www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

4 RECENSIES

Achter de schermen
een ander verhaal over het programma
   ‘Op zoek naar een wonder ’
door Gerry Velema
112 blz.; prijs € 7,95;
Uitgeverij Novapres, Hoenderloo 2006
ISBN 9789063182786
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl


De documentaire 'Op Zoek naar een Wonder' werd in de zomer van 2006 door de Evangelische Omroep uitgezonden. Zeven zieken reisden de wereld over op zoek naar een wonder. Gerry Velema, zelf slechthorend, maakte als pastorale werker een gedeelte van deze reis mee. Bevlogen vertelt de auteur een ánder verhaal. Acher de schermen is een persoonlijk verslag over een reis die voor haar zo anders verliep. Wat speelde er acher de schermen? Helder laat ze zien hoe beslissingen van mensen het geestelijke strijdtoneel bepalen.

De boodschap over Jezus en zijn kracht tot genezing, zal altijd kunnen rekenen op strijd. Dit leerde Gerry van haar reis. Haar actuele verhaal toont scherpe contouren over deze hemelse, maar vaak nog zo gebagatelliseerde strijd.
Ze vult haar verslag aan met alles waarmee ze gehoopt had om de zieken in het programma ter zijde te kunnen staan. Haar woorden en gedachten over gebedsgenezing zijn geen theorie, maar bijbels gefundeerde schatten, een bron van geloof en verwachting in de belofte van de Heer.

Gerry Velema schrijft doorgaans niet over de gemakkelijkste onderwerpen. Bekende boeken zijn Echtgenoten (over seksualteit in het huwelijk) en het tienerboek Save seks.
Bij Novapres verschenen twee kinderboeken van haar: Bloedserieus, over toverij in de klas en Sander is bang, een pastoraal boekje voor kinderen over de dood.

4. Uitdaging - november 2006

Velema's relaas mist richtpunt

Recensie door Rianne van der Molen

Het televisieprogramma Op Zoek naar een Wonder is volgens Gerry Velema sterk beïnvloed door commercie en een ongelovige programmamaakster. Niet alleen kwamen de deelnemers ziek terug, ook was tijdens de reis weinig te merken van de christelijke achtergrond van het programma.

Velema werd gevraagd om als pastoraal medewerker mee te gaan. In het programma gaat een groep van zeven mensen met een ziekte of handicap langs gebedsdiensten in landen als India, Suriname, Canada, Zuid Afrika en Engeland. Op het moment dat deze mensen christen en niet christen het geestelijk moeilijk hebben, dient Velema als gesprekspartner.

Vrij snel in haar, wat knullig geformuleerde, dagboekje komt de teleurstelling boven drijven. Ze praat over de mooie plannen die op het schema staan, maar door de regels wordt duidelijk dat die nooit zullen plaatsvinden. Allesoverheersend is de grote teleurstelling over het commerciële aspect van het programma, de niet christelijke programmamaakster Karin en het onbegrip van reisgenoten voor haar slechthorendheid. Hierdoor vergeet de lezer bijna waarom Velema mee is op reis.

Dolgraag wil ze bij de crew horen, maar die wil dat ze bij de deelnemersgroep zit. Hen moet ze immers begeleiden, mochten ze dat nodig hebben. Maar zodra de camera's lopen moet Velema uit de buurt blijven van diezelfde mensen. Het frustreert haar zodanig, dat ze zich steeds kleiner begint te voelen. Maar wellicht is het idee dat de schrijfster bij de reis heeft, iets te naïef.

Een onafhankelijk productiebedrijf, in dit geval SkyHigh, maakte Op Zoek naar een Wonder voor de Evangelische Omroep. Bij Skyhigh werken christenen en niet christenen. Zij maken de opzet en bovendien kan niet iedereen zomaar in beeld verschijnen. Velema lijkt weinig te begrijpen van die televisiewereld.

