www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

5 RECENSIES

De vader en de zoon
Peter ter Velde
uitg. Conserve, Schoorl, 2011
ISBN 9789054293231
187 blz.; € 18,99.
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

'Ik had gefaald. Ik had me voor Jezus geschaamd. Hij zal zich voor mij schamen als ik Hem zal ontmoeten. Ik voelde me als het zwart op de button. Zondig. Onrein. Onwaardig. Ik was acht jaar oud.'
De lat van het geloof, die de vader van Johan legt, is veel te hoog.
Al op jonge leeftijd kan Johan niet voldoen aan leer en leven van 'zijn vader. Hij beseft daarom dat hij voor eeuwig verloren gaat. Hij wil breken met het geloof waarin hij oordeel en schuld ervaart, maar als hij dat doet zal hij de liefde van zijn vader definitief kwijtraken. Hij ziet zich voor een onmogelijke keuze gesteld.

     Peter ter Velde (Zwolle, 1964) is verslaggever bij het NOS-Journaal. Bij uitgeverij Conserve verscheen van hem Kabul & Kamp Holland - over de stad en de oorlog (2008, tweede herziene druk 2010) over Afghanistan en de Nederlandse missie in Uruzgan. Daarnaast was hij medesamensteller van de documentaire Fokking Hell! (2010). Ter Velde groeide op in een christelijk gezin.

5. Leren leven - 2011 - http://jmzwart.wordpress.com...

(1) De vader en de zoon

Boekrecensie door Mark-Jan Zwart

De Nederlandse literatuur staat bol van boeken waarin schrijvers zich willen afzetten tegen hun (geloofs)opvoeding. Peter ter Velde, zoon van de evangelische voorman Feike ter Velde, draagt hieraan een klein steentje bij met dit boek, waarin hij volgens eigen zeggen een autobiografische kern met grote hoeveelheden fictie heeft verweven. 

Het boek vertelt het verhaal van Johan, de zoon van een bekende evangelische leider, die hoewel hij in de voetsporen van zijn vader treedt al van jongs af aan worstelt met zijn geloof. Met name de worsteling met zijn ontluikende seksualiteit en zijn onvermogen om – zoals hij het ziet – aan de eisen die het geloof aan hem stellen te voldoen, zorgen ervoor dat Johan steeds meer met een masker op gaat leven en een dubbelleven leidt. Johan (of is het gewoon Peter?) ervaart dat hij leert om de leugen juist toe te passen in plaats van af te leggen (zoals Paulus gelovigen voorhoudt). 

Het verhaal is doorspekt met talloze Bijbelpassages en nauw kloppende toepassingen. Het is confronterend om te lezen hoe iemand zo dicht bij de waarheid is gekomen – deze zelfs heeft gepredikt – zonder er uiteindelijk zelf in te geloven. Ik vind het oprecht schrijnend dat Ter Velde nooit een levensveranderende ontmoeting met de Heer Jezus lijkt te hebben gehad. 

In het hoofdstuk met de veelzeggende titel ‘de teloorgang’ gaat het in moreel opzicht helemaal mis met Johan. Tot op dat punt vertelt Ter Velde een verhaal waar iedere (christen-)tienerjongen over had kunnen schrijven, puberaal maar herkenbaar. Vanaf dat kantelpunt wordt Johan echter een plat personage, zonder ruggengraat. Ter Velde heeft dat misschien bewust zo willen vertellen vanuit de dubbelheid waarin Johan leeft, maar het maakt Johan voor mij een onverantwoordelijk en egoïstisch personage. Heeft hij dan geen enkel moreel besef meer? Het verhaal beschrijft een wereld die helemaal om Johan draait. Hij breekt radicaal met zijn oude ik om – in zijn bewoordingen – ‘opnieuw geboren te worden’. Heel listig draait Ter Velde het Bijbelse ‘sterven van de oude ik’ en ‘opnieuw geboren worden’ om in wat de Bijbel juist de ‘oude ik’ en het niet hebben van het leven noemt. 

Johan gaat aan het einde van het boek jarenlang op wereldreis, waarbij hij niet alleen zijn gemeente, maar ook zijn gezin achterlaat. Hierdoor blijf ik als lezer met de vraag achter wat Johan later eigenlijk tegen zijn eigen zoon te zeggen heeft.

4. De Oogst - april 2012 - www.totheildesvolks.nl/nl/de-oogst

Gebroken spiegelbeeld 

Recensie door Gerry Velema

In de autobiografische roman ‘Vader en zoon’ etaleert Peter ter Velde enkele opvoedingsfouten van zijn bekende vader. Helaas blijven vragen over zijn eigen vaderschap onbeantwoord. 

