Recensie door Joanne Nihom

Die eerste dagen van mei zijn altijd beladen. Een verdrietig gevoel. Zoveel verdwenen. Zoveel niet meer. Zoveel weg. Een Joods leven dat er ooit was.

Maar er is ook reden om blij en trots te zijn. Uit de gids Het Joodse erfgoed van Nederland die vorige week is uitgekomen, blijkt dat er nog veel Joodse plekken in het land zijn. Oud en nieuw. Gerestaureerd, bewaard. Een ode aan toen.

Per streek en plaats worden de vele gebouwen, monumenten, plekken en objecten in Nederland die te maken hebben met de Joodse cultuur, religie en geschiedenis beschreven. Van een kleine dorpssjoel en een vergeten begraafplaats tot het Spinozahuis in Voorburg en de resten van het imperium van textielbaron Menko in Enschede.

Veel aandacht is er voor regionale verschillen en details. Op basis van veel onderzoek worden de geschiedenis en de huidige Joodse gemeenschappen uitvoerig beschreven. Het boek is rijk geïllustreerd met historische afbeeldingen, foto’s en stadsplattegronden. Een onmisbaar naslagwerk.

“Deze gids brengt de overweldigende hoeveelheid kennis die in de afgelopen twee eeuwen over het Nederlands-Joodse erfgoed is verzameld bij elkaar en maakt die toegankelijk voor een groot publiek. Een voortreffelijk leesbare geschiedenis van de Joden in Nederland aan de hand van al dat erfgoed wat er in beschreven wordt, met een diepgang die de verwachtingen van het woord gids ver overstijgt.”
Aldus Emile Schrijver, algemeen directeur van het Joods Historisch Museum en Joods Cultureel Kwartier.

Auteurs Jan Stoutenbeek en Paul Vigeveno over hun boek: ”Onze gids is weliswaar geïnspireerd op het boek Joods Nederland dat we bijna dertig jaar geleden schreven, maar Joods erfgoed is een geüpdatete studie, geschreven vanuit een nieuwe, eigentijdse, benadering. Dit was mogelijk omdat er veel meer materiaal beschikbaar was dan in de jaren tachtig. Onder andere door het gedigitaliseerde kenniscentrum van het Joods Historisch Museum, maar ook door de voortgaande aandacht voor de Joodse lokale geschiedenis in veel plaatsen in Nederland buiten Amsterdam.”

“Het boek heeft dan ook bijna een dubbele omvang gekregen. Ook is er de laatste decennia een ware herdenkingscultuur ontstaan waarin er vele Joodse monumenten en gedenkplaatsen zijn bijgekomen of uitgebreid, waarbij er meer aandacht is voor de persoonlijke beleving of herdenking (bijvoorbeeld de Stolpersteine). Ook deze ontwikkeling heeft een plaats in dit boek.”