www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

3 RECENSIES

Daar word je beter van!
Geloof, ziekte en genezing
Piet Schelling
Uitg. Kok, Kampen 2008
ISBN 978 90 435 1490 3.
160 blz. € 14,50
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

In het pastorale werk krijgt men bij herhaling te maken met kwesties over geloven en gezondheid. Vooral in situaties waarin mensen persoonlijk tobben met hun gezondheid. Niet alleen zoeken ze hulp in de gezondheidszorg, maar ook gaan zij voor hulp naar God. Immers, spreekt de Bijbel niet over de gave van genezing? 
De vraag in dit boek gaat erover of christenen niet veel meer een beroep moeten doen op deze genezende kracht van God. Nagegaan wordt hoe het zit met de rol van God bij ziekte en genezing. Niet iedereen ontvangt genezing na gebed; in sommige gevallen bleef genezing uit, ondanks de roep tot God. 
Dit boek wil mensen en groepen die te maken hebben met ziekte helpen bij de vragen die op hen afkomen in hun verlangen naar genezing. En mensen steunen die om hen heen staan.
Dr. Piet Schelling is predikant in de Protestantse gemeente Monster. Hij publiceerde onder meer boeken over de Bijbel, alternatieve geneeswijzen, muziek, christelijk geloof en pastoraat.

3. Confessioneel - 7 augustus 2008

Daar word je beter van!

Recensie door Ds L. den Breejen

Over de gaven van de Geest is de afgelopen jaren in kerkelijke kring veel geschreven en gedebatteerd. Er werden conferenties aan gewijd en ook verschillende afdelingen en provinciale commissie van onze Confessionele Vereniging wijdden er lezingen en studiebijeenkomsten aan. Uitvoerig komt in het boek 'Daar word je beter van!' van dr Piet Schelling, deze thematiek aan de orde. Uiteraard toegespitst op de problematiek van ziekte, gezondheid en genezing.

DE GAVEN VAN DE GEEST
Vanaf het begin van de schepping is de Geest van God werkzaam. De eeuwen door heeft de Heilige Geest gewerkt in en door mensen. Profeten, priesters en koningen werden gezalfd met olijfolie ten teken dat zij in hun ambt gedragen werden door de Geest. Voor de gemeente van Jezus Christus is de uitstorting van de Geest tijdens het eerste Pinksterfeest na Jezus' hemelvaart wel een bijzondere mijlpaal. De Geest daalt neer op ieder van diegenen die daar in een bovenzaal in Jeruzalem zijn bijeengekomen, in gehoorzaamheid aan het bevel van Christus: 'En zie, Ik doe de belofte mijns Vaders op u komen. Maar gij moet in de stad blijven, totdat gij bekleed wordt met kracht uit den hoge' (Lukas 24:49). Eerder heeft de Heer uitgelegd dat het beter was, dat Hij van de leerlingen zou scheiden, want anders zou de Heilige Geest niet kunnen komen (Joh. 16:7). De Here Jezus maakt dus plaats voor de Geest. De apostel Paulus spreekt over de gaven van de Geest. In 1 Korinthiërs 12:1-11 somt hij negen gaven op, in Romeinen 12:6-8 noemt Paulus er zeven. In die eerste reeks wordt zo de gave van de genezing genoemd. In het algemeen kun je zeggen, dat Paulus er sterke nadruk op legt, dat de gaven van de Geest geschonken worden binnen de kring van de gemeente. Een gave wordt gegeven om de gemeente op te bouwen. Die gemeente zal ruimte moeten scheppen voor de gaven van haar leden, maar zij heeft ook de opdracht om de uitwerking van die gaven te toetsen. Paulus geeft hoog op over de gaven van de Geest, maar tegelijkertijd relativeert hij ze, door te wijzen op de allerhoogste gave: de gave van de liefde!

