www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

1 RECENSIE

Verlangen naar het goede
Patrick Nullens
Bouwstenen voor een christelijke ethiek
Zoetermeer:Boekencentrum, 2006.
ISBN 9023903986, 318p. Prijs: € 26,50
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

Christelijke ethiek is meer dan een opsomming van geboden. Uiteindelijk gaat het in de christelijke ethiek over wie we ten diepste zijn en hoe we kunnen zoeken naar 'het goede'. Dit boek introduceert de lezer in dit boeiende en actuele vakgebied. Zo stelt de auteur de filosofische en theologische grondslagen aan de orde. Als theologische bouwstenen voor christelijke ethiek behandelt hij onder andere: de drie-enige God die liefde is, de christelijke mensvisie, en het gezag van de bijbel in de ethiek. Vervolgens wijst de auteur erop dat een brede en vernieuwde aanpak van de christelijke ethiek noodzakelijk is. Hij doet daar zelf een eerste bijdrage toe door klassieke vormen als gevolgenethiek, principe-ethiek, deugdenethiek en waardenethiek te integreren in een nieuw model voor christenen in de 21e eeuw.
De theologische bouwstenen krijgen eveneens ruim aandacht. Het unieke van de christelijke ethiek ligt bij de drie-enige God die liefde is, alsook de visie op de mens als beeld van God. God maakt het goede bekend aan zijn evenbeeld. Eveneens legt de auteur uit hoe we de Schrift theologisch verantwoord kunnen gebruiken. Christelijke ethiek heeft oog voor zowel de eenheid en als de diversiteit van de bijbelboeken. Verlangen naar het goede geeft niet alleen het theoretische voorwerk.
De auteur sluit af met concrete handvaten voor hoe we met ethische vraagstukken en conflicten kunnen omgaan. Hij roept daarbij op steeds te luisteren naar de stem van Gods Geest in ons geweten. God zelf schenkt het verlangen naar het goede.

1. Ellips - augustus 2006

Verlangen naar het goede

Recensie door Ing. Raymond R. Hausoul


Door het boek Verlangen naar het goede geeft de auteur ons een nieuwe gids, boordevol informatie over de verschillende bouwstenen van een christelijke ethiek.
Prof. dr. Patrick Nullens, hoogleraar ethiek en dogmatiek aan de Evangelische Theologische Faculteit te Leuven, omschrijft christelijke ethiek daarbij als “de methodische reflectie op waarden, normen, deugden en doelen van het christelijke leven in de hedendaagse context en dit gefundeerd op de Schrift en vanuit het perspectief van de geloofstraditie en praktische ervaringen.”

De auteur opent zijn boek met een inleiding op de complexiteit van de (hedendaagse) ethiek. Door het beknopte overzicht van het pre-modernisme, modernisme en postmodernisme ontvangt de lezer een actuele benadering van de situatie waarin de hedendaagse christelijke ethiek zich bevindt. De auteur benadrukt daarbij dat de christen de leegte en het hedendaagse failliet van het systeem erkend en zijn christelijke ethiek baseert op een Persoon.

In dit werk wordt echter niet alleen nagedacht over de christelijke ethiek. De auteur wil de lezer ook vat laten krijgen op andere algemene ethieken. Vooral de moraalfilosofie van de gevolg-, principe-, waarde- en karakterethiek worden daarin door de auteur besproken. Door een gedegen overzicht van deze vier fundamentele benaderingen krijgt de lezer een uitgebreid inzicht in de belangrijkste gedachten, grondleggers en aanhangers van deze ethische benaderingswijzen. Onder andere passeren hierbij de invloedrijke personen Aristoteles (384-322v.Chr.), Thomas van Aquino (1225-1274n.Chr.), Johannes Calvijn (1509-1564n.Chr.), Thomas Hobbes (1588-1679n.Chr.), Immanuel Kant (1724-1804n.Chr.), Max Scheler (1874-1928n.Chr.), Karl Barth (1886-1968n.Chr.), Hans Jonas (1903-1993), Emmanuel Levinas (1906-1995n.Chr.), Stanley Hauerwas (1940) en velen anderen de revue. Alle gegevens worden vervolgens door de auteur gewogen en waardeert aan de hand van hun sterkten en leemten. Daarbij heeft de auteur ook oog voor zijn eigen zicht, die hij in zijn voorwoord al aan de lezer verklapt. Ook ontdekt men vaker tijdens het lezen van dit omvattende boek dat Patrick Nullens zich heeft laten beïnvloeden door de Wesleyaanse traditie (p.253-257).

