Boekrecensie

Onthullend verhaal over de snelst groeiende kerk van Nederland. Hoewel in Nederland de kerken leegstromen, telt de pinkstergemeente inmiddels ruim120.000 actieve leden. Het zijn hechte en enthousiaste gemeenschappen, onder leiding van markante voorgangers. Leden verbinden zich vaak aan hun kerk door donaties van soms tienduizenden euro's. De combinatie God, geld en gehoorzaamheid is echter niet altijd een gelukkige. Opvallend vaak vertillen pinkstergroepen zich aan hun eigen ambities, vooral financieel. Ook slaat bevlogenheid nogal eens om in machtsmisbruik en zelfs sektarisme. Silvan Schoonhoven beschrijft het ontstaan, de ambitie en het succes van de pinkstergemeente, maar onderzoekt ook waarom het zo vaak misgaat en wat de gevolgen daarvan zijn voor getroffen gezinnen. De kracht en de zwaktes van de pinkstergemeente komen samen in een fascinerend geschreven boek.

Kanttekening van Harry Sleijster:

Een beetje onthutsend is vooral dat iemand zo'n eenzijdige kijk kan hebben. Maar daar is hij journalist voor, die zijn punt wil maken en bovenal... met zijn boek geld wil maken. Daarvoor had hij meer nodig dan Agtereek, waarmee hij wellicht een punt heeft. Maar voor de rest is het helder: er staat niets nieuws in het boek en alle boosaardigheden die vele anderen reeds gespuid hebben, heeft hij van de bekende lastersites overgeschreven. Schoonhoven heeft één ding goed opgepakt: er is een markt voor dit soort riooljournalistiek.

Lees ook de niet malse kritiek in de recensie van M.P. van der Bijl op:
http://vrijzinnigevangelisch.wordpress.com

Met name Pinkstergroepen vertillen zich opmerkelijk vaak aan hun eigen ambities, vooral op financieel gebied. God en geld blijkt geen succesvolle combinatie.

Vindt althans Silvan Schoonhoven. De journalist van het Leidsch Dagblad schreef er een boek over dat een onthutsend beeld schetst van wat hij 'de pinkstergemeente' noemt, maar wat zich in de praktijk uitstrekt tot zo ongeveer alle 'vrije groepen, met name in het charismatische deel daarvan.

Schoonhoven studeerde godsdienstwetenschappen en werkt al tien jaar als journalist bij het Leidsch Dagblad. Daar volgde hij van nabij de gang zaken rond de charismatische voorganger Gert-Jan Agtereek. Die zou een spoor van machtsmisbruik en bedrog hebben achtergelaten. Schoonhoven beet zich er in vast en ging zelfs in Kenia op zoek (waar Agtereek en riante villa bewoonde en een prostitutienetwerk zou leiden).

In het boek God, geld & gehoorzaamheid gaat Schoonhoven echter veel verder dan alleen een beschrijving van de handel en wandel van Agtereek. Hij licht de hele charismatische beweging door. Van Maasbach tot Ouweneel, allemaal komen ze aan bod. Op een niet altijd even gunstige manier.
Kracht van Omhoog, Berea, TRIN, Rob Allart, Jan Zijlstra, Mattheus van der Steen, Willem Ouweneel, de cursus `Doden opwekken' van God's Embassy - het komt allemaal langs in het boek. En nog heel veel meer.

Er staat weinig nieuws in het boek. Het God, geld & gehoorzaamheid kreeg nog voor het in de winkel lag veel aandacht in de media.

Die free publicity was een gevolg van een dreigement van de Leidse pinksterkerk Outreach Center Nederland om auteur Silvan Schoonhoven en uitgeverij Nieuw Amsterdam voor de rechter te slepen. De Leidse kerk wilde bepaalde passages in het boek geschrapt hebben.

Nieuw Amsterdam echter legde het boek vroeger dan gepland in de winkels waardoor het al te koop was voor de rechter zich in kort geding over de zaak kon buigen. Outreach Center Nederland besliste daarop dat een kort geding geen zin meer had.
De Leidse kerk liet via haar advocaat Max van Olden weten dat ze mogelijk nog wel op 'nadere stappen' gaat nemen. Welke dat zijn is niet bekend. Daar wordt nog op gestudeerd.

