www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

2 RECENSIES

De vastheid van het gesproken Woord
door drs. B.J.E. van Noort
270 blz.; € 19,95
Uitgeverij Teologia, Dordrecht 2004.
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

Hoe betrouwbaar zijn de evangeliën? Hoe zijn zij tot stand gekomen? Zijn de evangeliën producten van een jarenlange mondelinge overlevering of van direct opgeschreven verslagen?
Velen zijn van mening dat de informatie die de vier evangeliën geven niet betrouwbaar kan zijn, omdat elke informatie vervormt in een mondelinge overlevering. Toch vertelt de apostel Johannes in het begin van zijn eerste brief een heel ander verhaal: Jezus? eerste volgelingen schreven zijn onderwijs direct op. Lucas vertelt precies hetzelfde in de inleiding van zijn evangelie. Nieuwe taalkundige analyse werpt op deze teksten een geheel nieuw licht en laat geen ruimte voor een mondelinge overlevering.Het is ook helemaal niet zo vreemd dat de woorden van Jezus ter plaatse werden opgetekend.In de tijd van Jezus was notuleren heel gewoon en de stenografie in opmars.Jezus kwam toen de tijd rijp was dat zijn woorden bewaard zouden blijven.
Ben van Noort heeft meer dan tien jaar de ontstaansgeschiedenis van het Nieuwe Testament onderzocht en kwam tot de conclusie dat de uitspraken van Jezus, zoals wij die kennen in de evangeliën, ook daadwerkelijk de uitspraken van Jezus zijn.De documentatietheorie die hij in dit boek uitwerkt, brengt de datering van de evangeliën ten minste dertig jaar terug.Ook wordt duidelijk waarom er vier evangeliën zijn geschreven,waarvan er drie zoveel op elkaar lijken. Bovendien biedt hij een bijbels verklaringsmodel voor de uitleg van de evangeliën als praktische toepassing van de documentatietheorie.

2 RECENSIES

2. Oogst – februari 2005 

Recensie door M.J. de Haan

De vastheid van het gesproken Woord

Voor theoloog Ben van Noort is het ondenkbaar dat wij niet meer zouden beschikken over de woorden van de Here Jezus. Hij verwijst de gangbare opvatting dat de evangeliën tot stand zijn gekomen na een periode van mondelinge overlevering naar het rijk der fabelen. In plaats daarvan betoogt hij dat de uitspraken van onze Heer nauwgezet en accuraat zijn opgeschreven door zogenaamde stenografen. Hij baseert zijn standpunt op een wijdverbreide traditie om belangwekkende toespraken in een soort kortschrift op een wastafeltje vast te leggen. Met name in de onderste lagen van de bevolking bevonden zich mensen die hierin zeer bedreven waren. 

Deze verslagen zijn vervolgens door de vier evangelisten gebruikt bij de samenstelling van hun Evangelie. Alle vier hebben zij geput uit het materiaal dat hen door de stenografen ter beschikking is gesteld. Elk van hen stond echter een ander doel voor ogen: Mattheüs maakte een verslag met een specifiek onderwijzend karakter, Lucas daarentegen schreef een vertellend verslag, waarin het verhaal centraal staat, terwijl Johannes een Evangelie samenstelde uit verslagen waarvan de inhoud gevoelig lag. Marcus ten slotte vormde het overgebleven materiaal om tot een Evangelie.

Al deze Evangeliën zijn zeer vroeg tot stand gekomen. Voor het verklaren van de overeenkomsten en verschillen tussen de vier Evangeliën heeft Van Noort specifieke hermeneutische instrumenten ontwikkeld. Daarbij houdt hij er rekening mee dat de verhalen die door de evangelisten worden beschreven, lang niet altijd voortvloeien uit een en dezelfde gebeurtenis. ik vind dit een zeer opmerkelijke benadering en het doet mij deugd dat in een tijd waarin de meeste ontstaanstheorieën de betrouwbaarheid van de Schrift ernstig aantasten, er nu een serieuze poging is gedaan om de betrouwbaarheid juist te onderstrepen. Dit betekent niet dat voor mij alle vragen zijn beantwoord, maar het verdient zeker aanbeveling om van deze benadering kennis te nemen.
 

