www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

8 RECENSIES

Rome en Reformatie
Overeenkomsten en verschillen na vijfhonderd jaar Hervorming
Willem J. Ouweneel en Gerard de Korte
Paperback, 144 pagina's
ISBN: 9789063535834
Prijs: € 14,95
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

De kloof tussen katholieken en protestanten lijkt soms moeilijk te overbruggen. Er zijn nogal wat vooroordelen en misverstanden over elkaar. Maar wat gelooft die ander nu echt? Daarover gaan dr. Willem J. Ouweneel en dr. Gerard de Korte in dit boek met elkaar in gesprek. Onderwerpen als traditie, sacramenten, kerk en ambt en Mariaverering worden van beide kanten belicht. Er komen diepgaande verschillen aan bod, maar ook onverwachte overeenkomsten. Het gebed van de auteurs is dat dit boek mag leiden tot meer begrip en liefde voor elkaar.

Gerard de Korte werd in 2008 bisschop van het bisdom Groningen-Leeuwarden, na zeven jaar als hulpbisschop van het aardsbisdom Utrecht gewerkt te hebben.

Willem J. Ouweneel is spreker, hoogleraar theologie en veelschrijver. Hij heeft meer dan 120 boeken op zijn naam staan.
 

8. Biblion - 2011 - www.deboekensalon.nl 

Boekrecensie door Biblion

Veel mensen interesseren zich tegenwoordig minder voor overeenkomsten en verschillen tussen de protestantse kerken en de Rooms-Katholieke Kerk dan voor hun bijdragen tot spiritualiteit. Maar goed, kerken hebben nu eenmaal een leer, en wil je erbij horen, dan zul je die toch moeten beamen. 

Met wederzijds respect zetten de protestantse theoloog en de rooms-katholieke bisschop hun visie uiteen. Hoofdthema's zijn: traditie, sacramenten, kerk en kerkbestuur, Mariaverering. Wat de kerken gemeen hebben, zijn vooral de credo's. 

De Korte blijkt meer waarde te hechten aan de traditie (de Schrift noemt hij gestolde traditie) dan Ouweneel, die zich afvraagt: maar wat, als die in strijd komt met de Schrift? 

Voor Ouweneel is het leiderschap in de kerk belangrijk: meervoudig of centralistisch? 

De Korte gelooft dat bepaalde ontwikkelingen in de Rooms-Katholieke Kerk onder leiding van Gods Geest tot stand kwamen. De sacramenten zijn bij de een vooral symbool, bij de ander transformatief. 

Ouweneel ziet in de katholieke kerk veel dat naar magie tendeert en meent dat zij veelal nog uitgaat van de onmondigheid van 'de leek'.
 

7. Trouw – 21 mei 2010 - www.trouw.nl 

Er is nog wel een verschil in nestgeur overgebleven

Een bisschop en een protestantse prof schrijven samen een boek over Rome en Reformatie. Er zijn geen ketterijen. De strijd is niet langer tussen rk en protestant maar tussen vrijzinnig en orthodox.

Door Monic Slingerland

Op het eerste gezicht zijn de verschillen tussen de protestantse professor Willem Ouweneel en rk bisschop Gerard de Korte makkelijk in kaart te brengen. De protestantse professor drinkt koffie en heeft ruim honderd boeken geschreven, de bisschop drinkt thee en heeft vandaag zijn tweede boek voor zich liggen.

Allebei vertellen enthousiast over hun ontmoetingen. Eerst met een eenvoudige boterham met pindakaas, daarna wat bourgondischer. Willem Ouweneel: „Dat is de oecumene van de maag".

Met het vijfhonderdste jubileumjaar van de Reformatie in zicht, schreven De Korte en Ouweneel samen een boek over de verhouding tussen Rome en Reformatie.

Voor de bescheiden presentatie koos uitgever Medema de Utrechtse Domkerk, waar de kerstening van de Friezen begon met Willibrord. Is het een achterhoedegevecht, het onderzoeken wat katholieken en protestanten bindt en scheidt? Misschien wel. Vraag een jongere om drie verschillen te noemen tussen Rome en Reformatie en de kans is groot dat het lang stil blijft.

