|
www.vergadering.nu Recensie-index www.vergadering.nu 1 RECENSIE
Dit boek is één lang en verrassend gesprek tussen een docent en enkele studenten. Daarin komen allerlei
thema’s aan de orde: de onverstelbare afmetingen van het heelal, de wondere wereld van de quarks, de evolutietheorie, wonderen, de
bijbel, het probleem 1. Uitdaging - mei 2010 - www.uitdaging.nl
Worden christenen zelfbewuster? Je zou zeggen van wel, lettend op de vele recente boeken die zich bewegen op het grensvlak van redelijkheid en geloven. Het boek Terug naar Platland gaat over grote vragen en antwoorden. Recensie door Tjerk de Reus Veel christenen laten zich minder snel aanleunen dat hun geloof niets te maken heeft met redelijkheid, of daarmee zelfs op gespannen voet zou staan. In Nederland publiceerde de natuurkundige Cees Dekker een aantal boeken waarin hij samen met anderen uitlegde dat het misleidend is om geloven ‘irrationeel' te noemen. Dat betekent niet meteen dat het geloof in Jezus Christus ‘bewezen' zou kunnen worden of dat het van a tot z in harmonie zou zijn met wat vandaag als wetenschappelijke waarheid geldt. Wel wil Dekker de mythe ontkrachten dat gelovigen mensen zijn die zich vastklampen aan irrationele hersenspinsels. Het christelijk geloof biedt juist een krachtig ‘verhaal' waarin onze levenservaringen een plek krijgen. Dat vindt ook Eric Middleton, een Britse wetenschapper die recent naam maakte met zijn boek Terug naar Platland - zoeken naar antwoorden op grote vragen. Middleton is ervan overtuigd dat het christelijk geloof geenszins in strijd is met de nieuwste wetenschappelijke inzichten. Om dat aannemelijk te maken neemt hij zijn lezers mee naar natuurkundige theorieën over ‘supersnaren', ‘quarks' en M-branen en behandelt hij de kwantumtheorie en de chaostheorie. Wie niet thuis is in deze materie moet soms even doorbijten, maar tegelijk is duidelijk dat je hier elementaire natuurkundige kennis opdoet, die niet misstaat in je algemene ontwikkeling. Tussen deze wetenschappelijke inzichten en geloof legt hij tal van verbanden. Middleton is zich bewust van de ingewikkeldheid van zijn thema's. Om een en ander behapbaar te maken voor zijn lezers, presenteert hij zijn boek als een gesprek tussen hem en een groepje studenten. Elk hoofdstuk bestaat uit een reeks vragen en antwoorden. Een centraal thema uit het boek betreft de ‘meerdimensionaliteit' van de werkelijkheid. Wij kennen drie dimensies: hoogte, breedte en diepte. Daar kan als vierde dimensie ‘tijd' aan toegevoegd worden. Middleton vraagt zijn studenten zich voor te stellen hoe het zou zijn in ‘platland': een denkbeeldige werkelijkheid waarin slechts twee dimensies mogelijk zijn. Gods werkzaamheid in onze wereld vergelijkt hij met de activiteiten van een bol - een driedimensionaal ‘wezen'- in platland. Duidelijk is dat de ruimtelijkheid van de bol het begrip van de platlanders verre te boven gaat, maar vanuit een driedimensionale wereld bekeken is er niets vreemds of onlogisch aan een bol. In de discussies in dit boek gebruikte Middleton de metafoor van Platland om voorstelbaar te maken dat er meer mogelijk is tussen hemel en aarde dan wat wij waarnemen in termen van ruimte en tijd. Sterker nog, er zijn vele dimensies, die zich als het ware onmiddellijk om ons heen bevinden. De natuurkundige exercities van Middleton zijn vaak boeiend en leveren argumenten op om de hoofdlijn van het christelijke geloof in harmonie te bezien met de inzichten van de wetenschap. De chaostheorie bijvoorbeeld wijst uit dat er orde schuilt in de chaos, wat doelmatigheid aannemelijk maakt. Oudere ‘versies' van de mens zetten in zekere zin een dikke streep onder de bijbelse voorstelling van zaken. Daarbij hanteert Middleton geen letterlijke bijbelopvatting. De eerste hoofdstukken van Genesis zijn wat hem betreft een zinnebeeldige vertelling, die niettemin verwijst naar een historische werkelijkheid. Tot zo'n 50.000 jaar geleden waren er tal van mensvormige wezen - hominiden - op aarde. Maar tussen 35.000 en 15.000 jaar geleden is er sprake van een opbloei van het bewustzijn van een specifieke groep hominiden, wat blijkt uit rotsschilderingen, houtsnijwerk, overblijfselen van uitgebreide begrafenisrituelen. Taal- en spraakontwikkeling kwamen later op gang. Het lijkt erop dat de gehele evolutie sinds de Big Bang doelgericht was, aldus Middleton: ,,Het lijkt er zeker op dat we in deze richting gepusht zijn, want er waren erg veel factoren die ons spontane verschijnen tegenwerkten. Vanaf het moment van de big bang lijkt er sprake te zijn geweest van een ontwerp, totdat er mensen ontstonden met het vermogen tot liefde, het waarderen van schoonheid, en bewustzijn." Het betoog van Middleton is optimistisch: de allernieuwste natuurkundige inzichten over meerdere dimensies en over de aard van de werkelijkheid, zouden wel eens tot een verzoening van geloof en wetenschap kunnen leiden. Of dat een reële verwachting is, moet de lezer zelf beoordelen. Duidelijk mag zijn dat Middleton vanuit zijn kennis van de natuurwetenschappen een reeks intrigerende vergezichten aanreikt, die nieuw licht werpen op een mogelijke verhouding tussen geloof en wetenschap. |
