|
www.vergadering.nu Recensie-index www.vergadering.nu 1 RECENSIE
1. Nederlands Dagblad - 6 november 2009 - www.nd.nl Wat betekent ‘bergen verzetten’?
Achtergrond Van Veldhuizen beschrijft een tegenstelling tussen enerzijds Matteüs en anderzijds Marcus, Lucas en Paulus, als het gaat om de besproken uitdrukking. Bij de laatsten is er sprake van een waarschuwende uitspraak. Terwijl Matteüs het geloof dat bergen verzet juist lijkt aan te bevelen. Volgens Van Veldhuizen hebben dus de Bijbelse auteurs onderling verschillende inzichten. Dat mag en kan, zegt hij. Ook wij lezers uit de 21e eeuw worden uitgenodigd ons in de discussie te mengen en op die manier nauw betrokken te raken bij de weg van Jezus en de worsteling van zijn leerlingen om geloof en inzicht. Wat is nu de reden waarom Van Veldhuizen zijn boek heeft geschreven en onderzoek doet naar de uitdrukking ‘bergen verzetten’? Dat heeft als achtergrond de opleving van het fundamentalisme, zoals hij dat waarneemt, waarbij we ‘geloof’ tegenkomen als de zelfverzekerheid van groepen gelovigen. Als voorbeeld noemt hij het boek Geloof dat bergen verzet van de bekende tv-predikant Robert. H. Schuller, met zinnen als: ‘je kunt je dromen waarmaken’, en: ‘iemand die echt succes wil hebben, kan alles bereiken’. Tegen dat optimistische en zichzelfbevestigende geloof wil Van Veldhuizen waarschuwen. Beoordeling Hij is daarbij ook vuurbang voor een exclusief denken, een denken in eigen gelijk, dat anderen uitsluit, voor vooruitgangsgeloof en maakbaarheidsdenken. Wat Jezus volgens hem aanbeveelt, is een geloof dat geen bergen in de zee verwenst (zoals hij het noemt) maar geloof, dat aarzelt, dat eerst tot 10 telt, dat ruimte maakt. Een geloof dat zichzelf prijsgeeft om niet de ander te hoeven vervloeken. Je kunt sympathie hebben voor de achtergrond van waaruit Van Veldhuizen dit boek schrijft. Je kunt ook waarderen wat hij wil bereiken, zoals ik dat in de vorige alinea omschreven heb. Tegelijk kun je de vraag stellen of hij met dit boek zijn doel bereikt. Ik zou daar toch een flink aantal vraagtekens bij willen plaatsen. Op drie punten heb ik moeite met dit boek. Het eerste is dat Van Veldhuizen de Here Jezus zondige emoties toeschrijft. In zijn uitleg van Marcus 11 (de vervloeking van de vijgenboom) zegt hij dat Marcus er geen twijfel over laat bestaan dat Jezus’ gedrag bij de vijgenboom uiterst onredelijk is. Hij is kort aangebonden, geïrriteerd. Met dezelfde irritatie zal Hij straks in de tempel tekeergaan tegen al die mensen die doen wat daar gebruikelijk is. Gezag Van Veldhuizen vindt dat je het hierin niet met Jezus eens hoeft te zijn. Daar zit een opvatting achter over wie Jezus is, die de mijne volstrekt niet is. Jezus spreekt altijd met gezag. Daarom zal ik zijn woorden aanvaarden en niet met Hem in discussie gaan, laat staan zijn woorden kritisch wegen, alsof ik boven Hem kan staan. Mijn tweede bezwaar is dat Van Veldhuizen Matteüs en de andere evangeliën tegen elkaar uitspeelt. Er zijn onderlinge verschillen en het is niet meer mogelijk achter die verschillen terug te gaan om de ‘echte’ woorden van Jezus te achterhalen, aldus Van Veldhuizen. Modern Bijbelonderzoek laat zien dat deze opvatting niet te handhaven is. De evangeliën zijn enkele tientallen jaren na de dood en de opstanding van Jezus geschreven op een moment dat nog heel veel getuigen in leven waren en nagevraagd konden worden. We mogen ervan uitgaan dat de evangelieschrijvers wel degelijk de eigen woorden van Jezus weergeven. Mijn voornaamste bezwaar tegen dit boek is de manier waarop Van Veldhuizen de teksten die over ‘bergen verzetten’ spreken uitlegt. Hij heeft een bepaalde opvatting over deze uitdrukking (‘bergen verzetten’ is een beeld van ontwrichting en vernietiging), die hij op alle teksten toepast. Deze vooringenomenheid verhindert hem de teksten echt voor zichzelf te laten spreken en dus recht te doen. Als voorbeeld noem ik het hierboven aangehaalde 1 Korintiërs 13, waarvan Van Veldhuizen zegt: “Als Paulus spreekt over ‘een geloof dat bergen verzet’, kan dat in het kader van het bijbelse spreken eigenlijk alleen maar onheilspellend klinken: een geloof dat alles ontwricht”. Dit is evident strijdig met de inhoud van dit hoofdstuk. Van Veldhuizen geeft dat ook impliciet toe als hij even later schrijft: “’Bergen verzetten’ staat hier dus voor sterke staaltjes van geloofskracht, die tegelijk waardeloos zijn zonder liefde”. Inderdaad! Maar op zichzelf is het dus een heel positief gebeuren. Op dezelfde manier behandelt hij ook de teksten uit Marcus en Lucas. Hij dwingt ze in een kader dat hij eerst zelf bedacht heeft. Daarmee wordt zijn uitleg ongeloofwaardig. Googeltruc Het boek van Van Veldhuizen heeft iets van een goocheltruc: je haalt uit de hoge hoed wat je er eerst zelf hebt ingestopt. Daarom helpt hij ons met de uitleg van deze uitdrukking in de Bijbel niet echt verder. Van Veldhuizen strijdt voor een goede zaak, voor zelfbeheersing, niet te groot denken van jezelf en heilzame aarzeling, maar hij gebruikt daarvoor een verkeerd wapen, namelijk een ongeloofwaardige exegese van een aantal Bijbelteksten. Daarom kan ik zijn boek helaas geen aanbeveling meegeven. |