Ze schrijft haar relaas daarover vooral niet handig op. De schrijfster is mee als coach van de deelnemersgroep, maar besteedt in het boekje meer aandacht aan genezing van haar eigen doofheid. Daar wordt naar toegewerkt, waardoor de kandidaten onzichtbaar blijven. Haar gevoel staat steeds voorop, waarbij ze persoonlijke vetes op papier lijkt uit te vechten.

Toch zijn sommige van haar aandachtspunten relevant. Want is het inderdaad handig om een niet christen aan de leiding te zetten in een programma dat draait om vertrouwen in God? En wat kun je in de Bijbel over genezingsdiensten vinden? Velema trekt een aantal conclusies. Ze beschrijft de lange rijen mensen die één voor één de handen op wordt gelegd, zonder dat ze persoonlijk contact hebben met de gebedsgenezer. Ook schetst ze hoe genezen kan werken binnen een 'vertrouwde' gemeente.

Helaas heeft dit dagboek met aangeknoopte bijbelstudie geen duidelijk richtpunt. Enerzijds is het een persoonlijk relaas over teleurstelling en afwijzing, anderzijds probeert Velema haar mening over gebedsgenezing te vinden.

Daarbij blijven veel vragen over. Zo voert ze regelmatig personen op zonder uit te leggen wie ze zijn en zijn haar tijdsaanduidingen regelmatig onduidelijk. Net als haar keuzes. Want waarom bezoekt ze na de reis een toneelvoorstelling van de partner van de niet christelijke programmamaakster Karin, die actrice is? Om vervolgens te concluderen dat de voorstelling vol vunzigheid zit. Is dit werkelijk relevant om de programmamaakster goed te beoordelen?

Toch kunnen delen van haar verhaal bemoedigend zijn. Lezers worden stilgezet bij het fenomeen gebedsgenezing en krijgen stof om over na te denken. Daarnaast zien zij dat Velema, ondanks al deze teleurstellingen, nooit haar geloof en overtuiging in God verloren heeft.

3. Nederlands Dagblad - 1 december 2006

Gerry Velema en de zoektocht naar een wonder

Recensie door Reina Wiskerke

In het EO-programmablad Visie kijkt Marc Dik lachend naar de lezer. Missie geslaagd!, staat er boven zijn column. Hij heeft het over de televisieserie Op zoek naar een wonder, die hij presenteerde en produceerde. Zijn tevredenheid - sans gêne - staat in schril contrast met de mening van Gerry Velema, die uit onvrede met het programma zelfs een boekje heeft geschreven.
Velema, ingeschakeld als pastoraal werker bij de serie, schaart zich in een rij van critici. De reality-serie met zeven zieke hoofdpersonen die een wereldreis maken langs verschillende ‘gebedsgenezers’, heeft weerstand opgeroepen. Voegt Velema met haar boek nog wat toe aan de discussie? Zij heeft met haar neus boven op de totstandkoming van een deel van de serie gestaan. Zij kan niet alleen het beeld maar ook de werkelijkheid achter het beeld in rekening brengen. ,,Ik meen iets opgemerkt te hebben, dat me verontrust en dat wil ik delen’’, stelt ze. ,,Ik wil het openleggen, zodat het in bredere kring van betrokken christenen beoordeeld kan worden. Dit gaat ‘ons’ allemaal aan.’’
,,In dit programma had méér van Jezus, méér van zijn Woord en méér van het hoe en het waarom bij geloofsgenezing moeten komen’’, schrijft Gerry Velema, die al verschillende boeken op haar naam heeft staan, zoals Save Seks en Echtgenoten. Bij de productie van Op zoek naar een wonder hebben negatieve krachten vrij spel gekregen, meent ze. Hoe dat komt? Door de invloed van de commercie en de keuze om de eindredactie in handen te leggen van een niet-christelijke documentairemaakster, is haar analyse.

