www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

1 RECENSIE

Hoop voor Israël
M.C. Mulder e.a.
Uitg. Boekencentrum, Zoetermeer, 2007
222 pag., € 16,90
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

Het tweede boek van Lucas wordt meestal benaderd als het boek van de Heilige Geest en de kerk. Welke perspectieven gaan er open, wanneer de plaats van Israël in het boek Handelingen apart onder de loep genomen wordt? Verschillende vragen worden in deze bundel besproken. Welke plaats heeft Israël in de verwachting van het Koninkrijk van God? Blijft Israël in het vizier, ook na de uitstorting van de Heilige Geest op het Pinksterfeest? Hoe wordt zichtbaar, dat gelovigen uit de heidenen verbonden blijven met Israël? Hoe is het mogelijk, dat de wegen tussen de kerk en het Joodse volk zo ver uit elkaar zijn gegaan en hoe ligt dat in het boek Handelingen? De exegetische studies in deze bundel willen bijdragen aan de theologische bezinning op de relatie tussen Israël en de kerk. Aan elk artikel zijn enkele homiletische lijnen toegevoegd, zodat de studies dienstbaar kunnen zijn voor de prediking in de gemeente.

 

1. Opbouw - 4 januari 2008

Stimulans voor gesprek over Israël

Boekrecensie door L.W.G. Blokhuis

Het is ongeveer 20 jaar geleden dat we op gezette tijden verrast werden door publicaties van het Bezinningscomité Israël. Ze kwamen voort uit de kring van de hervormd-gereformeerden, al werkten ook enkele predikanten uit andere kerken mee. De bundels trokken aandacht, vooral omdat ze niet kwamen uit de kringen van Christenen voor Israël of Het Zoeklicht of andere organisaties waarvan je zulke lectuur kon verwachten maar uit reformatorische kerken. De redactie werd gevormd door ds. C. den Boer, ds. (nu dr.) M. van Campen en ir. J. van der Graaf. Aan dat werk uit de jaren tachtig van de vorige eeuw moest ik denken toen ik het zojuist verschenen boek Hoop voor Israël in handen kreeg.

Vervolg
Het vormt in zekere zin een vervolg op die boeiende bundels. Het verscheen in een publicatiereeks van het Centrum voor Israëlstudies. Dit centrum is een samenwerkingsverband tussen de Gereformeerde Zendingsbond, de Deputaten Kerk en Israël van de Christelijke Gereformeerde Kerken en de Christelijke Hogeschool te Ede. Het boek draagt als ondertitel: Perspectieven uit Handelingen. Het eerste hoofdstuk is geschreven door ds. C.J. van den Boogert. In een gedegen studie laat hij zien dat de bekende vraag van de discipelen: 'Here, herstelt Gij in deze tijd het koningschap voor Israël?' niet af te keuren valt als te aards of te particularistisch. Op een faire manier bespreekt en beoordeelt Van den Boogert de exegese van Calvijn die grote invloed gehad heeft op de gereformeerde uitlegkunde. Calvijn zegt dat het koninkrijk Gods een geestelijk karakter heeft. Akkoord, maar het heeft óók een aards karakter. We mogen het ene niet uitspelen tegen het andere.

Verschillende opvattingen
Dr. J. Hoek bespreekt de belofte 'eerst voor Israël, dan voor de volkeren'. Hij geeft een secure uitleg van Hand.2: 39. Hoek ziet Pinksteren als zendingsfeest en ook wel als geboortedag van de kerk. Dr. M. van Campen is het met dit laatste niet eens. Hij ziet Pinksteren vooral als feest van verbòndsvernieuwing, met ruime aandacht voor de Joodse achtergrond van het Pinksterfeest. Voor Hoek is Pinksteren een zendingsfeest, waarbij het perspectief op de volkeren het zicht op Israël vóóronderstelt. Dat de auteurs niet in alles op één lijn zitten maakt het boek extra interessant. Ze schrijven ieder voor eigen verantwoordelijkheid. Het zet je aan het denken. Dr. M.J. Paul schrijft over de tijden van verademing en wederoprichting en laat prachtige verbanden zien. In zijn uitleg komen terecht profeten uit het Oude Testament aan het woord. Een spannend en instructief verhaal!

Over de rede van Stefanus uit Handelingen 6 en 7 spreekt drs. C.J. Rodenburg. Stefanus' scherpe toespraak staat in de lijn van de kritiek die Israëls profeten op hun volk moesten uitoefenen en heeft niets te maken met antisemitisme. Voor christelijke superioriteitsgevoelens in de richting van het Joodse volk bestaat geen enkele grond. Paulus' vermaning in Rom. 11:20 om 'niet hoogmoedig te zijn, maar te vrezen' mogen we nooit vergeten.

