www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

1 RECENSIE

De profeten ter sprake in synagoge en kerk
G.A. Trouwborst
Uitg. Sifron,
376 blz. prijs 24,95
EAN-code: 9789082836929
Aantal pagina's: 376
Bindwijze: Paperback
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

Een studie naar de plaats van de profeten op het synagogale en kerkelijke leesrooster. Een compleet commentaar bij alle aan de orde gestelde bijbelteksten in beide roosters.

..

1. - juni 2021 - http://christenenvoorisrael.nl/israel-en-de-kerk

De profeten ter sprake in synagoge en kerk

Recensie door Jenno Sijtsma

Preken, elke week weer. Voor heel ueel predikanten betekent het wekelijks voorgaan in een of twee diensten nogal wat. Het is altijd weer een zekere spanning die je bij de voorstudie ervaart en het inzien van allerlei postilles en sites vergt vaak veel tijd. Het kiezen van een tekst heeft allereerst te maken met je eigen theologische visie en achtergrond. Maar dat daarnaast een voorkeur voor een bepaald Bijbelboek zich aan je kan voordoen weet ik maar al te goed. Ik heb het bijgehouden en kan na meer dan vijftig jaar preken inderdaad spreken van een zekere voorkeur.

Sinds 1998 kan iedere voorganger gebruik maken van het Dienstboek voor de eredienst dat namens de Commissie van het Samenwerkingsorgaan daarvan door de Protestantse Kerk in Nederland is uitgegeven. Voor dat gemeenschappelijke leesrooster heeft de commissie maar liefst als einddatum het kerkelijk jaar 2036/37, met de laatste zondag in 2037 gekozen, verdeeld in een A-, B- en C-jaar. Dit Leesrooster is het uitgangspunt van onderzoek geweest van de predikant van de Hervormde gemeente Nieuwleusen, G.A. Trouwborst. Hij doet in zijn boek ‘De profeten ter sprake in synagoge en kerk’ uitgebreid verslag van zijn nauwgezet onderzoek naar een antwoord op de vraag hoe de profeten van Israël op dat gemeenschappelijk leesrooster ter sprake komen. Voor ons blad is daarbij bovendien interessant om te ervaren wat de ‘onopgeefbare verbondenheid' met Israël daarbij in concreto inhoudt. Immers, als de kerk de Profeten in het leesrooster ter sprake brengt is het van belang er op te letten hoe de synagoge dat doet en de profeten daar tot klinken worden gebracht. De Profeten worden in de synagoge wekelijks als tweede en afsluitende lezing na de lezing uit de Tora op de sabbat gelezen.

DE PROFETEN
De vroege kerk heeft aanvankelijk – ik zou bijna willen zeggen uiteraard – de Tora en de Profeten een centrale plaats gegeven op het leesrooster. De kerk bestond immers bijna uitsluitend uit Joden die Christus als Messias aannamen. Maar doordat er binnen de gelederen al snel een centrale plaats kwam voor de laatste drie dagen van het leven van Jezus Christus en het geloof dat Hij met zijn dood en opstanding de Tora volledig had vervuld, verviel die aandacht voor de Tora maar al te gauw. Trouwborst geeft aan dat in het Dienstboek gesproken wordt van het gegeven dat doorgaans de eerste lezing uit de profetische boeken van het Oude Testament is gekozen in verband met het Evangelie. Met dat woordje 'doorgaans' wordt bedoeld dat er niet altijd sprake is van een lezing uit de Profeten. De praktijk laat echter zien dat ongeveer twee derde van de oudtestamentische lezingen uit de Profeten genomen is, terwijl de Tora gemiddeld eenmaal per drie weken op het rooster staat. Hierbij is dus sprake (gebleven) van een loskoppeling van de in de synagogale praktijk bestaande verbinding tussen een lezing uit de Tora en de Profeten.

INHOUD EN WEERGAVE VAN DE TEKSTEN
Achtereenvolgens behandelt de auteur de profetenlezing in de synagoge op sabbat, feesten gedenkdagen, bijzondere sabbatten, ontzagwekkende dagen, de drie pelgrimsfeesten, de overige dagen en feesten. Na een eerste balans volgen dan de profetenlezing in de kerk, het gemeenschappelijk leesrooster A-jaar, B-jaar en C-jaar, een tweede balans en conclusies en aanbevelingen.

Bovenaan iedere bladzijde zijn de aan de orde zijnde teksten op het leesrooster weergegeven. Waar de hoofdstuk- en versnummeringen in de meeste Bijbelvertalingen soms kunnen afwijken van de Hebreeuwse Bijbel is vanuit respect voor het synagogale leesrooster de joodse versnummering toegepast bij de zich bovenaan de pagina bevindende aanduiding van de lezingen op sabbat en de bijzondere (feest)dagen. In alle verdere besprekingen en vermeldingen van de teksten wordt consequent uitgegaan van de Nederlandse nummering in de Bijbelvertaling van het Nederlands Bijbelgenootschap uit 1951.

LEERZAAM EN VERRIJKEND
Het is bij benadering mijns inziens niet te zeggen hoeveel tijd de auteur aan de samenstelling van dit boek heeft besteed. Eerder sprak ik al van uitgebreid verslag en nauwgezet onderzoek. De vele uren dat ik zeer geboeid in dit boek heb gelezen waren voor mij steeds weer van een diep doorleefde ervaring. De keuze van God voor Israël in zijn eeuwige trouw riep de trouw van de aartsvaders op. God maakte zich aan Mozes bekend als de God van Abraham, Izaäk en Jakob. Ondanks de ontrouw van het volk weet Jesaja dat God trouw blijft. Aansluitend bij het verleden plaatst de profetie het heden in het licht van de toekomst, waarbij Gods trouw de overkoepelende hoede bij dit alles vormt. Datzelfde geldt ook duidelijk voor de meer narratieve gedeelten, zoals bijvoorbeeld uit de boeken 1 en 2 Koningen. Ook hier werd gezien dat deze verhalen verbanden legden met het verleden (bijvoorbeeld het verband tussen de Sunamitische vrouw en Sara, tussen David en Abraham en tussen Salomo en Jozef). Komt bij de profetenlezing rondom het boek Exodus het thema bekering naar voren, de profetenlezingen die gekozen zijn bij het boek Leviticus cirkelen grotendeels rond de thema's toewijding, heiliging en reiniging. Bij de behandeling van Numeri wordt onder andere gelezen uit Hosea en bij het boek Deuteronomium zijn alle profetieën uit het boek Jesaja genomen. Wat de feest- en gedenkdagen betreft, hier valt op dat de thema's bevrijding en verlossing door God worden gekoppeld aan actuele (of historische) situaties en verbonden aan de hoop voor de toekomst. Opvallend is dat bij het gedeelte over de profetenlezing in de kerk in het A-jaar bij Matteüs, Jezus Israël oproept de Tora volledig te houden. Daarin gaat hij hen op volmaakte wijze voor. De kern van de geboden moet blijven en doorgegeven worden. Zuiver is wat Trouwborst opmerkt over de worsteling die de apostel Paulus als geen ander gehad heeft met het gegeven dat velen uit zijn eigen volk Israël geen oog hadden voor Jezus, terwijl het evangelie over Hem bij de volken wel ingang vond.

Er valt nog veel meer van dit prachtige boek te zeggen, maar de ruimte die mij is toebedeeld is al ver overschreden. Ik besluit met te zeggen dat Trouwhorst voortdurend zuivere contacten weet te leggen tussen de Toralezing en de profetenlezing, waardoor er voor elke voorganger een goed aanknopingspunt is voor zijn eigen invulling met betrekking tot de prediking.