Velema gaat uit van een ‘strijd in de hemelse gewesten’ als er een programma over gebedsgenezing wordt gemaakt. Ze legt een verband tussen deze ‘geestelijke strijd’ en keuzes van de programmamakers. ,,Achteraf zie ik heel duidelijk dat voor een programma over zulke typische christelijke aangelegenheden, we nooit een niet-christen de creatieve leiding hadden mogen geven. Op deze fundamentele vergissing zijn vervolgens allerlei andere beslissingen gevolgd.’’ Ze doelt op ,,het ontbreken van een zekere geestelijke opbouw in de zoektocht naar genezing’’, op ,,het ontbreken van het wijzen op Jezus als Genezer’’, op ,,het ontbreken van gezamenlijke voorbede en toerusting vanuit Gods Woord dat geloof in genezing positief beïnvloeden’’, en op het besluit om de pastoraal werker uit beeld te houden.
Velema wil niet zeggen dat ze zelf zo graag in beeld was gekomen. Ze wist bij aanvang dat dit niet de bedoeling was. Ze besefte echter gaandeweg dat een pastoraal werker die buiten beeld blijft tijdens een reality-programma, geen deel uitmaakt van de ‘realiteit’ die in beeld gebracht wordt. Daardoor zou er ook geen reële geestelijke inbreng zijn, zo begon ze te merken. 

Die geestelijke inbreng acht zij nodig voor mensen die op zoek zijn naar een wonder van God. Die geestelijke inbreng – door samen te lezen uit de Bijbel, te praten over Gods Woord en te bidden – leek haar ook onmisbaar voor een verantwoord en evangelisch televisieprogramma.

Deze overweging snijdt hout. Even daargelaten of de hele opzet van het programma deugde, een zoektocht naar wonderen van God kan niet zonder een geestelijke zoektocht naar God zelf. In die zoektocht moet Gods Woord tot uitdrukking komen en is gebed onontbeerlijk. Een pastoraal werker die buiten beeld blijft, kan hierin geen rol spelen. 

Hoe Velema het gelijk ook aan haar kant heeft, haar boek is niet in alle opzichten sterk. De eenzaamheid die ze ervaart als ze tijdens de reis zowel buiten de crew als buiten de groep van de in beeld verschijnende ‘hoofdpersonen’ valt, is goed invoelbaar. Die ervaring heeft evenwel weinig zeggingskracht in haar betoog. 
Situaties die zij als frustrerend of pijnlijk beschrijft, daar is de lezer niet bij geweest. Haar interpretatie van de gebeurtenissen roept de behoefte aan wederhoor op, en dan nog kom je er niet verder mee. Ze roept met haar verhalen een reactie op als: ‘De reis biedt niet wat jij ervan verwacht hebt. Jammer dan, maar er was je precies aangezegd wat je rol zou zijn: crisisopvang buiten beeld. Je voelt je buitengesloten? Begrijpelijk, maar hang daar niet je kritiek op de Evangelische Omroep aan op.’’

Botsing
Velema botst met haar geestelijke benadering van gebedsgenezing op de professionele aanpak van een televisieproducent. Van die botsing kan de Evangelische Omroep leren.
Natuurlijk, Velema is waarschijnlijk naïef geweest. Ze had het hele project met wat meer argwaan tegemoet mogen treden, maar dat spreekt niet in het voordeel van de EO. Waarom wilde productiebedrijf Skyhigh eigenlijk een pastoraal werkster mee? Voor de buitenwereld, om te laten dat er voor een goed vangnet wordt gezorgd? En hoeveel andere kandidaten hebben vriendelijk bedankt voor de eer? 

In het eerste gesprek met Skyhigh krijgt Gerry Velema te horen dat ze tijdens de reis de ogen en oren van Marc Dik moet zijn. Alles wat ze waarneemt, moet ze tijdens de dagelijkse briefing inbrengen, is de boodschap. ,,Het kan een item voor het programma zijn.’’ Velema had van tevoren moeten bedenken dat een pastoraal werker die rol niet op zich kan nemen. Vertrouwelijkheid staat hoog genoteerd in pastoraal contact. Een pact met programmamakers, ook al werken ze voor de EO, hoort daar niet bij.
De teneur van Velema’s boek is uiteindelijk ook niet dat zij zo’n geweldige pastoraal werkster zou zijn in een televisieprogramma. Ze concludeert juist het tegenovergestelde. Dat maakt haar betoog krachtiger.