In het theehuis van de Utrechtse Domkerk blijkt dat de tijd dat katholieken en protestanten elkaar voor varkens en apen uitmaken, ver achter hen ligt. De protestantse professor Ouweneel vertelt dat zijn kleinkinderen op de katholieke kathedraIe koorschool zitten en dus op zondag in de kathedraal zingen. Zelf is hij in 2005 naar Santiago gewandeld, weliswaar vanaf de Frans-Spaanse grens. “Ik heb daar staan mediteren bij de kist met botten, die van Jacobus zouden zijn."

Dat was voordat hij de gesprekken met bisschop De Korte voerde. Zou Ouweneel nu dat boekje op tafel ligt, anders gemediteerd hebben bij de resten van deze heilige? „Nee. Rationeel gezien kun je je afvragen of die echt wel van Jacobus zijn." Ouweneel heeft zich wel de vraag gesteld, of er reden is bisschop De Korte een ketter te noemen, vanuit het protestantse perspectief gedacht.
En?
„Nee. Er is geen sprake van een dwaalleer. Er zijn wel misverstanden en vermeende ketterijen. Maar echte ketterse opvattingen? Neé."

Glimlachend hoort bisschop De Korte Ouweneel aan. Hij promoveerde ooit op de protestant Thurneysen. De Korte en Ouweneel hebben elkaar gevonden als orthodoxe christenen. De oude scheidslijnen lijken verplaatst. Die lopen niet meer tussen rk en protestants, maar tussen orthodox en vrijzinnig. Met de hersteld-hervormden en aanverwante zwaardere protestanten als derde groep.

Wat is het voornaamste verschilpunt geweest, waar ze tegenaan liepen bij de gesprekken?
De Korte: „We hebben de gesprekken gevoerd als theologen. Dan merk je dat er in de opvatting van de sacramenten verschillen zijn. Maar 'die leidden niet tot verwijdering. Iets anders is de praktijk. In de praktijk van samen geloven is het gegeven dat er geen eucharistie of avondmaal samen gevierd kan worden, het grootste pijnpunt."
Ouweneel: Van mij mag je bij ons aan het Avondmaal. Maar jouw kerk staat dat niet toe." Bisschop De Korte knikt.

Gaat dat nog eens veranderen? 
Ouweneel: „Dat denk ik wel. Ik denk dat eerder zal veranderen dat Rome het ook andersgelovigen zal toestaan, de communie te ontvangen, dan dat bijvoorbeeld het celibaat opgeheven zal worden."

Daar denkt bisschop De Korte anders over. „Dat optimisme deel ik niet. Wel stel ik vast dat de meeste priesters respecteren dat de individuele gelovige volgens het eigen geweten beslist om wel of niet ter communie te gaan. Dat heb ik ook bij kardinaal Simonis gezien. Die gaf de communie tijdens een viering met andersgelovigen aan een predikant. Wel zei hij achteraf tegen die predikant dat die hem wel in een lastige situatie gebracht had."

In de Utrechtse Domkerk lijken de verschillen tussen Rome en Reformatie heel klein geworden. De Korte: „Nestgeur is soms minstens zo belangrijk als punt van verschil als theologische argumenten. Of je nu spreekt van Here of van Onze Lieve Heer, of je het hebt ovèr Kristus of Gristus, dat maakt uit."

Nawoord van het boek is van scriba Arjan Plaisier van de Protestantse kerk Nederland en van de oudkatholieke aartsbisschop Joris Vercamman.

6. Friesch Dagblad – 29 mei 2010

De Korte en 0uweneel leggen elkaars geloofsopvattingen langs de meetlat
Waarom krijgen maffiosi een hostie en ik niet?

Leeuwarden - Wie graag wil weten hoe verschillend - en soms hoe verrassend gelijk - een katholiek en een protestant denken, schiet in de roos met het boek Rome en Reformatie. Een tweegesprek tussen bisschop De Korte van Groningen-Leeuwarden en Willem Ouweneel leverde een spannend boek op. 

Door Lodewijk Born.

De kloof tussen katholieken en protestanten lijkt soms moeilijk te overbruggen. Er zijn nogal wat vooroordelen en misverstanden over elkaar. Dat was een mooie gesprekskapstok voor de protestantse dr. Willem Ouweneel - hoogleraar theologie, veelschrijver (hij schreef 120 boeken!), prediker en ook columnist van deze krant - en dr. Gerard de Korte, sinds 2008 de bisschoppelijke herder van het noordelijke bisdom.
Ouweneel en De Korte: voor buitenstaanders lijkt het nogal een vreemde combinatie, maar ze kennen elkaar goed, bijvoorbeeld via het platform Wij kiezen voor eenheid waarin kerkleiders op persoonlijke titel zoeken naar meer oecumenische toenadering.

