het hele boek de conclusie: dit zijn gebeurtenissen aan de zijlijn, maar door ze zo naar voren te halen, zet de uitgever belangstellenden op het verkeerde been. 

Waar het boek, wat mij betreft met recht, om draait is het neerzetten van een beeld van Thomas à Kempis en zijn belangwekkende ”De Imitatione Christi”. Wie erin slaagt ”Imitatio” uit te lezen, weet nog steeds niet veel over Thomas, maar heeft wel nader kennis gemaakt met zijn zeer lezenswaardige werk, dat erom vraagt ter hand genomen te worden. 

De monnik heeft in zijn kroniek beschreven hoe hij in zijn worstelingen met zijn zondig leven de rust in Christus heeft gevonden; Thomas à Kempis kan ook voor de moderne mens een hulpmiddel zijn om de voeten op het rechte pad te zetten met zijn eeuwenoude oproep: „Een echt christen wordt gekenmerkt door een radicale verandering in zijn levenswandel en door een volkomen sterven aan zijn hartstochten. Waarom tot morgen uitstellen, wat u vandaag kunt doen? Neem nu direct een besluit en zeg: nu is het de tijd te beginnen; nu is het goede ogenblik aangebroken om mijn levenshouding radicaal te herzien.”