Handicap
Velema is gelovige en publiciste. Met haar handicap (slecht gehoor) heeft ze persoonlijk geen positieve ervaringen met het verschijnsel gebedsgenezing, maar ze staat er uit overtuiging voor open en is er zelfs bijzonder in geïnteresseerd. Zij verwachtte van een omroep met de missie ‘mensen in contact brengen met Jezus’ een ander programma over gebedsgenezing dan ze gemaakt zag worden tijdens de wereldreis. Daarover heeft ze wezenlijke dingen te zeggen. Het mag misplaatst lijken dat ze soms opeens in de ‘wij-vorm’ spreekt, zo van: ‘We hadden nooit een niet-christen de creatieve leiding mogen geven’. Alsof ‘wij, evangelische christenen’ het allemaal voor het zeggen hebben bij producties van de Evangelische Omroep. Zij brengt echter tot uitdrukking wat de EO met zijn pr en missie graag uitdraagt: de EO staat voor een ‘beweging van christenen’ die via de media het evangelie uitdraagt, en daar rekent Gerry Velema zich er met recht toe.

Achter de schermen roept iets van teleurstelling op: had de auteur zich maar neergelegd bij de bescheiden rol die haar was toebedeeld, zodat ze niet naar huis was gestuurd. Dan had ze zo veel mogelijk van die merkwaardige tocht langs gebedgenezers kunnen gadeslaan, om haar oorspronkelijke plan – de reis benutten om studie te maken van gebedsgenezing ten behoeve van een boek – ten uitvoer te brengen. Ze heeft nu een kort hoofdstuk geschreven over ‘de kracht van voorbede’, met als stelling dat de gemeente de beste plaats is om te bidden voor elkaar. Daarmee roept ze het verlangen op naar een boek waarin zij het thema gebedsgenezing diepgaander en uitgebreider had uitgewerkt.

2. Oogst - 10 november 2006

Achter de Schermen

Recensie door M.J. de Haan

Wie zich betrokken voelt bij de Evangelische Omroep, weet dat er nogal wat commotie is ontstaan rondom het programma ‘Op zoek naar een wonder ’.Deze documentaire,die in de afgelopen zomer is uitgezonden, volgt zeven zieke mensen die met elkaar de wereld over reizen op zoek naar een wonder. Er is veel discussie geweest over de vraag of je zo wel met dit thema mag omgaan. Toen de groep op hun reis ook een hindoetempel aandeed, was de kritiek niet van de lucht.

In het boekje ‘Achter de schermen ’vertelt Gerry Velema haar verhaal. Zij was als pastoraal werker betrokken bij de totstandkoming van deze documentaire, maar werd halverwege de reis gedwongen om terug te keren. Volgens de
productiemaatschappij was haar slechthorendheid een te groot probleem om samen te werken. Volgens Gerry
duldden zij geen geestelijke invulling van de reis en was haar functie van pastoraal medewerker al vanaf het begin omstreden.

De Evangelische Omroep weigert om advertenties voor dit boekje in hun bladen op te nemen. Maar ik vind het te
gemakkelijk om deze publicatie af te doen als het verhaal van iemand die ongeschikt werd bevonden en daar uit
rancune een verbitterd boek over schrijft. Gerry is niet verbitterd of rancuneus. Zij is oprecht bezorgd over de koers die de Evangelische Omroep vaart.

Karin was de eindredactrice van het programma én ongelovig. Zij vertelde tijdens de reis aan Gerry ‘dat ze jaren
geleden iedereen voor gek zou verklaren die beweerde dat ze ooit eens een productie voor de EO zou gaan maken. Terecht vraagt Gerry zich af: ‘Wat zou er veranderd zijn? Bij Karin, bij de Evangelische Omroep en bij de christelijke televisiemakers?’