Geestelijke relaties
Ouweneel vindt het tijd - na bijna vijfhonderd jaar gescheiden optrekken van Rome en Reformatie - om de banden weer aan te knopen. „Het wordt tijd om een stap vooruit te zetten. Ik heb het dan niet over organisatorische verbanden, maar over het aanknopen van geestelijke relaties. Daarvoor moeten we eerst goed naar elkaar luisteren, in de hoop dat het mag leiden tot beter begrip en hechtere banden", zei hij bij de presentatie van het boek anderhalve week geleden in de Utrechtse Domkerk.

Ja, verschillen tussen de rooms-katholieken en protestanten zijn er - en die zullen er de komende tijd ook blijven - maar daar willen de twee liever niet hun energie in steken. Ze hopen dat de lezer 'ook duidelijk ziet dat wat ons bindt, als katholiek en als protestant, belangrijker is dan wat ons scheidt. We hechten er sterk aan dat te benadrukken', schrijven ze in een gezamenlijk openingshoofdstuk.

Ze delen bijvoorbeeld de Bijbel en zijn in de eerste plaats christen, niet protestant of katholiek. Christen zijn betekent leerling, volgeling, discipel van Jezus Christus. 'We geloven dat Christus zijn Kerk ‘sacramenten' heeft gegeven in de zin van gewijde handelingen waarin Christus Zelf in de kracht van de Geest present wordt gesteld. Op zijn minst zijn we het erover eens dat tot deze sacramenten behoren: de heilige doop (katholieken zeggen doopsel), de heilige Eucharistie (protestanten zeggen avondmaal) en de ziekenzalving (het heilig oliesel), al zijn we het onderling niet eens over vorm en inhoud ervan. Daarnaast zijn wij beiden overtuigd van de betekenis van de biecht (wat katholieken het sacrament van verzoening noemen), al verschillen wij over de al dan niet rituele vormgeving daarvan. Ook zijn wij het eens over de Bijbelse aanstelling (wijding) van ambtsdragers, en de dito betekenis van het huwelijk, al spreken protestanten hier niet van sacramenten.'

Ware proporties
Allebei komen ze met stellingen in het boek. Zo stelt Ouweneel dat 'Een mens slechts behouden wordt door het geloof in Jezus Christus, de Zoon van God, en in zijn verzoeningswerk, zonder bemiddeling van welke kerkelijke instantie dan ook. De persoonlijke, individuele relatie van de (gelovige) mens tot God is belangrijker dan een door de Kerk bemiddelde relatie'. Ouweneel gelooft dat contacten tussen katholieken en protestanten kunnen helpen de feitelijke verschillen tot hun ware proporties terug te brengen, en dat de geestelijke betekenis van persoonlijke eenheid tussen katholieke en protestantse gelovigen waar kerkelijke eenheid mogelijk is niet onderschat mag worden.

De Korte zegt dat hij zich ook verbonden voelt met veel christenen buiten de Romano. Voor hem is het christelijk geloof primair een relationeel geloof. 'In de kracht van de Geest kan ik via de Zoon het hart van de Vader bereiken'. Voor hem is Maria de belangrijkste heilige. 'Zij is de Moeder van de Heer en tegelijk prototype van waarachtig christelijk leven'. De Kerk wordt geleid door paus en bisschoppen als opvolgers van Petrus en de andere apostelen, zo stelt De Korte. 'Naar belofte wordt de Kerk door Gods Geest 'bij de waarheid' gehouden'.
Over het punt wie de kerk leidt, is Ouweneel het in ieder geval niet met de bisschop eens. 'Niet 'de Kerk' wordt geleid door paus en bisschoppen, maar het is slechts een van de vele institutionele gestalten van de Kerk, zijnde de Rooms-Katholieke Kerk. De Kerk is het lichaam van Christus, dat allen omvat die gedoopt zijn in de ene Geest (1 Korintiërs 12:13), tot welke denominatie zij ook mogen behoren.' Ouweneel kan in de Bijbel niet terugvinden dat er zoiets zou bestaan als een opvolger van Petrus.

De Korte schrijft dat hij het betreurt dat het Petrusambt, de paus, de kerken zo verdeelt. 'Het is tragisch dat Petrus, geroepen om eenheid binnen de Kerk van Christus te realiseren, een bron van verdeeldheid is geworden, zowel in de contacten met de kerken van het oosten als in de relatie met de Reformatie. Binnen de oecumenische dialoog zal de betekenis van de bisschop van Rome een beladen thema blijven'.

