www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

2 RECENSIES

Bijbels Hebreeuws Grammaticaboek
A.E.M.A. Vrolijk
Uitgever: Buijten Schipperheijn
Grammaticaboek: ISBN 9789058819642
304 pagina's
€ 29,95
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

Dit werkboek en het boek met de basisgrammatica van het Bijbels Hebreeuws zijn bedoeld voor wie zich de grondbeginselen van deze taal eigen wil maken. Hiervoor is geen voorkennis nodig. 

De grammatica van het Bijbels Hebreeuws wordt in dit boek zo eenvoudig mogelijk beschreven en uitgelegd. Hierbij worden veel voorbeelden geboden om de stof te verduidelijken, zodat men al snel kennis maakt met de Hebreeuwse Bijbeltekst. 

De boeken zijn geschikt voor beginnende theologiestudenten of cursisten. Ze kunnen gebruikt worden bij een cursus Hebreeuws, in een studiekring, leerhuis, en met name bij zelfstudie. - - Lees hieronder verder bij het Werkboek...

Bijbels Hebreeuws Werkboek
A.E.M.A. Vrolijk
Uitgever: Buijten Schipperheijn
Werkboek: ISBN 9789058819727
280 pagina's
€ 24,95
Dit boek bestellen...

Geschikt voor zelfstudie
In het Nederlandse taalgebied bestaan meerdere zeer goede grammatica’s van het Bijbels Hebreeuws. De reden om er hier nog één aan toe te voegen ligt in het feit dat deze grammatica gebruikt kan worden voor studie met begeleiding, maar in het bijzonder ook geschikt materiaal biedt voor zelfstudie van het Bijbels Hebreeuws. Over alle behandelde stof vindt men in het bijbehorende werkboek oefeningen met uitwerking en toelichting. Men beschikt zo over voldoende materiaal om met de stof die geleerd is te kunnen oefenen. 

Dr. A.E.M.A. Vrolijk schreef deze grammatica vanuit ruim dertig jaar ervaring als docent Bijbels Hebreeuws en Oude Testament aan verschillende theologische opleidingen. Zij is medeauteur van de Studiebijbel van het Oude Testament van het CvB te Doorn. Haar specialisme ligt op het gebied van oude Bijbelvertalingen van de Sefardische Joden, vanuit het Hebreeuws vertaald in het Ladino of Judeo Español.

..

2. -  24 juni 2021 - www.logos.nl

Grammatica van het Bijbels Hebreeuws

Boekrecensie door Pieter Siebesma

Al eeuwen lang wordt er Bijbels Hebreeuws op de universiteiten en theologische hogescholen gegeven. Dominees en voorgangers behoren immers Hebreeuws te kennen, zodat zij uit het Oude Testament kunnen preken. De laatste tientallen jaren zien we echter dat steeds meer niet-theologen Bijbels Hebreeuws gaan leren. Bijvoorbeeld omdat ze het Oude Testament in de grondtaal willen lezen of vanuit interesse in het Jodendom. Op de website van de Vereniging tot bevordering van kennis van Hebreeuws (www.hebreeuws.org) vind je informatie over zo’n 115 cursussen Hebreeuws in 57 plaatsen.

Op de theologische opleidingen worden de Hebreeuwse grammatica’s van J.P. Lettinga en van A.J.C. Verhey gebruikt. Deze zijn geschikt voor studenten met een universitair niveau. Maar voor “gewone” mensen die Bijbels Hebreeuws willen leren, is het niveau van deze boeken vaak veel te hoog. Lettinga gebruikt Latijnse begrippen om de grammatica te beschrijven, zonder deze uit te leggen. De bijbehorende oefen- en werkboeken zijn beperkt.

Het grammatica- en werkboek van mevr. Vrolijk voorziet daarom in een duidelijke behoefte. Het is geschikt voor niet theologisch geschoolde studenten, en wel om een aantal redenen.