1. Trouw, 19 oktober 2006 

Zoektocht naar EO-wonder faalt 

Recensie door Lodewijk Dros 

'Stel dat Jezus vandaag in Israël woonde, zouden we dan geen tv-ploeg daarheen zenden?''

Dat was het verweer van Gerry Velema toen ze kritiek kreeg op haar medewerking aan de deze zomer uitgezonden EO-serie 'Op zoek naar een wonder'. Velema reisde als pastoraal werker mee over vijf continenten, met zieken op zoek naar gebedsgenezing. Velema (1956) vindt haar verweer zelf niet zo sterk, blijkt uit, 'Achter de schermen', het boekje dat ze over haar reis schreef.

Velema, 'pinksterzuster', romanschrijfster en in evangelische kringen een graag geziene opinieleidster, ging in op de uitnodiging van Skyhigh, een commercieel tv-productiebedrijf, om mee te gaan. Als pastoraal werkster, en als ervaringsdeskundige: zelf had ze wel eens gerekend op een wonderbare genezing van haar slechthorendheid ('Stel je voor dat ik genas en ineens zonder apparaten weer normaal zou horen').

De wonderreis wordt een deceptie voor Velema. Niet zozeer vanwege het uitblijven van wonderen, maar doordat 'satan mijn taak wil blokkeren'. Velema wordt, schrijft ze, niet alleen letterlijk, maar ook figuurlijk buiten beeld gehouden, raakt geïsoleerd en verzucht dat 'Jezus de eindredactie in handen moet nemen'. De kwade machten zijn 'de niet-christenen' die aan het programma meewerken.

Niet Jezus, maar ene Karin is de eindredacteur, en ze is geen christen, stelt Velema vast. Die Karin zegt tegen haar: "Jij bent hier voor de groep, de groep is hier niet voor jou'' - dus mag Velema welgeteld 'een enkele keer' met een deelnemer bidden en zitten bijbelstudies er niet in.

Velema beschrijft hoe EO-presentator Marc Dik de druk opvoert om een deelnemer privézaken voor de camera te laten vertellen. "Ik ben beslist ongeschikt voor dit harde werk'', concludeert de pastoraal werkster die nauwelijks pastoraat mag bedrijven.

Velema's slechthorendheid speelt haar parten, net als haar hooggestemde verwachtingen. EO-gezicht Dik laat haar weten dat verder samenwerken niet gaat. Of ze de eer maar aan zichzelf wil houden.

Met haar boekje wil Gerry Velema de EO en de achterban waarschuwen: werk niet samen met niet-christenen bij dergelijke programma's - Velema schat zelf dat 'de vijand van God' wel blij was met 'Op zoek naar een wonder'. En Diks bedrijf Skyhigh, natuurlijk. Die wierf in kerken 'geschikte zieken', gebruikmakend van het imago van de EO.

Haar kwakkelend gehoor en die akelige niet-christenen verpestten Velema's pastorale taak op de genezingstournee. Ze verliest evenwel uit het oog dat ze zelf ongekend naïef is. Alsof ze verwacht dat de slager vegetariër is en nóóit diertjes zou vermoorden.

De EO is een omroep, die programma's moet produceren. Wat je ook vindt van evangelische emotie-tv, om het te maken heb je mensen nodig die gefilmd willen worden met hun lek en gebrek. Zo zocht de EO niet alleen 'geschikte zieken' voor 'Op zoek naar een wonder'. Voor een ander project ronselde de omroep mensen die 'over niet al te lange tijd komen te overlijden' - geschikte stervenden dus. Want de EO-kachel moet wel branden.

Voor Velema is de EO te ver gegaan. De omroep buigt volgens haar voor de commercie, doet aan tranentrekkerij en winstbejag. Maar ja, dat de 'oude' EO salonfähig geworden is, en daardoor haar identiteit heeft verkwanseld, is een geluid dat wel vaker klinkt.