Plaatsvervanger
Ouweneel gelooft niet dat er zoiets als een ambt van paus bestaat, zeker niet als plaatsvervanger van Christus. 'Een historisch bezwaar tegen het pausdom is dat de Kerk van de apostelen helemaal geen 'Roomse (in Rome gecentreerde) Kerk was. Petrus is waarschijnlijk een van de leidende opzieners van de gemeente te Rome geweest, maar niet noodzakelijk dé opziener, en zeker niet de leider van de wereldkerk. Na de dood van Petrus en Paulus was dat eerder de apostel Johannes in Efeze, maar die was evenmin universeel kerkleider', luidt Ouweneels redenering.

Hij beaamt wel dat de Rooms-Katholieke Kerk is in het westen wel eeuwenlang de hoeder van het christelijke evangelie en een uiterst belangrijke cultuurmacht geweest. Daarvoor verdient zij respect van alle christenen, maar het is niet de voorzetting van de kerk van de twaalf apostelen. 'Zij is hoogstens de Kerk van een van de patriarchaten die in de oudheid zijn ontstaan (Jeruzalem, Antiochië, Alexandrië, Constantinopel, Rome).'

Natuurlijk worden de twee het op dit punt niet eens. De Korte laat echter weten dat er rond het pausdom al in de eerste eeuwen 'veel exegetische hoofdbrekens' waren; ook onder katholieken is er discussie geweest over de verhouding tussen de bisschop van Rome en de andere bisschoppen. De Korte komt uiteindelijk tot de volgende conclusie: 'Het is Gods Geest die de Kerk, geleid door paus en bisschoppen, dicht bij de Waarheid, dat wil zeggen bij Christus, houdt. Uiteindelijk is ook de paus degene die, evenals Johannes de Doper, naar Christus wijst: Hij, Christus, moet groter worden; ik, paus, moet kleiner worden. Evenals iedere andere christen is de paus uitgenodigd om vriend van de bruidegom te zijn en steeds meer te worden (vgl Johannes 3:29:30).'

De Korte heeft de indruk dat de paus in deze dagen ook voor veel protestanten een belangrijke leraar is geworden. 'Zijn indringend getuigen van Christus en zijn opkomen voor het leven vanaf de conceptie tot de natuurlijke dood wordt door veel orthodox-protestantse gelovigen zeer gewaardeerd. Misschien komt er in de nabije toekomst meer ruimte voor herkenning en erkenning, als de paus consequent invulling blijft geven aan een van zijn mooiste titels, dienaar van de dienaren Gods (servus servorum dei).'

Andere thema's die onder meer aan de orde komen zijn de Mariaverering en het bidden tot de doden, de kerk, traditie en de Heilige Schrift en de Kerk en Eucharistie. De Korte herhaalt nog eens zijn standpunt: binnen de geloofsgemeenschappen van de Reformatie bestaat een geheel andere beleving. Protestantse christenen gedenken tijdens het Heilig Avondmaal primair het verzoenend lijden en sterven van Christus. 'Het overgebleven brood van het Avondmaal kan naar de eenden en de overgebleven wijn naar de jongerenclub. Een en ander is naar de beleving van de rooms-katholieke christen een onvoorstelbare profanisatie van het sacrament. Naar mijn inschatting vraagt deze kwestie nog diepgaand theologisch overleg. Hier gaat het ten diepste om een andere beleving van sacramentaliteit.'

Eucharistie
Ouweneel zegt dat hij - afgezien van het feit dat de R.-K. Kerk hem het sacrament weigert - ook niet van harte wil deelnemen aan de Eucharistie.
'Ik heb niets tegen rooms-katholieke medegelovigen, maar het zou mij wel tegen de borst stuiten in een volkskerk avondmaal te vieren met zo velen voor wie het geloof slechts een uitwendige zaak is.' Hij zegt er direct bij dat dat evenzo geldt voor een doorsnee protestantse (PKN-)gemeente. Ouweneel vindt het onbegrijpelijk dat de Rooms-Katholieke Kerk 'menige Italiaanse maffioso de ouwel reikt, maar het weigert aan haar protestantse medegelovigen.

