www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

1 RECENSIE

Thora, Evangelie en Koran
3 boeken, 2 steden, 1 verhaal
Anton Wessels
uitg. Kok, Kampen, 2010
ISBN 9789043516907
363 blz.; € 27,50
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

Als de Koran verboden zou moeten worden waarom dan ook de Bijbel niet? Deze ‘heilige’ boeken, de Tenach of het Oude Testament, het Nieuwe Testament en de Koran, worden immers vaak gebruikt om geweld te verdedigen, kruistochten of heilige oorlogen te legitimeren? Christenen hebben het eerste deel van de Bijbel wel als oud in de zin van verouderd gezien of zelfs antisemitisch uitgelegd en joden en christenen zien de Koran soms als plagiaat, zoals er moslims zijn die de Bijbel als vervalst en achterhaald beschouwen en in ieder geval als defi nitief vervangen door de Koran. 

Volgens Anton Wessels is nu het moment gekomen om een andere leeswijzer te kiezen. Mozes was immers geen ‘jood’, Jezus geen ‘christen’ en Mohammed geen ‘moslim’. Deze drie vallen niet samen met wat respectievelijk jodendom, christendom en islam ervan gebrouwen hebben. Bijbel en Koran zijn bedoeld in samenhang gelezen, verstaan en uitgelegd te worden bij voorkeur door alle drie samen: jood, christen én moslim.

2. Reformatorisch Dagblad - 12 maart 2011 - www.refdag.nl 

Thora, Evangelie en Koran
Wessels zwijgt Verkuyl dood

Boekrecensie door Dr. ir. J. van der Graaf

In 1938 verscheen van de hand van missioloog J. Verkuyl een boek onder de titel ”Zijn alle godsdiensten gelijk?” In 1981 verscheen van dat boek een vierde druk. Hij had het boek geheel herzien en uitgebreid vanwege de opkomst van de multireligieuze samenleving.

Het ging Verkuyl om het getuigenis aangaande de Persoon en het werk van Jezus Christus, om een oproep tot geloofskeuzen en geloofsbeslissingen. Ik citeer hem uitvoerig: „Nu de wereld één wereld wordt en de godsdienstige gemeenschappen elkaar ontmoeten op een wijze als nooit tevoren is geschied, zien wij overal een nieuwe golf van syncretistisch levensgevoel opkomen, dat zich uit in talloze gnostische stromingen.

De oud-christelijke kerk werd door die golfbeweging niet verzwolgen. Maar ze stelde de vraag of dit gelijkstellen van de boodschap van alle religies niet een enorme vervalsing der waarheid is en ze getuigde in dialogen met dit syncretisme en deze gnostiek ootmoedig én onverschrokken van de Naam, die boven alle naam is. In navolging van de oud-christelijke kerk willen wij diezelfde vraag stellen en getuigen van dezelfde Naam. (...) Te midden van de geschiedenis der kerken moet daarom met dezelfde kracht als te midden van de niet-christelijke religies de oproep klinken: Laat u met God verzoenen in Christus’ Naam."

Toen van dit boek in 1985 nog een vijfde druk verscheen, maakte Verkuyl dankbaar melding van de waardering die dr. W. A. Visser ’t Hooft (”nestor van de oecumene”) had geuit. Het boek voorzag volgens hem in een grote behoefte vanwege een nieuwe golf van ”relativistisch denken” die over de wereld ging.

In 1978 werd Verkuyl als hoogleraar godsdienstwetenschap aan de Vrije Universiteit opgevolgd door dr. Anton Wessels, voordien hoogleraar aan de Near East School of Theology in Beiroet. Vele malen heeft hij over de islam gepubliceerd. Recent verscheen van hem een vuistdik boek over jodendom, christendom en islam, onder de titel ”Thora, Evangelie en Koran. 3 boeken, 2 steden, 1 verhaal”. De intentie van dit boek is gans anders dan die van het boek van Verkuyl. Bijbel en Koran dienen volgens Wessels „in samenhang gelezen, verstaan en uitgelegd” te worden door jood, christen en moslim samen.

Wat hebben die steden daarmee te maken? De Bijbel kent twee steden: Jeruzalem als stad van vrede en gerechtigheid en Babel als stad van onrecht en onderdrukking. Ook de Koran kent twee soortgelijke steden: Mekka, de stad van onrecht in de eerste periode van het optreden van Mohammed, en Medina, ”de lichtstad”, de nieuwe stad waar gerechtigheid zou wonen. Uiteindelijk gaat het in toekomstig perspectief om „een stad van God en de mens.” Voor beide religies is de lichtstad het wenkend perspectief.

Voor Wessels staat het vast dat de vraag of Mohammed ook onder de profeten van joodse en christelijke zijde was volmondig met ja moet worden beantwoord..... 