‘Vader en zoon’ is een pijnlijk, deels autobiografisch boek over een in evangelische kring bekend gezin (de vader van Peter is evangelist Feike ter Velde, red.). Met een pen die qua stijl sterk doet denken aan ‘Komt een vrouw bij de dokter’ van Kluun, beschrijft Peter hoe zijn personage andere dingen wil dan wat zijn vader (en ook God) voor hem in gedachten heeft. Johan kiest noch voor het een, noch voor het ander, maar gaat in twee werelden leven. Diepe eenzaamheid is het gevolg. De omslag van het boek toont een metafoor: een geheimenlaatje... Zo lijkt Peters/Johans leven ook vol geheimen en geslotenheid. Hij wil of kan nergens echt zijn. 

Vervreemding
Peter wekt zonder meer mijn meeleven op, waar hij schrijft over zijn kinderjaren en het onpedagogisch omgaan van goedwillende christenen met kinderen. De auteur doet de hoofdpersoon echter vervreemden op het moment dat Johan als EH-student twee jaar lang een seksuele relatie onderhoudt met een getrouwde vrouw. 
Twijfel bekruipt me en dat blijft tot het einde van het boek: wat is hier waar en wat is er verzonnen? En ook: waaróm is het verzonnen? Wat wil Peter ter Velde eigenlijk met dit boek? 

Johan is veertig als hij stuk breekt, valt en kiest... Een keus tegen zijn vader in, tegen zijn huwelijk en gezin – hij verlaat ze. Tegen het geloof, hij kapt met zijn baan als voorganger van een evangelische gemeente. Johan wordt weer een losgeslagen tiener met vrienden van de middelbare school... Eindelijk, denkt hij, kan hij ‘zichzelf’ zijn! 

Mooie Heleen 
Het boek is deels open en kwetsbaar, maar tegelijk ook erg gesloten. De auteur gaat bewust relationele vragen uit de weg. Hij doet hiermee de geloofwaardigheid van zijn verhaal sterk geweld aan. Geen woord over hoe de bedrogenen zich voelen. Als lezer wil ik weten hoe zijn vrouw en kinderen gereageerd hebben, en als evangelische leef ik mee met de diepe impact die zoiets heeft (gehad) op een gemeente. Maar de bedrogenen hebben geen stem in het boek. Ze komen niet aan bod, behalve de vader van Johan en Johan zelf. De man die nog niet volwassen wilde zijn. Hij huilt zijn eenzaamheid uit op de schouder van de mooie Heleen, het ooit zo onbereikbare mooiste meisje van de klas, en laat zich troosten met haar zachte woorden: ‘Jongetje toch... ik ben toch bij je...’ (blz. 140). 

Peter etaleert enkele opvoedingsfouten van zijn vader, maar zwijgt over zijn eigen vaderschap. De vraag: Heb je zelf zoveel beter gehandeld, blijft onbeantwoord. In het boek staan diverse evangelischen te kijk, maar wie Peter/Johan zelf is, blijft onduidelijk. Treffend voor dit boek vond ik deze zin op pagina 3: ‘Het verhaal moest alleen wel waterdicht zijn, maar ik wist dat ik als geen ander een geloofwaardige versie van mijn leven kon vertellen. Dat was een talent waar ik zelfs mijn beroep van had gemaakt. Het verhaal kwam er eindelijk uit.’ 

Peter laat zijn lezers in het ongewisse. Wat is dit voor een boek? Een biecht, een aanklacht? Iets om van te leren, of iets om ‘ons evangelischen’ te blameren? Een gebroken spiegelbeeld... 

3. Nederlands Dagblad - 26 november 2011 - www.nd.nl 

Het hart onthuld

Column door Reina Wiskerke

‘Het hart is onthuld’, zei Govert van Brakel op Radio 1. ‘Op een bijzondere en ontroerende wijze.’ Te gast waren Peter ter Velde en, via de telefoon, zijn vader, Feike ter Velde.

Vader en zoon hebben deze week de problemen in hun onderlinge verhouding in verschillende programma’s wereldkundig gemaakt. De aanleiding is daardoor ook genoegzaam bekend: van Peter ter Velde verscheen een roman, De Vader en de zoon. De NOS-verslaggever (Peter) en EO-coryfee (Feike, van het programma God verandert mensen) zaten maandag bij Tijd voor Max. Woensdag stond Peter de Moraalridders te woord. Het belangrijkste was echter zondag al publiekelijk uitgesproken, voor Radio 1.
Peter ter Velde vertelde er van zijn ‘dominante vader’ die afkeurde waar zijn hart juist naar uitging: popmuziek bijvoorbeeld, en voetbal. Als hij zichzelf wilde zijn en z’n eigen leven ging leiden, zou hij zijn vader verliezen, dacht hij als kind. ‘Dat is een onmogelijke spagaat.’ Om de liefde van zijn vader zeker te stellen, ging Peter hem pleasen. Verstikkend noemde hij dat, hoe leuk het thuis verder ook was. ..............