De hoogleraar is ook zelfkritisch. Hij vindt dat in zijn eigen evangelicale kring nog wel wat bezinning op het avondmaal nodig is, bijvoorbeeld wat een sacrament concreet met je doet, 'zoals gereformeerden dat wel en rooms-katholieken dat nog sterker aanvoelen'.

Het boek Rome en Reformatie lijkt een fel en hard boek voor de lezer, of die nu protestant is of katholiek. Maar dat is het niet. Het is vooral een eerlijk boek van twee christenen die elkaar respecteren als gelovige, hoe verschillend ze soms ook denken. En daarom het lezen meer dan waard.
 

Arjan Plaisier: Rome is niet dé Kerk
     In het boekje van Ouweneel en De Korte is een epiloog opgenomen van dr. Arjan Plaisier, scriba van de Protestantse Kerk in Nederland en van dr. Joris Vercammen, Oud-Katholiek aartsbisschop van Utrecht. Plaisier gaat onder meer in op het standpunt van de R.-K. Kerk dat zij zich ziet als de ware kerk en dat andere kerken daar een afgeleide van zijn. 'Rome vindt dat zij dé Kerk is. Dat hoort bij de Roomse wijze van geloven. Zij beschouwt zich zelfs als de catholica. Dat is ze echter niet. Je kunt toch het Kerk-zijn van tweederde van de christenheid niet ontkennen? Wat zou het helpen als Rome royaler zou zijn en zou zeggen dat er ook een Kerk is buiten haar muren. Dan blijft Rome wel Rome, maar kan ze het opbrengen naast zich andere gestalten te verdragen.' Als Rome zich afsluit van de protestant, is dat voor Rome zelf een slechte zaak, meent de PKN-scriba.
     Een bisschop is voor hem een acceptabele functie. 'Maar als alles onder het bisschoppelijk dak moet, wil het acceptabel zijn, dan wordt er echt afgoderij gepleegd. Komt het ooit tot de ene Kerk? We mogen de hoop niet opgeven, maar voorlopig lopen we samen op.'
     Hij dankt De Korte en Ouweneel. Plaisier vindt dat ze gelovigen een dienst hebben bewezen door een tijd 'samen op te lopen'. 'Zij zullen er ongetwijfeld samen in verder gaan. En wij met hen. In Christus' naam.'

5. Woord en Dienst – 2 juli 2010

Recensie door TV

Rome en Reformatie

Rome en Reformatie: ze raken niet uitgepraat. Wie het boekje van dr. Willem J. Ouweneel en dr. Gerard de Korte met als titel Rome en Reformatie leest, ontkomt niet aan de verzuchting dat er nog veel is dat de twee kerken scheidt. Toch hebben de beide schrijvers wel degelijk een poging gedaan om ook te formuleren wat de beide kerken bindt. 

Het eerste hoofdstuk is een gezamenlijke geloofsbelijdenis. Het is jammer dat dit hoofdstuk qua stijl wat krampachtig overkomt. In de volgende hoofdstukken komen de auteurs veel beter over als mensen van vlees en bloed die zelf ook vechten met de leer der kerk en de manier waarop die geformuleerd is. Het boekje geeft een aardig overzicht over de heikele punten tussen de twee kerken. Een overzicht over de oecumenische gesprekken van de beide kerken ontbreekt helaas. 

4. Christelijk Informatie platform (CIP) - 29 juni 2010 - www.cip.nl

"Niet een lidmaatschap maar een leven uit God verbindt ons"

"We hebben veel meer gemeenschappelijk dat wat ons verdeeld," zei bisschop dr. Gerard de Korte zaterdag in Andries Radio over rooms-katholieken en protestanten. "De theologische verschillen blijven, maar juist in de cultuur van vandaag, die meer aan het ontkerstenen is, is het belangrijk dit te benadrukken. Het is goed dat christenen dit bij elkaar herkennen en elkaar hierin ondersteunen." Ook prof. dr. Willem Ouweneel was bij de uitzending aanwezig. De Korte en Ouweneel verklaren in het boekje 'Rome en de Reformatie' de overeenkomsten en verschillen tussen de Rooms-Katholieke Kerk en protestantse kerken.

In de eerste hoofdstuk van het boekje worden de overeenkomsten tussen de twee denominaties uitgewerkt. De Korte wijst onder meer op "het geloof in de drie-enige God en de God van Israël die zich in Jezus Christus heeft laten zien". Volgens Ouweneel is dit boekje voor veel christenen een "eye-opener, omdat ze zo gefocust zijn op traditionele verschillen".