Zij legt de grammatica van het Bijbels Hebreeuws stap voor stap uit. Daarbij worden veel voorbeelden gegeven. Tegelijkertijd wordt na ieder onderdeel verwezen naar het werkboek met oefeningen die de student kan maken. De antwoorden op de oefeningen staan achterin.
Het werkboek is haast even dik als het grammaticaboek. Dat vind je maar bij heel weinig Hebreeuwse grammatica’s. Ik vind dat wel een sterk punt. Hebreeuws leren is oefenen en oefenen. Niet iedereen heeft een fotografisch geheugen.
Het is een mooie druk met grote letters en een duidelijke en plezierig leesbare Hebreeuwse letter.
Het valt me op dat ze inhoudelijk sterk aanleunt tegen de grammatica van Lettinga. Bijvoorbeeld waar het de weergave in het Nederlands van de Hebreeuwse letters betreft en het gebruik van de Latijnse termen voor grammaticale begrippen, maar dan wel uitgelegd. Dat heeft een voordeel, omdat wanneer iemand hierna op een universiteit theologie gaat studeren, gemakkelijk de overgang kan maken. Het kan ook een nadeel zijn, omdat de manier waarop de Hebreeuwse letters worden weergegeven, niet altijd overeenkomt met hoe ze worden uitgesproken.

Dit boek wordt aanbevolen voor zelfstudie. Ik ben heel benieuwd of dat ook zo in de praktijk zal zijn. Het zal wel van de student afhangen. Ik denk dat enige begeleiding toch wel nodig zal zijn. Maar er zijn daarnaast zoveel hulpmiddelen van internet te verkrijgen.

Ik beveel dit boek van harte aan bij een ieder die Bijbels Hebreeuws wil leren. Hebreeuws is een moeilijke maar mooie taal. De tijd en energie die je er in steekt, wordt dubbel en dwars beloond als je eenmaal in staat bent het OT in de grondtaal te lezen.

1. IB-Magazine - jaargang 52, nr. 2, maart 2021 - www.israelendebijbel.nl/nl/

Cursus Hebreeuws - vanuit de praktijk geboren

Boekrecensie door Ton Stier

Met haar grote kennis van het Bijbels Hebreeuws en het Spaans was Annechiena Vrolijk met raad en daad betrokken bij de uitgave van de Hebreeuws-Spaanse Tenach. Zo groot was de vraag onder de Joodse gemeenschap dat na de eerste druk (10.000), al in 2014 een herdruk plaatsvond. Maar Annechiena doceert ook al decennialang Bijbels Hebreeuws. Samen met haar man Reijer heeft zij een prachtig grammatica- en werkboek Hebreeuws ontwikkeld, dat recent is uitgekomen. Hoog tijd dus voor wat vragen.

Vanwaar jouw liefde voor het Hebreeuws?
Allereerst houd ik heel erg van talen. Na mijn middelbare school ben ik een studie klassieke talen gaan doen, met name Grieks en Latijn. Door mijn verlangen het Oude Testament in de grondtekst te kunnen lezen ben ik overgegaan naar een studie Semitische talen. Daarnaast had ik ook liefde voor het volk van Israël en haar achtergronden. Het was dus eigenlijk een combinatie, liefde voor de God van Israël, voor het volk van Israël en voor het Boek van Israël!

Wat maakt Israël voor jou zo bijzonder?
Als volk van vlees en bloed zijn het zondaren zoals wij, maar zowel het Oude als het Nieuwe Testament beschrijft hen als Gods uitverkoren volk. Al in Genesis 12 belooft de HEER aan Abraham dat in hem alle geslachten van de aardbodem gezegend zullen worden. Volgens Paulus was dat het moment waarop aan Abraham het Evangelie werd verkondigd (Gal. 3:8). God heeft dit volk, dat Hij Zijn 'oogappel' noemt, uitverkoren om uit hen de Messias - en onze Verlosser - te laten voortkomen. Dat alles maakt hen zo bijzonder.

