www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

1 RECENSIE

Maria, een weg tot Christus
Ds. Herman de Vries
Uitgeverij Kok,
79 blz. 

Als een van de weinigen verstaat Herman F. de Vries de kunst zo over Maria te schrijven dat zowel protestanten als katholieken zich aangesproken weten. 
Het boek, dat eerder verscheen bij Discovery Books, kent inmiddels een vijfde druk in twee jaar. En vertalingen in vier talen. 
Dit boekje bevat een aantal meditaties over de plaats van de moeder van Jezus in de harten van vele gelovigen. De meditaties kunnen de lezer helpen om voorbij protestantse vooroordelen over Mariaverering dichter bij het hart van het Evangelie te komen en een gesprek op gang brengen tussen de Rooms-Katholieke Kerk en de Reformatorische kerken. Maria is een weg tot Christus en het is goed om haar de eer te geven die haar toekomt. 
De meditaties samen vormen een dagboek voor een maand.

1. Eva - december 2008

Mama Maria

Wat wij kunnen leren van de moeder van Jezus

Door Marlies Medema

Ze is de enige in de Bijbel die van het begin tot het eind van Jezus' leven aanwezig was. Toch wordt er in protestantse kring weinig aandacht aan haar besteed. Het lijkt er soms op alsof we bang voor haar zijn. Hebben we met het einde van de heiligenverering niet het kind met het badwater, of de maagd met het wijwater weggegooid?

/>

Maria. We associëren haar zozeer met beelden en verering, dat we de neiging hebben haar naam maar helemaal niet meer te noemen, alsof het de enige manier is om haar de plek te geven die ze verdient. In het Friese dorpje Ternaard woont dominee Herman de Vries, schrijver van het boekje Maria - een weg tot Christus. De Vries breekt graag een lans voor Jezus' moeder. "Wat ik wil, is haar de eer geven die haar toekomt," zegt hij. "Sommige mensen vinden Paulus wat moeilijk of leerstellig, of vrouwonvriendelijk. Maar je kunt er niet omheen dat hij het grootste gedeelte van het Nieuwe Testament heeft volgeschreven. Zo is het ook met Maria: je hoeft geen fan van haar te zijn, maar je kunt er niet omheen dat ze een belangrijke plek in de Bijbel heeft gekregen."

"Mij is wel verweten: Als jij Maria zoveel eer geeft, haal je die weg bij haar Zoon. Je kunt niet twee figuren eren.' Ik kets dan terug: `Als iemand mijn moeder een compliment geeft, ben ik daar als zoon blij mee. Dan groei ik, dan ben ik daar trots op. Maar als iemand mijn moeder negeert of afwijst, of doodzwijgt, dan doet mij dat als kind pijn.' Ik kan God natuurlijk niet doorgronden, maar ik denk dat de Here Jezus alleen maar blij en dankbaar is als we zijn moeder de eer geven die haar toekomt."

Vereren vindt De Vries een groot woord. Aanbidden is al helemaal niet aan de orde: Maria kan nooit een eindpunt zijn, benadrukt hij. "Ze kan geen afgod worden, omdat haar leven altijd in dienst stond van haar Zoon, onze Heer. Zij leidt mij altijd tot Hem, tot de Here Jezus. Veel rooms-katholieken denken er overigens ook zo over. Ik spreek wel eens voor katholieke vrouwengroepen, en die zeggen vaak: `Dominee, als u weer eens voor protestanten preekt, zegt u dan alstublieft dat we Maria niet aanbidden. We spreken wel tot haar, maar we gaan uiteindelijk tot dezelfde God tot wie ook jullie gaan. De Drie-enige God: de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. We leggen wel iets neer bij Maria - gedachten, woorden - maar de troost die wij ontvangen, is niet van haar, maar van de Here Jezus.’”

Waarom moet dat dan via Maria?
"Dat hoeft helemaal niet via haar. Maar laten we ervoor openstaan dat er miljoenen in de wereld zijn die wel zo'n tussenschakel gebruiken. Wij protestanten maken soms ook gebruik van dergelijke schakels. Wij gaan ook wel eens naar een goede vriendin toe, of een ouderling, een grootmoeder. Wij hebben mensen nodig die ons helpen om ons te leren geloven. Om dichter bij de inhoud en het geheim van het christelijk geloof te komen. Daarom vormen we ook kerken en gemeentes en hebben we samenkomsten. Maria was als mens een goed voorbeeld en haar levenshouding blijft nu zo vaak onderbelicht."