DE GAVE VAN DE GENEZING
Terecht wijst dr Schelling er in zijn boek op, dat er geen 'maniertjes' zijn om de Geest te ontvangen. 'De Geest laat zich niet dwingen, sturen, vastgrijpen. Hij staat boven elke vorm, elke stemming, elk gebaar, elke vroomheid: (blz. 47) We mogen wel bidden tot God om ons te vervullen met zijn Geest. Je kunt rechtstreeks tot de Geest bidden, zoals in het Oud-Kerkelijke gebed 'Veni, Creator Spiritus!'. Eén van de gaven die Paulus noemt is dus de gave van de genezing. Schelling beklemtoont, dat die gave niet geïsoleerd mag worden van de andere gaven. In feite gaat er van alle gaven een helende werking uit! Als we de gave van de genezing te veel apart te noemen en apart te laten functioneren, kan die gave en de uitwerking ervan onder een ongezonde spanning komen te staan.' Het is denkbaar, ook vandaag, dat de Geest een lid van de gemeente bijzonder toerust om te bemiddelen tussen de helende aanwezigheid van Jezus Christus en een mens die ziek is. /../ Die gave kan tot uiting komen door de wijze van bidden en de inhoud van gebed. Het gebed van de een is krachtiger dan dat van de ander. Krachtiger wil niet zeggen dat het gebed met stemverheffing wordt uitgesproken. Gebeden hoeven niet schreeuwerig en dwingerig te zijn. God mankeert niets aan zijn gehoor' (blz. 50). Iemand die ontdekt dat hij of zij een bepaalde gave heeft ontvangen van de Geest, zal bescheiden worden. 'Bescheidenheid over wat je hebt ontvangen, is een hoogste vorm van eerbetoon aan God. Ook loop je niet te koop met je gave.’ (blz. 52)

HOE JEZUS OMGING MET ZIEKEN
Belangrijk is het hoofdstuk over de wijze waarop Jezus omging met zieken (hoofdstuk 9). De Heiland gaat niet altijd op dezelfde manier te werk. Iedere zieke beschouwt Hij als uniek, ook in de manier waarop die mens met zijn ziekte omgaat. Jezus houdt met die eigenheid rekening. Voor ons een belangrijke les: wat voor de ene zieke en ziekte geldt, hoeft niet voor de andere zieke en ziekte te gelden. 'Van de kerk wordt maatwerk in haar dienst van heelheid gevraagd. Daarom is terughoudendheid geboden om bijzonderheden tot algemeenheden te maken. Massale en algemene genezingsdiensten lopen dat gevaar' (blz. 54). Ds Schelling merkt in dit verband op, dat zulke diensten in zijn gemeente (Protestantse gemeente te Monster) de gemeenschap als geheel niet opbouwen. Men kiest daar voor een andere benadering: aandacht voor het eigene van de mens en zijn ziekte én ruimte voor het persoonlijke en de intimiteit. Aan de hand van een viertal voorbeelden van Jezus' omgang met een zieke medemens wordt dit verder uitgewerkt. Ik kan slechts enkele lijnen noemen die na een uitvoerige bespreking van de genezingstekenen van Christus zichtbaar worden. Opvallend is dat veel zieken in de tijd van Jezus' omwandeling op aarde buitenstaanders waren. Hun ziekte dreef hen sociaal en godsdienstig gezien in een isolement. Jezus brengt verzoening tussen de zieke en de gemeenschap én tussen God en de zieke. Voor Jezus vormen lichaam en geest een eenheid. Soms besteedt Hij eerst aandacht aan de binnenkant, dan pas aan de buitenkant. Soms omgekeerd. Soms wordt een verband gelegd met de zonde, soms helemaal niet. De genezingstekenen van Jezus moeten gezien worden in het licht van het komende Koninkrijk, dat gekenmerkt wordt door gerechtigheid, vrede, welzijn, gezondheid, solidariteit, leven in harmonie met zowel God als met jezelf en de medemens. Het een mag je niet losmaken van het ander. Soms spreekt Jezus slechts één woord en een zieke geneest. Soms gaat aan de genezing een ritueel vooraf, soms gaan beide samen. Opvallend is dat de zieke na zijn genezing God alle eer geeft en men Hém looft. Jezus doet het werk van de genezing in dienst van zijn hemelse Vader!