Broeders in Christus
Ouweneel en De Korte noemen elkaar "broeders in het geloof". "Een broeder of zuster ben je door het gemeenschappelijk geloof in Jezus," gaat Ouweneel verder. "Veel protestanten vonden vroeger dat een katholiek niet gered kan worden, omdat ze in zoveel dwalingen gevangen zaten. In bepaalde calvinistische kringen is het moeilijk om dat door het strot te krijgen. Wat ons bindt is niet het lidmaatschap van eenzelfde denominatie, maar hetzelfde leven uit God dat wij hebben ontvangen."

Wanneer de rechtvaardigingsleer ter sprake komt benadrukken beide heren dat de mens alleen wordt gerechtvaardigd door het geloof, werkend in liefde. "Het idee ‘je hoeft alleen maar te geloven en de rest doet er niet toe’, verwerp ik," vertelt Ouweneel. "In het Nieuwe Testament wordt altijd over geloof gesproken over iets dat vrucht moet dragen. Als die vrucht er niet is, is dat geloof er niet. De werken zijn nooit de grond van onze zaligheid, maar de werken zijn wel de vrucht van het geloof." De Korte: "Rechtvaardiging en heiliging horen bij elkaar. In een echt vruchtbaar christelijk leven speelt die heiliging een rol."

Traditie
"We lezen door de bril van de traditie waardoor we gevormd zijn," vervolgt Ouweneel. "De kerk van vóór 1500 is de gemeenschappelijke kerk en dat is ook een traditie. Die traditie is binnen het rooms-katholicisme met groot eerbiedwaardigheid en ontzag bekleed, een protestant kijkt daar wat nuchterder tegen aan." Volgens De Korte is er een groot spiritueel verschil over de rol van de Schrift. "We lezen de Schrift altijd in verbondenheid met een kerkgemeenschap en nooit individueel. Het katholieke gemeenschapsdenken is heel sterk. Maar er kan niet iets tegen de Schrift in gezegd worden en in die zin is de Schrift de normerende norm."

Ouweneel benadrukt dat "er een gemeenschap der heiligen is die dwars door alle kerken heengaat". De Korte geeft toe dat er "veel kerkelijkheid buiten de roomskatholieken om is, waar elementen van het kerk-zijn worden erkend". 

3. EO Visie - 26 juni 2010 - www.eo.nl

za 26-6-2010 Luister hier EO Radio 5: Gesprek Gerard de Korte en Willem Ouweneel in Andries Radio...

2. Nederlands Dagblad - 19 juni 2010 - www.nd.nl

Oecumene van het hart
Column door Gerard de Korte 

Op een donderdag in mei, presenteerden dr. Willem Ouweneel en ik in de Utrechtse Domkerk ons boek over de relatie tussen Rome en de Reformatie.
Het eerste exemplaar werd door uitgever Henk Medema overhandigd aan ds. Arie van der Veer, jarenlang voorzitter van de Evangelische Omroep en nu nog steeds actief in het mediapastoraat. Zijn televisieprogramma wordt iedere zondagmorgen door enkele honderdduizenden mensen bekeken. Dominee van der Veer is bekend geworden door zijn spreken over een ‘oecumene van het hart’. Dat is een meerduidige uitdrukking. Het gaat om een oecumene van de liefde, maar ook om een oecumene waarin mensen zich niet verliezen in bijzaken, maar zich richten op het hart van het evangelie: Gods liefde in de levende Christus.

Enkele jaren geleden ontmoette ik Henk Medema. Hij hoopte op een oecumenische gesprek en bracht mij in contact met de bekende evangelische hoogleraar Willem Ouweneel. De ontmoetingen verliepen in een open en vriendschappelijke sfeer.

Al snel ontstond er het plan om te komen tot een boek. Een dialoog tussen een theoloog uit de evangelische wereld en een rooms- katholieke bisschop. In het afgelopen jaar hebben wij aan het boek gewerkt. In een milde en verzoeningsgezinde sfeer hebben wij elkaar geschreven. In ons boek beginnen wij met datgene wat ons als christenen verbindt. Vervolgens bespreken wij ook de theologische verschillen. Het gaat dan met name om onze visie op de kerk, de ambten, de sacramenten, Maria en de andere heiligen.

Verschillen
Ondanks al deze verschillen hebben dr. Ouweneel en ik gezocht naar een hartelijke oecumene. Het gaat om een dialoog van gelovigen die elkaar herkennen en erkennen als broeders in Christus en elkaar vinden in het belijden van Gods vergevende liefde in Christus.