Lees verder: www.refdag.nl 

---

1. Nederlands Dagblad - 4 maart 2011 - www.nd.nl

Alle godsdiensten één pot nat... of niet?

Uit een recensie door Dick Schinkelshoek

We kunnen in deze wereld niet anders dan de Bijbel en de Koran als één verhaal gaan lezen, betoogt godsdienstwetenschapper Anton Wessels. 
[ ... ]

Respect
Anton Wessels, islamkenner en emeritus hoogleraar godsdienstwetenschap aan de Vrije Universiteit, komt er in ieder geval openlijk voor uit dat hij geloofsuitspraken doet. Zijn recent verschenen boek 'Thora, Evangelie en Koran. 3 boeken, 2 steden, 1 verhaal' heeft een duidelijke boodschap: in de drie heilige boeken van Joden, christenen en moslims gaat het om één verhaal, aan de ene ‘gemeenschap van geroepenen’ (Hebreeuws: qahal, Grieks: ecclesia, Arabisch: umma), en door hen aan de gehele wereld. Dat is de kritische profetische boodschap van liefhebben en recht doen. 

‘De vraag “Is Mohammed ook onder de profeten?”, zou ook van joodse en christelijke zijde bevestigend beantwoord kunnen worden’, stelt Wessels. Moslims accepteren immers ook Mozes en Jezus als profeten. Waarom kunnen Joden en christenen andersom dat respect niet opbrengen? Door te erkennen dat Mohammed ook een man door God gezonden was, word je echt nog geen moslim: ‘Mozes is geen ‘Jood’, Jezus is geen ‘christen’ en Mohammed is geen ‘moslim’ ’, schrijft Wessels. Ze zijn niet het exclusieve bezit van de drie tradities. Evenmin als Thora, Evangelie en Koran dat zijn. Wederzijds respect en erkenning van de waarde van elkaars geloofsgoed is het begin van het gesprek. Wessels concentreert zijn betoog over het ene verhaal van Jodendom, christendom en islam op het beeld van de twee steden. Zowel in Jodendom en christendom, als in de islam komt het beeld van de steden regelmatig terug: Jeruzalem en Babylon, Sodom en Gomorra, Mekka en Medina, Constantinopel en Ctesiphon, de aardse stad en de hemelse stad. De essentie van al die beelden is volgens Wessels dezelfde: mensen leven mét of zonder God. Als ze met God leven, kunnen ze afvallig worden (Jeruzalem voor de ballingschap), als ze zonder God leven, kunnen ze zich bekeren (Ninevé onder de prediking van Jona). Uiteindelijk kijken joden, christenen en moslims allemaal uit naar de ene stad waar God zal wonen bij de mensen. 

Om zijn boodschap kracht bij te zetten, presenteert de emeritus hoogleraar een duizelingwekkende hoeveelheid materiaal: verhalen, metaforen, parallellen, geschiedenissen. Hij doet dat bovendien met een aanstekelijk enthousiasme. Als je echter goed kijkt wat Wessels’ belangrijkste beweegreden is om het vooral over de overeenkomsten tussen de drie godsdiensten te hebben – het éne verhaal – en niet over de verschillen, dan lijkt die reden vooral moreel van aard te zijn: deze tijd eist het van ons. We hebben elkaar te lang verketterd, niet serieus genomen en genegeerd, en onze heilige teksten tégen elkaar uitgelegd. Maar nu kunnen we niet meer om elkaar heen. 

Parallellen
Dat roept vragen op. Zo kan het verlokkelijke visioen van vrede dat Wessels schetst gemakkelijk essentiële verschillen verhullen tussen de godsdiensten in godsbeeld, mensbeeld of wereldbeeld. Wie zegt dat die verschillen niet dominanter zijn dan de overeenkomsten? 
Het zal voor christenen lastig blijven om Mohammed als profeet te zien, omdat de gedachte dat er na Jezus Christus een nog hogere, nog zuiverder openbaring van God zou zijn, moeilijk te verenigen is met het christelijke belijden. En hoe genadig en barmhartig Allah ook is, hij blijft voor christenen verder af staan dan de Vader van Jezus Christus. 

Wessels legt grote nadruk op het ene verhaal in Bijbel en Koran. Hoe serieus neem je daarmee gelovige Joden, christenen en moslims? Want zelf ervaren ze het niet zo. Het is voor hen niet om het even of ze de God van Israël aanbidden of Allah, of ze de Bijbel lezen of de Koran. Je kunt prima literaire, theologische en vertelkundige thema’s uit verschillende heilige boeken naast elkaar leggen en fascinerende parallellen aanwijzen. Maar in het godsdienstige leven werkt het om een of andere reden niet op die manier. 
[ ... ]