1. Uitdaging – februari 2005

De vastheid van het gesproken Woord
drs. B.J.E. (Ben) van Noort
270 pagina's, € 19,95, ISBN 90 5719 079 6


'Evangeliën te laat gedateerd'

DORDRECHT - De moderne theologie dateert de vier evangeliën zo'n dertig jaar te laat. Jezus sprak bovendien geen Aramees.

Deze en andere opvallende stellingen poneert en onderbouwt de theoloog drs. B.J.E. (Ben) van Noort in zijn boek De vastheid van het gesproken Woord. Het betreft de eerste uitgave van Teologia, het nieuwe boekenfonds van lmportantia Publishing te Dordrecht.
Van Noort beargumenteert dat de evangeliën van Matteüs, Lucas en Johannes zijn geschreven in het jaar 30 na Christus. Marcus is in zijn optiek als laatste geschreven, rond het jaar 34 na Christus, toen de apostelen het Evangelie buiten Jeruzalem begonnen te verkondigen.

De auteur, werkzaam als docent godsdienst, betoogt dat Jezus' uitspraken direct zijn opgetekend in werkverslagen en niet pas na tientallen jaren van mondelinge overlevering op schrift zijn gesteld. Van Noort baseert zich op nieuwe taalkundige analyse van het Nieuwe Testament. Die combineerde hij met kennis rond schrijfmethoden en stenografie in de Romeinse tijd.

Na meer dan tien jaar studie van de ontstaansgeschiedenis van het Nieuwe Testament, meent Van Noort dat de bijbelse teksten geen ruimte laten voor een mondelinge overlevering. "Het is ook helemaal niet zo vreemd dat de woorden van Jezus ter plaatse werden opgetekend. In de tijd van Jezus was notuleren heel gewoon en de stenografie in opmars. Jezus kwam toen de tijd rijp was dat Zijn woorden bewaard zouden blijven."

In De vastheid van het gesproken Woord (270 pagina's, € 19,95, ISBN 90 5719 079 6) behandelt hij vragen als: Hoe betrouwbaar zijn de evangeliën? Hoe zijn zij tot stand gekomen? Zijn het producten van jarenlange mondelinge overlevering, zoals algemeen wordt aangenomen, of van direct opgeschreven verslagen? Hoe moeten we onderlinge verschillen tussen de evangeliën verklaren? En hoe is de canon tot stand gekomen?

Tevens geeft hij een bijbels verklaringsmodel ('analytisch lezen') voor de uitleg van de evangeliën als praktische toepassing van de zogenaamde documentatietheorie. Daarbij behandelt hij onder meer schijnbare tegenstrijdigheden tussen de synoptische evangeliën.

Uitgeverij lmportantia startte met Teologia omdat, zegt men, "de wetenschap het christelijk geloof steeds verder ondermijnt. De historiciteit van de Bijbel staat onder druk en hierdoor wordt de basis van het christelijk geloof steeds verder onderuit gehaald. In toenemende mate worden allerlei wetenschappelijk klinkende argumenten gebruikt die in werkelijkheid nooit bewezen zijn".

Teologia wil zich daartegen verzetten door alternatieven te bieden. Het uitgangspunt van Teologia is dat theologie christenen verder moet helpen in hun geloof en leven. "Theologie moet toegankelijk zijn voor iedereen, want het is een wetenschap die ons allen aangaat. Bovendien moeten de wetenschappelijke argumenten die nooit bewezen zijn ontmaskerd worden."

N.B.: Lees ook de beoordeling van de schrijver B.J.E. van Noort op de NBV