Een week later was ik forumlid tijdens de studiedagen van predikanten binnen de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) in Dalfsen. Voor mij vormde het een boeiend teken van groeiende oecumene dat ik als rooms- katholiek bisschop voor dit forum was uitgenodigd. De Romana als brede volkskerk en deze kleine keuzekerk zijn twee geloofsgemeenschappen met een verschillend karakter. Maar veel problemen zijn wederzijds herkenbaar.

Wij hadden een dialoog over de snelle veranderingen in kerk en samenleving. Rooms-katholieken en vrijgemaakt-gereformeerden worstelen gezamenlijk met de vraag hoe wij de rijkdom van Schrift en traditie kunnen doorgeven aan de nieuwe generaties.

In dat kader is het ontzettend belangrijk te laten zien dat de verbondenheid met Christus ook werkelijk het verschil maakt. Het is eigenlijk de vraag naar levensheiliging, naar werkelijk christelijk leven. Zien mensen nog aan onze wijze van leven dat wij van Christus zijn?

Alleen als wij als christenen in daad en woord de relevantie van ons geloof in beeld kunnen brengen, zullen nieuwe mensen met ons mee willen gaan doen.

Begin juni was ik te gast bij christelijke studentenverenigingen in de stad Groningen. Ik was uitgenodigd om te spreken over het manifest ‘Wij kiezen voor eenheid’ dat vorig jaar is verschenen. In Nederland is de Romana al vele jaren lid van de Raad van Kerken. Maar de Raad omvat niet alle christenen.

Meerdere orthodox protestantse kerken en evangelische groepen zijn geen lid van deze raad. In die zin was ik heel gelukkig met bovengenoemd manifest, dat door rechtzinnig protestantse en evangelische, kerkelijke leiders mede is onderschreven.

Ik zie het manifest als een nieuwe vorm van oecumene, juist met representanten van vitaal christendom. Het werd in Groningen een boeiende en levendige avond. Dankbaar ging ik naar huis na de ontmoeting met jonge enthousiaste christenen.

Veel bereikt
Een nieuw boek, een forum en een studentenontmoeting. Drie afspraken uit mijn agenda van de afgelopen maand. Drie oecumenische ontmoetingen. Voor mij was het zonder meer oecumene van het hart. Er is al veel bereikt.

Wij noemen elkaar geen ketters en papen meer. Maar er moet nog veel gebeuren. Een volledige gemeenschap staat nog ‘uit’ en vormt toekomstmuziek.

Er zijn nog steeds aanzienlijke theologische verschillen. In ons boek hebben Ouweneel en ik die ook niet willen verdoezelen.

Maar naast een indringende theologische dialoog is ook een toenadering van subculturen ontzettend belangrijk. In de praktijk zijn de nestgeurverschillen minstens even belemmerend voor de eenheid als de theologische verschillen. De uitspraak van de naam van Christus en het volume van het orgelspel op zondagochtend blijven, om maar wat te noemen, culturele barrières. Maar die mogen onze oecumenische inzet niet verlammen. Juist nu wij leven in een seculiere meerderheidscultuur is het extra belangrijk dat alle Christusbelijders elkaar herkennen en erkennen.

Gezamenlijk zijn wij geroepen om mensen voor Christus te winnen. De Geest van God kan ons ook voor het werk van de oecumene enthousiast maken.

Opdat de naam en het evangelie van Jezus Christus in onze cultuur een bron van leven mag zijn en blijven.

Mgr. dr. G.J.N. De Korte is bisschop van Groningen – Leeuwarden.

1. Nederlands Dagblad - 17 mei 2010 - www.nd.nl

‘Oude, geijkte geschilpunten’ tussen Rome en Reformatie

door onze redacteur Sjoerd Mouissie

Protestantse tradities kunnen ‘gevaarlijker’ zijn dan katholieke, zegt Willem Ouweneel. Hij schreef met bisschop Gerard de Korte een boek over de bekende verschillen tussen beide geloofsrichtingen.

