www.vergadering.nu   Recensie-index   www.vergadering.nu

1 RECENSIE

Maarten Verkerk en Nienke Verkerk-Vegter
--------------------------------------------------------------------------------
Titel: M/V - Mens en relaties in de eenentwintigste eeuw
Uitgeverij: Buijten en Schipperheijn, Amsterdam, 1999, Pagina's: 223

Reformatorisch Dagblad
Recensie op 29 maart 2000

M/V-verschillen blijven boeien

Maarten Verkerk en zijn vrouw Nienke Verkerk-Vegter hebben een boeiend boek geschreven over onder meer de relatie van man en vrouw in het huwelijk, de plaats van man en vrouw in de maatschappij en, breder, de roeping van christenen in deze tijd. "M/V - Mens en relaties in de eenentwintigste eeuw" tekent geen ideaalbeelden, maar zoekt naar reële mogelijkheden om bijbelse inzichten gestalte te geven.

Het sterke van dit boek is dat de schrijvers een scherp oog hebben voor wat ze noemen "het maatschappelijk decor", de huidige situatie in de cultuur en samenleving. Daarnaast buigen ze voor het gezag van de Schrift. Een derde kenmerk is een bijzondere gevoeligheid voor de waardigheid van de vrouw en anderzijds een antenne voor allerlei vormen van onderdrukking van de vrouw die soms heel subtiel plaatshebben onder bijbelse dekmantels.

Het leven van de gelovige staat in het teken van de dienst aan God. God roept mannen en vrouwen, elk met hun eigen gaven. Mensen zijn geroepen te antwoorden op de roep van de Schepper.
 

We kunnen in dat kader profiteren van de bezinning die in vroeger eeuwen heeft plaatsgevonden. Christine de Pisan en Herman Bavinck worden als voorbeelden genoemd. Christine was als christenvrouw in de jaren 1405-1407 haar tijd ver vooruit met haar werk "Het boek van de stad der vrouwen". Bavinck voerde als lid van de Eerste Kamer een pleidooi voor het vrouwenkiesrecht, dit tot grote schrik van zijn partij, de toenmalige ARP. Door adhesie te betuigen aan deze denkers, alsook aan Mary Barger, Josephine Butler, Elaine Storkey, jonkvrouw Asch van Wijck en Lucie Bremmer-Lindeboom, bepalen de auteurs meteen ook hun eigen positie.

Verschillen
Persoonlijk kan ik me daarin goed vinden, al rijst bij mij soms de vraag of de verscheidenheid van man en vrouw binnen het kader van hun principiële gelijkwaardigheid wel voldoende aandacht krijgt. Er had in dat opzicht naast de vergaande waardering fundamenteler kritiek kunnen worden geuit op de feministische vrouwen die in hoofdstuk 5 aan het woord komen. Het is overigens juist dat deze feministen wanverhoudingen hebben gesignaleerd die christenen zijn ontgaan.

Terecht wordt geconstateerd: "Verschillen tussen de seksen horen bij de veelzijdigheid van de schepping. Deze verschillen moeten we niet verdoezelen, maar ook niet verabsoluteren. De discussie over man-vrouwverschillen is eindeloos." Maar zou het toch niet zo zijn dat ook de natuur al aanwijzingen geeft dat de vrouw, die toch haar kindje maandenlang in haar moederschoot heeft gedragen, de eerst aangewezene is om als moeder haar jonge kind te verzorgen? Kan hier niet van een regel gesproken worden die uiteraard wel uitzonderingen toelaat, maar die toch in het met de schepping gegeven onderscheid van man en vrouw verworteld is?

Het is waar dat man en vrouw samen de voortplantings- en cultuuropdracht hebben ontvangen en dat daarom de zorgplicht van de vader binnen het gezin niet veronachtzaamd mag worden. Binnen de gezamenlijke opdracht van vaders en moeders kunnen echter wel verschillende accenten worden gelegd. Helaas hebben mannen vaak met een onjuist beroep op de Bijbel een heerszuchtige positie ingenomen binnen de gezinnen en, breder, in kerk en samenleving, en zo geen recht gedaan aan de gelijkwaardigheid en aan de begaafdheid van de vrouw.

Praktische lijnen
Na het meer principiële eerste deel tekenen de schrijvers in het tweede stuk op concrete, aansprekende wijze de praktijk van relatievorming, verkering, huwelijk, single-zijn, omgaan met seksualiteit. Ik vind het een sterk punt de auteurs hier geen ideaalbeelden tekenen, maar behoedzaam zoeken naar reële mogelijkheden om bijbelse inzichten in de vaak weerbarstige praktijk gestalte te geven. Een ideaalbeeld waarin geen plaats is voor de praktijk van vallen en opstaan, zodat christenen er niet aan kunnen voldoen, kan onbarmhartig zijn.

Heel concreet wordt geschreven over seksualiteit binnen het huwelijk: "De gerichtheid op elkaar is een absolute voorwaarde voor het ontwikkelen van een goede seksuele relatie." Het boek gaat evenwichtig in op de vragen rond omgaan met vruchtbaarheid en het afwegen van verschillende verantwoordelijkheden. De auteurs voeren een krachtig pleidooi voor een herwaardering op maatschappelijk niveau van de zorg binnen het gezin. Wanneer er niet een maatschappelijk kader komt waarin zorg een even belangrijke rol krijgt als werk, zullen we niet kunnen voorkomen dat het gezinsleven ondersneeuwt.

Het laatste hoofdstuk, "Man en vrouw in de kerk", draagt belangrijke gegevens aan om de plaats van de vrouw in de kerk meer dan tot nu toe in de gereformeerde traditie het geval is geweest, de volle bijbelse ruimte te geven. Hier liggen de bekende vragen rond het thema van de vrouw in het ambt. Die discussie is zeker met de bijdrage van de Verkerks niet afgerond. Ze gaan op dit punt naar mijn smaak wel wat te kort door de bocht, maar benadrukken intussen volkomen terecht dat we veelal het zicht zijn kwijtgeraakt op de gaven die de Geest aan de vrouw geeft. Het is een uitdaging voor de gemeente om de gaven die de Geest uitdeelt zo tot hun recht te laten komen dat alle gelovigen als profeet, priester en koning in de gemeente kunnen functioneren.

De auteurs verdienen erkentelijkheid voor hun helder geschreven en inspirerende boek.