VUISTREGELS VOOR DE OMGANG MET ZIEKEN
Nog een enkele opmerking over dit boek, waarin heel veel zaken (soms heel letterlijk!) op een rijtje worden gezet. In hoofdstuk 15 worden een aantal heel praktische "vuistregels" gegeven voor de omgang met zieken. Wie ziet er niet tegenop om een (soms ernstig) zieke te bezoeken? Vaak weet je niet wat je moet zeggen, en moét je altijd wat zeggen? Schelling: "Begrip is het mooiste dat wij een zieke kunnen geven." Indachtig ook wat Christus in de hoofdsom van de Wet aanhaalt: "heb je naaste lief als jezelf!" Van daaruit laten de 20 vuistregels zich lezen. Erg leerzaam, niet alleen voor een ieder die op de een of andere manier betrokken is bij het pastorale bezoekwerk, maar voor allen, die met zieken of met ziekte te maken hebben. En wie heeft dat niet? Tenslotte vind ik het heel opmerkelijk, dat er in het boek ook een hoofdstuk is gewijd aan de manier waarop niet-Christenen omgaan met de problematiek van ziekte en genezing. Graag wil ik dit boek bij u aanbevelen!

2. Opbouw - 20 juni 2008

Een heelmakend gesprek

Recensie door P. Kleingeld

Christenen staan heel verschillend tegenover de vragen rond geloof, ziekte en gezondheid. Sommige mensen verlangen naar de praktische invoering van de dienst van de genezing. Anderen staan hier sceptisch tegenover. Weer anderen zijn gewoon nieuwsgierig en een laatste groep vraagt zich af hoe het genezingswerk van Jezus Christus zich verhoudt tot gebedsgenezing, de medische wetenschap en alternatieve geneeswijzen. Hoe ga je met al die verschillen om?

Gedurende een periode van ongeveer twee jaar ging in de Protestantse gemeente te Monster een groep van elf gemeenteleden samen op zoek naar antwoorden rond deze grote vragen. De werkgroep was zo veelkleurig als de gemeente waaruit ze was samengesteld. Het boek Daar word je beter van! van de hand van ds. Piet Schelling is de weerslag van hun zoektocht.

Veel vragen
Het boek begint met een brede definitie van gezondheid en genezing. Gezondheid heeft alles te maken met het bijbelse woord sjaloom. Sjaloom staat onder meer voor welzijn en welvaart, maar ook voor open communicatie met medemensen en met God, voor geborgenheid en eenheid, harmonie, heelheid en voltooiing. Genezing heeft alles te maken met het brengen van Gods sjaloom.

Wanneer je verder gaat lezen ontdek je hoe breed het onderwerp is. Is onze samenleving niet teveel gericht op gezondheid en schoonheid? Wat doet ziekte met ons? Wat is de gave van genezing en hoe zou je kunnen ontdekken of je die hebt? Hoe ging Jezus met zieken om en hoe kunnen wij dat doen? Hoe kunnen we handoplegging, zegening en ziekenzalving laten functioneren? Wat te denken van alternatieve geneeswijzen en hoe ermee om te gaan? Wat als je ziek blijft en daar vrede mee hebt? Hoe gaan niet christenen met ziekte om? En hiermee is het aantal onderwerpen nog lang niet uitgeput.