HEERENVEEN – Protestanten die rooms-katholieken verwijten dat ze in ‘on-Bijbelse’ leerstukken geloven als het vagevuur, pausdom of het bidden tot de doden, moeten de hand in eigen boezem steken. Want zelf hangen zij ook tradities aan die niet uit de Bijbel zijn af te leiden.
Dat stelt dr. Willem Ouweneel in het boek Rome en Reformatie.
Overeenkomsten en verschillen na vijfhonderd jaar Hervorming, dat morgen verschijnt. De protestantse hoogleraar schreef het samen met de rooms-katholieke bisschop Gerard de Korte.

In het boek behandelen beide auteurs in een soort ‘briefwisseling’ diverse verschillen tussen protestanten en katholieken, zoals de sacramenten, de kerkelijke ambten en de rol van de heiligen, met name die van Maria. Ouweneel doet zijn uitlatingen in een hoofdstuk over de plaats van de traditie in de kerk.
,,Tradities zijn voor de betrokkenen vaak veel ‘heiliger’ dan ze zelf beseffen, doordat het voor hen nu eenmaal de gewoonste zaak van de wereld is de dingen zus of zo te zien of te doen’’, aldus Ouweneel. ,,In zekere zin zijn tradities binnen het protestantisme zelfs nog ‘gevaarlijker’ dan tradities binnen het rooms-katholicisme, doordat zij dikwijls onopgemerkt zijn en dus op onbewuste wijze boven het Woord van God geplaatst worden.’’
Voorbeelden daarvan zijn volgens hem de calvinistische verbondsleer en de overtuiging dat een gelovige gedoopt moet worden met de Heilige Geest, waarna hij of zij in tongentaal gaat spreken.Die leer komt veel voor in Pinksterkerken.
,,Terecht relativeert Ouweneel op dit punt de tegenstelling tussen Rome en Reformatie’’, reageert bisschop De Korte, een hoofdstuk verder. ,,Ook de verschillende protestantse stromingen kennen, ondanks het sola scriptura, leerstellingen die niet in de Heilige Schrift zijn terug te vinden of zelfs in de Schrift worden ingelezen.’’

Na het eerste hoofdstuk, waarin beide auteurs kort opsommen waarover ze het eens zijn, blijken ze over andere punten fors van mening te verschillen. Over het avondmaal of de eucharistie bijvoorbeeld.
In de rooms-katholieke kerkleer veranderen brood en wijn tijdens de eucharistie daadwerkelijk in het lichaam en bloed van Christus, legt De Korte uit. ,,Vandaar dat de overgebleven gaven van de eucharistie met grote eerbied worden bewaard.’’
In protestantse kerken is dat wel anders, schrijft de bisschop. ,,Het overgebleven brood van het avondmaal kan naar de eenden en de overgebleven wijn naar de jongerenclub. Een en ander is naar de beleving van de roomskatholieke christen een onvoorstelbare profanisatie van het sacrament.’’
Op zijn beurt stelt Willem Ouweneel dat Christus inderdaad aanwezig is tijdens het avondmaal; echter alleen tijdens de viering. Volgens hem is er van ‘profanisering’ alleen sprake ,,als we tijdens de viering zelf slordig met brood en wijn omgingen – een gevaar dat ik soms trouwens in evangelische kringen signaleer.’’

Scheermes
Achter in het boek staan twee nabeschouwingen, van de oudkatholieke aartsbisschop Joris Vercammen en van dr. Arjan Plaisier, algemeen-secretaris van de Protestantse Kerk. ,,Een waardige dialoog op een ware oecumenische toon’’, oordeelt Plaisier over de ‘briefwisseling’. Toch is hij niet onverdeeld positief. Zo behandelen Ouweneel en De Korte enkel geijkte, oude geschilpunten. En: ,,Op cruciale punten is van toenadering geen sprake. Dat zou ook wel miraculeus zijn geweest.’’

Daarnaast vindt Plaisier Ouweneel ,,soms wat te schriftuurlijk’’.
,,Het gaat hem erom of het wel of niet in de Bijbel staat.
Maar de Reformatie is niet een beweging, die de traditie tegen het licht is gaan houden om te ontdekken dat er nogal wat niet in de Bijbel staat of dat er nogal wat van elders is ingeslopen.’’
,,Het sola scriptura is niet bedoeld als een scheermes, dat wegsnijdt wat niet ‘zuiver’ bijbels is. Ware dat de Reformatie geweest, dan zou er van biblicisme sprake zijn geweest. Het is vooral bedoeld open ruimte te scheppen in de verhouding tussen God en mens.’’

Lees ook:

21-5-2010 RD: Nieuw boek De Korte en Ouweneel over de relatie Rome-Reformatie...