In plaats van de besnijdenis?
Drs. M.C. Mulder bespreekt de geschiedenis van Cornelius in Handelingen 10 en 11. Er staat in deze bijdrage heel veel dat nadere bestudering verdient. Ik haal er één punt uit, dat zeer actueel is. Op pagina 133 lezen we 'Bekend is de formulering uit het klassieke doopformulier: dat de doop in de plaats van de besnijdenis gekomen is'. Deze woorden bleven bij mij steeds haken, omdat ze eenvoudig een vervangingsdenken kunnen stimuleren. Alsof de besnijdenis vervangen is door de doop, zoals Israël vervangen zou zijn door de kerk.

In het zevende hoofdstuk behandelt dr. H.C. van der Meulen het Apostelconvent uit Handelingen 15, geen gemakkelijk onderwerp. Ook hier krijgen we, zoals overal in dit verzamelwerk, een heldere exegese.

Het laatste hoofdstuk schreef dr. A. Noordegraaf over een viertal teksten uit de slothoofdstukken van Handelingen, het gedeelte waarin sprake is van de hoop van Israël. Ik herinner me nog goed hoe ik bij een serie preken over het boek Handelingen door deze Schriftplaatsen geboeid werd. Noordegraaf zegt dat de hoop van Israël tegelijkertijd een breekpunt betekent, omdat Paulus ervan overtuigd is geraakt dat wij alleen door het geloof in Jezus Christus in die hoop zullen delen. Noordegraaf benadrukt vooral het belang van de verbondenheid van Israël en de kerk in dezelfde hoop. Dat kan de kerk weerbaar maken tegen latent antisemitisme en tegelijk tegen een blinde Israël liefde.

Geen tweewegenleer
U begrijpt dat dit rijke boek geen tweewegenleer verkondigt. Het is vol van liefde en eerbied voor onze Heer Jezus Christus, de Koning van Israël en het Hoofd van de gemeente. Aan ieder hoofdstuk zijn aanwijzingen voor de prediking toegevoegd, vaak in de vorm van complete preekschetsen. Ik kan het boek aan dominees en alle belangstellende Bijbellezers warm aanbevelen. Het is me niet onbekend dat er ook binnen de Nederlands Gereformeerde Kerken nogal wat aanhangers van de vervangingsleer rondlopen. (Dat is de opvatting dat de kerk in de plaats van Israël gekomen is). Ik begrijp hun gedachtegang ook wel. Het is niet te ontkennen, dat er na Hand. 28:20 een ingrijpende wending in de geschiedenis heeft plaats gevonden.

Het boek Handelingen getuigt van een zware worsteling om het behoud en het hart van Israël. Maar Israël heeft zich herhaaldelijk in zijn prominente woordvoerders en vertegenwoordigers afgewend van de apostelen en hun Christusprediking. In de Handelingenperiode was het nog: 'eerst de Jood en ook de Griek'. In de latere brieven van Paulus wordt dat anders. Ik heb dat geleidelijk aan leren inzien. Het mooie boek dat ik hier bespreek had aan kracht nog gewonnen als de eigen betekenis van de Handelingenperiode op dit saillante punt beter uit de verf was gekomen. God zet in Handelingen 28 een streep. Israël komt als natie op een zijspoor. Niet op dood spoor; dat nooit. Er blijven gelovige lsraëlieten. Maar als natie wacht Israël nog op de grote bevrijding. Dan wordt de hoop voor Israël vervuld.

Stimulans voor gesprek
Ik hoop van harte dat het gesprek over deze grote zaken onder ons als Opbouwlezers op gang komt. Daartoe geeft Hoop voor Israël een uitstekende stimulans. Het onderwerp is het meer dan waard. Het frappeert me vaak dat de gemoederen zo verhit kunnen raken bij gesprekken over Israël. Het laatste congres van de ChristenUnie leverde daar weer een bewijs van. Toen het over Jeruzalem en Israël ging werd de discussie bepaald emotioneel. Zou dat niet samenhangen met het eminente belang van het onderwerp? Het boek dat ik voor u las is niet opgewonden of fanatiek. Het is rustig en beheerst geschreven. U begrijpt dat ik het warm aanbeveel. Ik wens het veel lezers toe en het liefst een tweede druk, met een aanvulling over het slot van Handelingen en een tekstregister.

Ds. L.W.G. Blokhuis is emeritus predikant van de NGK van Wapenveld en lid van de kerk van Apeldoorn.