Verlegenheid
Wanneer bij al die vragen de bijbel opengaat, hoor je verlegenheid. Want wat lezen we in de bijbel over deze onderwerpen? De een leest heel iets anders dan de ander. 'Wat moeten we dan?' vraagt Piet Schelling in het hoofdstuk over alternatieve geneeswijzen: 'Was er maar een uitleg voor elke tekst in elke tijd! Bovendien, in de Bijbel zelf kom je over bepaalde zaken al verschillende meningen tegen.' Schelling benoemt hier iets wat door zijn hele boek heen speelt en wat voor veel mensen herkenbaar is. Dezelfde tekst betekent voor verschillende mensen iets anders en als dezelfde tekst al hetzelfde betekent, is er misschien wel weer een andere tekst die tegenspreekt wat de eerste tekst vertelt, of dat corrigeert of nuanceert. Zo gezien, lijkt Bijbellezen op dansen op het slappe koord.

Luisteren vanuit onze traditie
Ik denk, dat de werkelijkheid minder willekeurig is. Wij kunnen niet anders dan vanuit onze traditie en vanuit ons wereldbeeld naar Gods Woord luisteren. Wij kunnen niet anders, niet omdat we dat moeten, maar echt omdat we echt niet anders kunnen. We kunnen ons niet ontdoen van onze geschiedenis, daar zijn we veel meer mee vergroeid dan we beseffen. Vanuit ons wereldbeeld luisteren we naar de Bijbel en vervolgens ook naar andere tradities, maar we kunnen niet willekeurig leentjebuur spelen. Ik besef, dat ik nu net als Piet Schelling, in drie regels iets probeer te schrijven wat wel eenvoudig is maar niet simpel. Daarom terug naar de praktijk. Willem Smouter laat in Herstelwerk concreet zien wat ik bedoel. Uitgaande van de gereformeerde traditie verrijkt hij die met inzichten van christenen die opgegroeid zijn in een andere traditie en met een ander wereldbeeld. Zo'n keuze ontbreekt in Daar word je beter van!

Te weinig richting
De kracht van het boek is zo tegelijkertijd zijn zwakte. Er komt een breed scala aan vragen aan de orde die ieder op hun beurt weer een breed spectrum aan genuanceerde antwoorden ontvangen. In een interview voor de regionale radio vinden twee leden van de werkgroep het moeilijk om het kernpunt of de conclusie van het boek te vinden. Voordat ik met lezen begon, had ik gehoopt op meer richting. Die hoop had de kerkenraad van Monster waarschijnlijk ook. De oorspronkelijke vraag aan de werkgroep was: kom op het spoor van wat begaanbare wegen zijn voor onze tijd en onze gemeenschap om de helende kracht van God operationeel en manifest te maken tot welzijn voor mensen binnen en buiten de kerk. De tekst van deze opdracht is wel terug te vinden op de website van de gemeente Monster, maar keert niet terug in het boek.

Wel goede methode
Maar misschien is al die nuance op zich al heelmakend. Ze brengt Gods sjaloom binnen in onderlinge relaties die onder spanning staan vanwege de verscheidenheid aan ideeën rondom geloof, gezondheid en geloof. Schelling verwijst hiervoor naar Berkhof, die in zijn boek Christelijk Geloof het christelijk gesprek als sacrament wil waarderen een instrument waardoor God zich bekendmaakt. De zojuist genoemde spanning en veelkleurigheid is ook veel Nederlands Gereformeerde Kerken niet vreemd. De manier waarop dit boek tot stánd is gebracht, wijst daarom een weg: een zorgvuldige en gemeentebrede bezinning. En behalve richting biedt het boek ook handvatten: op de website van de Protestantse gemeente Monster (www.pgmonster.nl) zijn gespreksvragen en een model voor bezinning te vinden om zelf als kring of gemeente aan de slag te gaan. Het zou mooi zijn als daarbij nog verwijzingen komen te staan naar literatuur. De mensen in Monster zullen vast papieren gespreksgenoten hebben gehad. Hun namen kan ik wel vermoeden, maar dat zal niet voor iedereen gelden.