En wat maakt het Hebreeuws voor jou zo bijzonder?
Het is een gewone taal, zoals elke andere taal, maar toch ook weer niet, omdat via die taal het Oude Testament tot ons is gekomen. Hebreeuws heeft als taal wel bijzondere kenmerken. Het kan specifieke dingen of waarheden uitdrukken die heel moeilijk in een vertaling te vangen zijn. Omdat die dingen moeilijk in de doeltaal zijn weer te geven, ben je aangewezen op beschrijvingen. Kennis van het Hebreeuws heeft mijn geloofsleven verdiept, waarmee
ik absoluut niet wil zeggen dat je zonder die kennis geen verdieping in je geloofsleven kunt hebben. We hebben tenslotte allemaal dezelfde Heilige Geest, Die ons leidt in de waarheid.

Je bent vooral betrokken op het Sefardische Jodendom.
Inderdaad, en dat heeft te maken met het feit dat ik uit Argentinië kom. Via het Spaans en mijn studie Hebreeuws kom je al gauw uit bij de Sefardische Joden, ofwel de Spaans-oriëntaalse Joden. Sefarad is in de Hebreeuwse Bijbel het woord voor Spanje. In Obadja 20 lees je over ballingen die zijn weggevoerd naar Sefarad, wat volgens de Joodse traditie Spanje is.
In eerste instantie richtte ik me op het Sefardische Jodendom vanwege hun zeer oude Bijbelvertalingen en andere geschriften. In Spanje konden zij zich vanaf de achtste en negende eeuw na Christus sterk ontplooien. Uit die tijd, en met name uit de 10e eeuw, stammen heel veel boeken van Sefardische geleerden en rabbijnen. En dan niet alleen van de bekende Maimonides, maar ook van vele anderen. Vooral op het gebied van Bijbelvertaling en de ontwikkeling van de Hebreeuwse grammatica hebben zij een belangrijke rol gespeeld. Ook hebben zij het eerste Hebreeuwse 'woordenboek' tot stand gebracht. Door hun onderzoek van de taal ontdekten zij de stammen van de werkwoorden. Hun eerste woordenboek werd dan ook 'het stammenboek' of 'wortelenboek' genoemd. Toen de Joden in 1492 uit Spanje werden verdreven, kenden zij heel veel Bijbelteksten en tekstdelen in eigen vertalingen uit hun hoofd en hebben die op die manier meegenomen. Zo zijn zij weer velen in de gebieden waar zij heen vluchtten tot zegen geweest.
Bij de Reformatie in Spanje hoefde men bijvoorbeeld geen Bijbelvertaling te maken, want dat hadden de Sefardische Joden al gedaan. Zo gaat de bekende Spaanse Reina Valera vertaling voor een belangrijk deel terug op de Biblia del Oso, een Sefardische vertaling. De belangrijkste handschriften van de Sefardische Bijbelvertalingen komen uit de twaalfde, dertiende en veertiende eeuw. Deze zijn in feite eigendom van de Sefardische gemeenschap, maar worden ten onrechte in de Spaanse kloosterbibliotheek in El Escorial (in regio Madrid) bewaard.