Vervolgens probeert Nullens een mogelijkheid te scheppen voor een christelijk ethisch kader (hoofdstuk 8 t/m 11). Daarin gaat hij in het bijzonder in op de worstelingen die er ontstaan tussen de verschillende ethische-modellen en het ontwerp van een christelijke ethiek. In deze vier hoofdstukken laat de auteur belangrijke christen-ethici en hun gedachten op het toneel verschijnen. Onder andere wordt er aandacht geschonken aan het wereldbeeld van de christen-ethicus, de omgang met de oudtestamentische geboden in de hedendaagse context, het koninkrijk van God in de ethiek, de menselijke waardigheid, de constituerende relaties van de mens, het hart van de mens en het gebruik van de bijbel in de ethiek. Door deze hoofdstukken biedt Nullens ook aan de niet-theologen een brede achtergrond voor het maken van morele beslissingen.
Ten slotte reikt de auteur ons in het laatste hoofdstuk een praktisch stappenplan aan voor de omgang met morele problemen. Daarbij komen tevens nog enkele principes aan bod die alom vertegenwoordigd zijn onder de christenen.

Opvallend is vooral het slot van het boek. Op het einde heb je niet de indruk dat je gearriveerd bent. Je staat eerder op een bouwterrein met enkele stenen in de hand. Ondanks dat de contouren en veiligheidsvoorschriften besproken zijn, is de oplevering van een definitieve christelijke ethiek nog niet zichtbaar. De lezer mag verder bouwen en wordt daarbij door de auteur met de gedachte uit Gal.5:13 aangemoedigd.

Ondanks dat het boek hier en daar schema’s bevat (vooral hoofdstuk 3 en 11) en soms summiere voorbeelden, zouden meerdere heldere weergaven van het betoog het gemakkelijke lezen hebben ondersteund. Juist door een tekortkoming aan praktische voorbeelden kan het boek vaak te abstract worden voor de niet ingewijde. Door de vele gegevens verliest hij gemakkelijk de rode draad en dreigt hij te verdrinken in zeeën van details. Aan de andere kant geeft deze brede benadering van het onderwerp juist het boek ook de mogelijkheid om gemakkelijk te kunnen dienen als naslagwerk. Verder bevat het werk diverse verwijzingen naar de Schrift en een uitgebreid repertoire aan voetnoten en een overzichtelijke bibliografie.

In eerste instantie is het boek dus duidelijk geschreven voor studenten christelijke ethiek, predikanten en pastores. Toch is het ook toegankelijk voor de moedige lezer. Nullens heeft daarbij het boek zo gestructureerd dat de gecompliceerde hoofdstukken 4 tot 7 hierbij zonder problemen zouden kunnen worden overgeslagen. Daardoor blijft het boek toch een degelijk werk dat ik graag allen die met complexe morele keuzen in contact komen van harte zou willen aanbevelen.

1. De Band - oktober 2006

Verlangen naar het goede

Boekbespreking door Jan Brouwer

Verlangen naar het goede' is een aanbevelenswaardig (studie)boek. Voor gemeenteleiders, oudsten en mensen met pastorale verantwoordelijkheden haast een 'must' zou ik willen zeggen. Het boek gaat in op de behoefte aan een brede, nieuwe aanpak van de christelijke ethiek. In onze tijd, die bol staat van ingewikkelde ethische problemen en vragen, is zo'n boek dus beslist geen overbodige luxe.

Het boek is een introductie op de christelijke ethiek. De vier klassieke filosofische ethische methoden worden door Nullens gewaardeerd m.b.t. de christelijke ethiek. Tenslotte komt hij bij het voor onze tijd belangrijke compromismodel. Dit model staat geen vrijzinnigheid voor, maar oprechtheid en evenwichtigheid.

Kennis nemen van 'Verlangen naar het goede' kan helpen om minder kort door de bocht te gaan bij het geven van antwoorden op ingewikkelde ethische vragen. Nullens reikt ons geen concrete antwoorden aan, maar een methode om zelf tot verantwoorde antwoorden te komen. Even snel een bijbels antwoord geven kan en mag niet. Wie zo doet, kan een ramp veroorzaken bij mensen die met problemen wórstelen. Iedereen met enige pastorale ervaring weet daarover mee te praten. Harde standpunten helen doorgaans weinig wonden. Maar zachte heelmeesters veroorzaken op hun beurt maar al te vaak stinkende wonden.

In 'Verlangen naar het goede' ontdek je al snel dat één 'zaak' niet alleen van meerdere kanten bekeken kán worden. maar ook dat dit moet. Wie dat ziet, gaat beter zien dat God zelf ook nooit alleen maar één starre lijn volgt. Het gebod is niet absoluut. Alsof er geen uitzondering op mogelijk is. Soms moeten er wel uitzonderingen gemaakt worden om zo een nog hoger gebod (beter) te gehoorzamen. Nullens laat goed zien wanneer en waarom hogere waarden soms zouden moeten primeren boven bepaalde geboden.

'Verlangen naar het goede' is voor mensen die niet veel hebben met, of weinig weten van filosofie niet het gemakkelijkste boek. Maar het is wel een goed leesbaar boek. Een boek dat verrijkt en waarmee je anders leert kijken. Van harte aanbevolen dus.