Verwachting van Gods nabijheid
Ondanks alle voorzichtigheid maken Schelling en de werkgroep uiteindelijk wel degelijk keuzen. Je moet wel bladeren, want ze staan verspreid door het boek heen. Ze pleiten voor meer verwachting van Gods nabijheid in de samenkomst. Dat is me uit het hart gegrepen. Ze pleiten voor handoplegging en ziekenzalving en voor een zorgvuldige invoering van vieringen met speciale aandacht voor de zieke mens. Omdat al die keuzes zijn ingebed in pastorale woorden vallen ze misschien minder op, maar vormen ze misschien juist vanwege die gevoeligheid het spoor waarnaar de kerkenraad van Monster op zoek was.

Genezing op de agenda
Ds. Gerrit de Fijter, preses van de Generale Synode van de PKN beveelt dit boek van harte aan. Hij zet daarmee gebed en genezing nadrukkelijk op de agenda van zijn kerkgemeenschap. Ik vind deze aanbeveling terecht. Met dit boek krijg je een goed uitgewerkt gesprek in handen. Ik kan dit boek aanraden aan iedereen die de gemeente wil dienen op het terrein van geloof, gezondheid en ziekte. Wanneer je daarbij ook iets leest van de hand van bijvoorbeeld W. Smouter, K. Runia, C. van der Kooij of M.J. Paul over dit onderwerp kun je ook inhoudelijk vanuit onze traditie en in gesprek met andere tradities bijdragen aan de bezinning hierover.

Ds. Piet Kleingeld is predikant van de NGK van Maassluis.

1. Nederlands Dagblad - 6 juni 2008 - www.nd.nl

Intensief bezig met geloof en genezing

Recensie door Jan Mudde

Twee jaar lang was de werkgroep Ziekte & Gezondheid van de Protestantse Gemeente te Monster intensief bezig met de altijd actuele vragen rond ziekte en gezondheid, geloof en genezing. Vragen die extra actueel zijn vanwege de genezingsdiensten van evangelist Jan Zijlstra. De werkgroep werd gevormd door elf gemeenteleden uit alle stromingen van de Protestantse Kerk in Nederland. Het boek Daar word je beter van! van ds. Piet Schelling is de uitkomst van deze gezamenlijke zoektocht.

Gegeven de ontstaansgeschiedenis van het boek had het een wat vage en nietszeggende compilatie van uiteenlopende meningen kunnen worden. Het tegendeel is het geval. Hoewel in het boek allerlei nuances en stemmen doorklinken, heeft het wel degelijk een duidelijke visie. Die sluit nauw aan bij de vorig jaar uitgegeven verklaring Gebed en Genezing van de Charismatische Werkgemeenschap Nederland en de Nederlandse Lucasorde.

Uitgangspunt voor de bezinning op ziekte en gezondheid is het Bijbelse woord sjaloom, dat een veel bredere en diepere insteek heeft dan die van lichamelijke gezondheid alleen. Het gaat daarbij om de heelheid van alle relaties waarin de mens staat, inclusief de relatie tot God. Die sjaloom gaat van Jezus Christus uit. Hij bracht door zijn kruis verzoening tussen hemel en aarde tot stand en is zo de bron van sjaloom. Als de levende Heer is Hij onder ons aanwezig om met zijn helende kracht in ons te wonen. Door de uitstorting van Gods Geest die al voor Jezus' komst werkzaam was in o.a. de schepping, maar die na Jezus' afscheid in volheid doorbreekt geeft God allerlei helende gaven aan de gemeente. Eén van die helende gaven kan ook nu nog de gave van genezing zijn. Vaak spelen gebed en aanraking door handoplegging daarbij een essentiële rol.