Je schrijft in de inleiding: "Het doel van dit boek is de grammatica van het Bijbels Hebreeuws zo eenvoudig mogelijk uit te leggen." Miste je dat in de bestaande cursusboeken en is jouw benadering anders?
Traditioneel gezien hebben we in Nederland de super goede Grammatica van Lettinga, die veelvuldig is gereviseerd, aangevuld en geactualiseerd. Als naslagwerk is hij geweldig, maar voor een beginner veelal te complex.
Er zijn ook andere zeer goede boeken, waarvan een enkele erg compact en andere wat breder. Ik heb tijdens de 35 jaar dat ik lesgeef gemerkt dat als men weinig kennis heeft van grammatica in het algemeen, en daar niet aan gewend is, men meer behoefte heeft aan extra en eenvoudiger uitleg. Je zou kunnen zeggen dat dit boek echt vanuit de praktijk van het lesgeven geboren is. In vergelijking met andere grammaticaboeken is dit cursusboek uitgebreider, met name in het bieden van voorbeelden, en het heeft een apart werkboek dat onder meer ook is gericht op zelfstudie. Idealiter wordt de cursist begeleid,
maar als je voldoende doorzettingsvermogen hebt, zou je het ook zelfstandig onder de knie kunnen krijgen. Bij elke opdracht en oefening zit de uitwerking. Je kunt dus na de oefening of het maken van de opdracht aan de hand van zelfcorrectie alle uitgewerkte opdrachten beoordelen. Het boek bevat dan ook heel veel oefenmateriaal dat ideaal voor zelfstudie is.
Maar persoonlijke begeleiding bij de cursus lijkt mij toch het mooiste, jazeker, en dan vooral in groepsverband. jarenlang deed ik dat aan verschillende theologische opleidingen. Ik heb op dit moment twee groepen: een leesgroep voor gevorderden en een leesgroep die op de helft van het boek zit. Ik heb ook vanaf 2011 Hebreeuws gegeven aan de Sjoel van Elburg, totdat de coronapandemie daar helaas een einde aan maakte. De hele cursus bestaat uit acht modules over een periode van vier jaar. Je kunt dan het Hebreeuws met behulp van een grammatica- en woordenboek proberen te vertalen en begrijpen, en je kunt redelijk zelfstandig vanuit het Hebreeuws Bijbelonderzoek doen.

Hoe kunnen er dan cursussen worden aangeboden met de belofte het Hebreeuws in slechts enkele dagen te leren?
Dat is een utopie. Tenzij iemand zich fulltime of zeer intensief op de studie richt kun je misschien in een jaar of twee jaar, afhankelijk van intelligentie en taalgevoel, de taal met zijn grammatica, kenmerken, eigenaardigheden leren en hierbij een substantiële woordenschat opbouwen.
Bepaalde kortdurende cursussen richten zich, voorzover ik weet, vooral op de veronderstelde mystieke betekenis van lettervormen. Zo meent men bijvoorbeeld in de letter alef de letter wav en tweemaal de letter jod te ontdekken. De wav staat voor 6, en de jod staat voor io. Dus alef is 2 keer lo, plus 1 keer 6 = 26. En dat is dan weer de getalswaarde van de Heilige Godsnaam. Maar men gaat dan uit van een lettertype dat pas na de Babylonische ballingschap door de Joden van de Arameeërs is overgenomen. De letters die nu worden gebruikt in de Hebreeuwse Bijbel hebben dus een Aramese vorm die Mozes en de bijbelschrijvers na hem nooit gekend hebben. De bijbelschrijvers voor de ballingschap hadden een totaal ander lettertype. En dan ziet de alef er enigszins uit als een gekantelde A met de punt naar links. Het werken met de vormen en getalswaarde van de Hebreeuwse letters is een methode die uit de Joodse mystiek komt en de uitleg van het heilig Woord van God geen recht doet. Ook is het gebruik van letters als getalswaarde een na-bijbels gebruik. En er staan heel veel getallen in de Bijbel. Lees bijvoorbeeld over de tempelbouw of de bouw van de tabernakel. Zoveel palen, zoveel haken, allemaal aangeduid met getallen, maar nooit door middel van een letter. Het Hebreeuws heeft telwoorden, rangtelwoorden.

Ik heb de indruk dat je met heel veel passie lesgeeft.
Lesgeven vind ik ontzettend mooi. Je wilt graag iets doorgeven. Niet alleen als het met Hebreeuws te maken heeft, maar ook andere onderwerpen die met de Bijbel te maken hebben. We zijn in onze gemeente begonnen met een cursus over Zacharia, dat vind ik ook schitterend. Dan heb je het veel meer over de inhoud.

Je noemde al even hoe de coronapandemie momenteel een spaak in het wiel heeft gestoken. Zouden online cursussen een optie voor je zijn?
Jazeker, en dat heeft ook als voordeel dat je niet plaatsgebonden bent. Toch hoop ik ook dat er weer gelegenheid gaat komen om fysiek in groepsverband les te geven.
Wie zich voor een van deze opties wil opgeven, meer informatie wil, of persoonlijk contact wil opnemen, kan dat doen via onze website www.leerbijbelshebreeuws.nl .