Maar Maria leeft toch niet meer? Hoe kunnen we dan nog van haar leren?
Ik vergelijk het vaak met het beeld van Paulus: het lichaam van Christus. Als ik morgen kom te overlijden, maak ik desondanks nog steeds deel uit van het lichaam van Christus. Omdat het lichaam van Christus gezond is en er een bloedsomloop aanwezig is, is er contact, beweging tussen degenen boven en beneden in het lichaam - degenen die in de hemel en op aarde zijn. Zo betrekken de katholieken de heiligen in de hemel veel meer in de geloofstraditie dan wij dat doen.

Ik kom in mijn pastorale praktijk vaak tegen dat een weduwe 's morgens naar de foto van haar overleden man gaat en dan even praat met de foto, daar iets neerlegt. Natuurlijk niet vanuit de verwachting dat er een stem terugkomt vanuit de foto. Maar het troost wel, het doet iets. En de troost die men dan ontvangt is niet van die overleden man, maar van God, bij wie die man nu is. Datzelfde geldt voor een blik die je werpt op het houten kruis bij je aan de muur. Of een plaatje uit de kinderbijbel. Je ligt niet op de knieën voor die afbeelding, maar het neemt je mee naar de wereld die erachter ligt. Als protestanten zijn we hier huiverig voor. Niet helemaal voor niets natuurlijk. De Bijbel is er duidelijk over dat er geen tussenschakel noodzakelijk is. Zulke vormen kunnen ook snel ruis op de lijn veroorzaken, maar als je dat in
de gaten houdt, kan een stukje symboliek geen kwaad."

Wat zijn de meest kenmerkende eigenschappen van Maria? Wat kunnen we van haar leren?
"Er zijn drie belangrijke eigenschappen aan Maria waar ik bewondering voor heb. Allereerst komt ze op ons over als een vrij stille vrouw. Er zijn niet veel woorden van haar overgeleverd in de bijbel. En juist stilte, dat is een verademing in deze tijd vol lawaai, drukte, stress. Ten tweede is Maria gehoorzaam. Daarom is ze voor mij ook zo'n belangrijk voorbeeld geworden. Een belangrijke rol hierbij speelt het moment dat Maria toestemming gaf om de moeder van Jezus te worden. Haar fiat. Maria had kunnen weigeren. Het is natuurlijk een compleet dramatisch moment: ze is nog een jong meisje, bereidt zich voor op haar huwelijk, de prachtigste dag van haar leven, en in één keer komt er een engel haar leven binnenwandelen en neemt haar leven zo'n wending aan. Geen stralende bruiloft, geen kraamfeest in haar geboortedorp.

Ten derde is Maria trouw. Dat ik het mijn hele leven ga volhouden met geloof, kerk, God en bijbel, moet nog maar blijken. Als mij een ramp overkomt... In Maria heb ik een voorbeeld: ze heeft het volgehouden. Die hele lange weg van kribbe tot aan kruis. Ze heeft geen gemakkelijk leven gehad: de verwerping en het lijden van haar Zoon, het sterven van haar Kind. Zij begrijpt het lijden, ook mijn lijden.

Nog een belangrijk aspect: ze was maar heel gewoon. Ze was geen koningin of
burgemeestersdochter. Het was een eenvoudig meisje en dat leert ons ook weer: niemand is minder, niemand is groter. Als God een bepaalde weg met Maria gaat, zal Hij ook wel met mij een bepaalde weg kunnen en willen gaan."

Maria eruit – en langzaam weer terug?
Van de middeleeuwen tot aan de 16e eeuw gingen veel rooms-katholieken met vormen en rituelen aan de haal. Als je je maar aan die rituelen hield, kwam het in orde met je geestelijk leven, verkondigde men. Tijdens de Reformatie kwam een nieuwe beweging op gang: terug naar de Bijbel, terug naar de kern. Alles wat zou kunnen afleiden, werd overboord gezet. "Heel terecht," zegt De Vries. "En tegelijk merk je dat er wel heel veel overboord is gezet. Je hoort nu geluiden dat de Protestanten katholieker worden en de katholieken protestanter. In de katholieke kerk zie je bijvoorbeeld dat de preek, het bijbelonderwijs, meer aandacht krijgt dan vroeger. In Amerika zie je een andere trend, waaraan het weekblad Time laatst aandacht besteedde: veel emigranten uit het rooms-katholieke Latijns- en Midden-Amerika trekken als gastarbeiders naar de Verenigde Staten, vooral naar Californië. Juist daar zijn grote evangelische protestantse kerken. De Latijns-Amerikaanse immigranten vinden aansluiting in deze kerken, maar kunnen en willen niet Maria opgeven. Dus in die evangelische kerken wordt nagedacht hoe men Maria een plek kan geven."