Het boek benadrukt dat de gemeente van Christus een opdracht tot gebed om genezing heeft. "We verbinden in ons gebed de mens met God. We vragen of God in dat concrete leven van die mens wil komen (…) Het gevolg kan zijn dat de ziekte van de mens weggaat, vermindert of wordt aanvaard." Het boek bepleit daarom dat er naast de kerkdienst als bron van heling ruimte komt voor speciale, kleinschalige vieringen waarin zieken nadrukkelijker dan in de reguliere kerkdienst in de bedding van Gods liefde worden gebracht. In deze vieringen kunnen voorbede, handoplegging, zegening en zalving worden toegepast. Dat zijn instrumenten middels welke God zijn kracht van de ene op de andere mens wil overdragen. Zij verbinden de gever met de ontvanger en de ontvanger met de helende en bevrijdende kracht van God. Niemand overigens beschikt over die kracht, alleen God. "Wat die kracht precies teweegbrengt in het leven van de zieke valt niet te zeggen. Maar we geloven en vertrouwen erop dat die kracht haar werk doet."

Deze visie en dé uitwerking daarvan doet in hoge mate recht aan de gegevens die we in de Bijbel over ziekte, geloof, gemeente en genezing vinden. Wel zou ik het zelf hier en daar net iets anders zeggen. Het woord 'kracht' bijvoorbeeld is me te onpersoonlijk. Ook zou ik zo nu en dan een ander accent leggen. Zo mis ik in dit boek dat zo mooi spreekt over Gods zegen een verwijzing naar de vloek die God ten gevolge van de menselijke zonde over zijn schepping heeft uitgesproken. Een vloek waarvan de gevolgen zich ondanks de verzoening door Christus' bloed in alle hevigheid laten gelden tot op de jongste dag. Ook vraag ik me af of we in onze bodycultuur het accent niet wat meer op de bekering en de heiliging dan op de genezing zouden moeten leggen.
Maar deze kanttekeningen doen niets af van mijn instemming met de bovengenoemde hoofdlijn.

Kleine letter
Wel zijn er twee punten waarbij ik me enigszins ongemakkelijk voel. Schelling spreekt over God consequent als Hij met een hoofdletter en over Jezus Christus consequent als bij met een kleine letter. Vanuit christologisch oogpunt lijkt me dit geen gelukkige keuze. 1
Ook is het boek - met een beroep op Job – uiterst terughoudend in het leggen van een verband tussen ziekte en de wil van God. Maar is Job er tegelijk niet de kroongetuige van dat ziekte niet buiten God om gaat?

Daar word je beter van! heeft veel meer te bieden dan alleen een visie op geloof en genezing. Enkele andere thema's zijn: wanneer is iemand ziek i.c. gezond?; de zonde van gezondheids en schoonheidsidealen, wat ziekte met ons doet; hoe Jezus omging met zieken; (twintig!) vuistregels voor de omgang met zieken; alternatieve geneeswijzen. De wijze waarop deze thema’s behandeld worden, is beknopt maar genuanceerd en evenwichtig. Als een rode draad loopt het oog hebben voor verscheidenheid door alles heen: elk mens is anders, ieder beleeft zijn ziekte anders en Jezus gaat met iedere zieke anders om. Dat pleit voor maatwerk en tegen massale genezingsdiensten.

Origineel en leerzaam is de ruimte die dit boekje geeft aan de inbreng van niet christenen. De werkgroep namelijk heeft zesentwintig niet christenen gevraagd naar de beleving van hun ziekte en hun bronnen van troost en kracht. Eén van de conclusies op basis van deze gesprekken luidt: "We dienen ons er als gelovigen voor te hoeden dat we vanuit tegenstellingen redeneren: zij en wij. Een heleboel gedachten en ervaringen zijn gelijk." En als een christen aan een niet christelijke zieke vraagt: 'Mag ik voor je bidden?', is de reactie vrijwel altijd positief.

Al met al lijkt dit boekje me heel geschikt voor kerkenraden die zich willen bezinnen op de vraag wat de kerk van Christus voor de zieken in de gemeente betekenen kan. Ook wil ik het van harte tippen voor Bijbelstudie en gesprekskringen die nog op zoek zijn naar een geschikt boek voor het komende seizoen. Hoewel het boekje zelf geen gespreksvragen bevat, kunnen die gedownload worden van de website van de Protestantse gemeente te Monster.