Lees verder...

2. Nederlands Dagblad - 22 november 2011 - www.nd.nl 

Eenzame geloofsworsteling van Peter ter Velde

Recensie door Hans Hopman

NOS-Journaalverslaggever Peter ter Velde schreef een roman over een jongen die bang is dat hij, als hij zijn geloof kwijtraakt, ook zijn gelovige vader zal verliezen.

Door het autobiografische karakter biedt het boek een kijkje in het gezin van de evangelische EO-presentator Feike ter Velde (de vader). ‘Vader had uitgesproken oordelen. Ruimte om af te wijken was er niet. Hij ageerde juist tegen dat, waarvan ik hield.’ Peter ter Velde (1964), bekend als buitenlandverslaggever bij het NOS Journaal, vat samen hoe hij in de knoop kwam met het christelijk geloof. En dat al op achtjarige leeftijd. Hij móést evangeliseren van de kinderclubleidster, maar wilde dat niet. Met als gevolg een schuldgevoel, dat hij zich voor God schaamde en daarom niet meer bij God hoefde aan te komen. ‘Wat ik bewonderde in vader, was dat hij in twee of drie regels een volledig geloof of een ideologie kon wegzetten. Er was geen speld tussen te krijgen. Hij straalde gezag uit; zijn woorden waren als messen. Nooit won iemand een discussie.’........

Lees verder...

1. Reformatorisch Dagblad - 22 november 2011 - www.refdag.nl 

Peter ter Velde schrijft roman over zijn jeugd in evangelische kring

Boekrecensie door Rudy Ligtenberg

Johan Verboom, zoon van een bekende voorganger in evangelische kring, treedt in de voetsporen van zijn vader. Ogenschijnlijk.

NOS-Journaalverslaggever Peter ter Velde voegt zich in het koor van schrijvers die hun christelijke opvoeding literair proberen te verwerken. Was het decor bij auteurs als Jan Siebelink, Robert Haasnoot, Robert van Essen en Franca Treur de bevindelijk gereformeerde kring, Ter Veldes roman ”De vader en de zoon” speelt in het evangelische segment. Niet verwonderlijk, want Ter Veldes vader is de EO-presentator Feike ter Velde, bekend van onder meer het programma ”De verandering”.

In zijn roman is de ik-figuur de veertiger Johan Verboom – kennelijk het alter ego van de schrijver. Op een reünie van de middelbare school ontmoet hij vroegere klasgenoten met wie hij het contact hernieuwt. Hij draagt echter een zorgvuldig bewaakt geheim met zich mee: hij doet zich anders voor dan hij is. Zijn oude schoolmakkers maakt hij wijs dat hij salesmanager is bij een internationale handelsonderneming in Amsterdam. In werkelijkheid is hij voorganger in een evangelische gemeente.

Schaamte
Door middel van flashbacks vertelt Ter Velde hoe het met de jonge Johan zo ver heeft kunnen komen. Het milieu waarin hij opgroeit stelt hem voor grote problemen. Hij kan niet voldoen aan de eisen die het geloof en die zijn beginselvaste vader –vaak onuitgesproken– aan hem stellen. Als achtjarige jongen al durfde hij niet de button te dragen die hij op de zondagsschool had gemaakt om te gaan evangeliseren. „Ik had gefaald. Ik had me voor Jezus geschaamd. Hij zal zich voor mij schamen als ik Hem zal ontmoeten. Ik voelde me als het zwart op de button. Zondig. Onrein. Onwaardig.”

Omdat hij zondige gedachten heeft, verkeerde dingen doet en zijn hart uitgaat naar de dingen van de wereld (popmuziek, roken, pornografie), komt Johan in stilzwijgende opstand. „Ik zou het koninkrijk van God nooit kunnen beërven. Ik zou het wel willen, maar ik wist dat ik nooit aan de wetten van dat koninkrijk kon voldoen. De lat lag voor mij te hoog.”

Toch blijft hij (althans uiterlijk) proberen aan de verwachtingen van zijn ouders te voldoen. Ondanks dat zijn hart een andere kant op gaat, treedt hij in het voetspoor van zijn vader en wordt zelf voorganger. Zijn preken zijn scherp en ontdekkend, maar innerlijk is hij allang vervreemd van wat hij anderen voorhoudt.

Johan leidt een dubbelleven en voelt zich daar lange tijd redelijk wel bij. Hij hoeft zijn vader niet teleur te stellen en hij geniet van wat de wereld hem kan bieden. Hij eet van twee walletjes. Toch breekt dat leven hem uiteindelijk op. Zowel in de wereld als in de evangelische kring is hij een huichelaar; nergens kan hij zichzelf zijn. Liegen is zijn tweede natuur geworden..........

Lees verder...