Het meeste van wat Schoonhoven opdiept was al bekend, zij het niet altijd bij het grote publiek omdat een aantal zaken krampachtig onder het tapijt werd geveegd. De kracht van het boek zit dan ook niet zozeer in de onthullingen, als wel in de voortgaande opsomming. Het geeft een onthutsend beeld van heel veel zaken die mis zijn gegaan. En dat zijn lang niet altijd zaken uit het verre verleden. Het speelt telkens opnieuw. Tot de dag van vandaag.

Schoonhoven brengt gelukkig ook de nodige nuances aan. Natuurlijk zijn de zaken die hij beschrijft geen gemeengoed in alle evangelische- en pinkstergemeenten. Integendeel zelfs. Het gros van de gemeenten is stabiel en gezond en heeft een nuchter leiderschapsteam. Het is slechts een beperkt aantal gemeenten en personen die eruit springt. Zij vallen het meeste op, niet zelden doordat ze het meeste 'lawaai' produceren.

Voor iedereen die een leidinggevende positie in een gemeente heeft of zo'n positie ambieert, zou God, geld & gehoorzaamheid verplichte leesstof moeten zijn. Voor iedereen die zo'n positie niet heeft, ook.

Boekrecensie door Maurice Hoogendoorn

‘Hoewel in Nederland de kerken leegstromen, telt de pinkstergemeente inmiddels ruim 120.000 actieve leden.’ Zo luidt de eerste zin op de achterflap van het boek God, geld & gehoorzaamheid.

De pinkstergemeente, daar gaat het boek dus over. Volgens de auteur is de pinkstergemeente, in het algemeen, een hechte en enthousiaste gemeenschap, sterk gericht op beleving en emotie. Dé pinkstergemeente wordt geleid door een ‘markante voorganger’, extase, bekeringen en wonderbaarlijke genezingen zijn er aan de orde van de dag. En last but not least: ‘opvallend vaak vertillen pinkstergroepen zich aan hun eigen ambities, vooral financieel. Bevlogenheid slaat nogal eens om in machtsmisbruik en zelfs sektarisme’.

De grote woorden van Schoonhoven, godsdienstwetenschapper en journalist bij het Leidsch Dagblad, over dé pinksterkerk blijken tijdens het lezen van het boek té groot. Want het grootste gedeelte ervan handelt over de schurkenstreken van slechts één pinkstervoorganger: Gertjan Agtereek, leider van de Grote Opdracht Gemeente in Leiden. Dat doet Schoonhoven overigens met verve. Hij beschrijft met jeu hoe Agtereek leden van zijn tanende pinksterkerk ‘manipuleert, voorliegt en financieel uitwringt’. En dat verhaal kan nog een staartje krijgen, want Agtereeks kerk heeft, niet verwonderlijk, een kort geding aangespannen tegen auteur en uitgeverij.

Maar: een schokkend verhaal over de uitwassen in één pinksterkerk – oké, en nog wat bijzondere verhalen over de pinksterkerken van Johan en David Maasbach en gebedsgenezer Jan Zijlstra – is geen eerlijke analyse van hoe dé pinksterkerk in elkaar zit. Sommige patronen die de journa+list in deze gemeenten zag terugkeren, zullen ongetwijfeld gelden voor veel andere pinkstergemeenten. Maar helaas vervalt de auteur geregeld in stereotiepen en clichés over deze kerken. En dat is niet vreemd als je je verlaat op bijvoorbeeld de visie van filmmaker Paul Verhoeven, zelf afgeknapt op een pinksterkerk. Even was hij bijna in extase, maar ‘uiteindelijk greep de ratio in’, schrijft Schoonhoven, en hij citeert Verhoeven: ‘Ik wist zeker dat als die deur zou worden geopend, ik geestelijk te gronde zou gaan. Sindsdien was dit voor mij verboden terrein.’