www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

1 RECENSIE

Bij Dordt in de leer
Kanttekeningen bij de Dordtse Leerregels
Dr. H.J.C.C.J. Wilschut
Uitg. Woord en Wereld, Bedum 2008
104 blz. € 9,25 (€ 7,- voor abonnees op de brochurereeks)
 
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

In dit boekje proberen we de vragen naar de betekenis voor ons vandaag serieus te nemen. Wil je
de DL begrijpen en kunnen ‘plaatsen’, dan moet je regelmatig even terugkijken in de kerkgeschiedenis.
Maar dan doe je een verrassende ontdekking: dat de vragen van toen nog steeds de vragen van
vandaag zijn.
 

1. Nederlands Dagblad - 29 augustus 2008 - www.nd.nl

Beperkt bruikbaar boek over de 'Leerregels'

Recensie door Jan Mudde, Haarlem

Bij Dordt in de leer is ontstaan uit een cursus over de Dordtse Leerregels (DL) die dr. Wilschut (vrijgemaakt-gereformeerd predikant te Smilde) heeft gegeven aan belijdende leden.
Voor deze doelgroep is het ongetwijfeld een bruikbaar boek, geschikt om in kringverband te behandelen. Na de voorgeschiedenis van de DL te hebben neergezet, neemt Wilschut één voor één de artikelen door. Daar maakt hij verhelderende en geregeld waardevolle kanttekeningen bij. Zo benadrukt hij in de lijn van Calvijn dat de Christus van het evangelie precies dezelfde Christus is als die van de verkiezing. 'In de Christus van het evangelie zie je de verkiezing weerspiegeld.' Mooi is ook het volgende: 'Pel je de verkiezingsleer uit het leven met de Here God los ( ... ) dan wordt het tot iets dat op zichzelf staat en tot puur fatalisme is verworden.'

Sterk ook benadrukt Wilschut dat we niet - zoals in bevindelijk-gereformeerde kring - vanuit het voor ons verborgene ('Heeft God mij wel uitverkoren?') moeten redeneren, maar vanuit het aan ons geopenbaarde, te weten de concrete weg die God met mensen gaat. Gods beloften zijn waarachtig en welgemeend, de doop is daarvan het garantiebewijs, geloof dat nu maar!

Wegzetten
Toch vind ik het boek als geheel onbevredigend. Dat komt, omdat het uitsluitend is geschreven voor 'insiders' die al ingestemd hebben met de DL. Voor wie nog gewonnen moeten worden voor 'Gods eeuwige besluit van verkiezing en verwerping' is dit boek veel minder geschikt. Te snel zullen zij de indruk krijgen dat het stellen van kritische vragen alleen al hen in het kamp van de remonstranten brengt. Al helemaal ongeschikt is het boek om daarmee het gesprek aan te gaan met degenen die menen dat de DL de Bijbel in meer of mindere mate onrecht doen. Wilschut spreekt uitsluitend óver hen en nergens mét hen.
Met name 'de evangelischen' - Wilschut rekent hen zonder meer tot de remonstranten - zet hij weg als mensen met wie je noch samen kerk, noch samen getuige van Christus in deze wereld kunt zijn. Juist de DL echter reiken ons een krachtig argument aan om in zowel kritische als hartelijke verbondenheid de omgang en samenwerking met evangelische broeders en zusters te zoeken. De DL benadrukken immers het belang van 'de onmiskenbare vruchten van de uitverkiezing', zoals `het ware geloof in Christus, kinderlijk ontzag voor God, droefheid naar Gods wil over de zonde, honger en dorst naar de gerechtigheid.'

Juist bij veel evangelische christenen zijn die onmiskenbare vruchten niet zelden rijkelijk aanwezig. Blijkens de DL zijn zij dus mede-uitverkorenen in Christus. Hieruit blijkt ook, dat de onbijbelse verkiezingsleer die de evangelischen er vanuit gereformeerde optiek op na houden, klaarblijkelijk geen beletsel voor de Heer is om hen aan te raken met zijn Geest en te gebruiken in zijn Koninkrijk.

Laten we als gereformeerden hiervan leren dat we het verschil met de evangelischen vanwege het leerstuk van de uitverkiezing niet zozeer op de spits drijven dat het onderhouden van de broederband met hen onmogelijk wordt!

Paradijsmens
Zou Wilschut het gesprek met de kritische lezer van de DL gezocht hebben, dan zou dat hem hebben uitgedaagd om wat kritischer naar zijn eigen exegese te kijken. Nu is de beweging veelal zo dat in het kader van de behandeling van de DL wordt teruggegrepen op de Bijbel, om zo de DL te bevestigen. Dit leidt herhaaldelijk tot een dogmatisch vooringenomen lezing van de Schriften. Zo meent Wilschut dat het in Psalm 8 ('Gij hebt hem bijna goddelijk gemaakt') over de paradijsmens gaat. Hij moet dat zo zeggen, omdat volgens de DL de gevallen mens beeld van God áf is. Uit de psalm zelf blijkt hier echter niets van, integendeel.

Ook beslissen de DL over de exegese van Hebreeën 6:4-6. Daar staat: 'Want wie ooit ( ... ) deel gekregen heeft aan de heilige Geest ( ... ) en vervolgens afvallig is geworden, kan onmogelijk een tweede maal worden bekeerd'. Aangezien 'afval der heiligen' volgens de DL onmogelijk is, hebben degenen over wie het hier gaat niet 'de wederbarende', maar 'een meer algemene werking van de Geest' ervaren. Zo wordt Hebreeën 6 uitgelegd met behulp van dogmatische onderscheidingen die geheel vreemd zijn aan de tekst zelf.

Ook zou het machtige fenomeen 'verkiezing', dat in de Bijbel zo'n centrale plaats inneemt, meer tot zijn recht gekomen zijn als Wilschut de DL vanuit een brede lezing van de Bijbel behandeld zou hebben. Omdat hij uitgaat van het beperkte blikveld van de DL blijven allerlei wezenlijke noties betreffende Gods verkiezing in de Bijbel onderbelicht of zelfs geheel onbesproken. Ook hiervan een voorbeeld. Aan Gods verkiezing ligt heel de Bijbel door een zowel kritisch als bevrijdend principe ten grondslag. Consequent immers verkiest God hetgeen onaanzienlijk en ongeacht is. Hij verkiest niet de oudste broer, maar de jongere. Hij verkiest niet het geziene Egypte of Babel, maar het onaanzienlijke Israël. De Heiland dankt zijn Vader dat Hij deze dingen - overeenkomstig zijn welbehagen - voor wijzen en verstandigen verborgen heeft gehouden, maar aan kinderen geopenbaard. En de gemeente te Korinte bestaat niet uit vele wijzen, invloedrijken en aanzienlijken.

Verkiezend welbehagen
Hier zit goddelijke opzet achter: wat voor de wereld dwaas en zwak is, heeft God uitverkoren om wat wijs en sterk is te beschamen. Wat voor de wereld niets is heeft God uitverkoren om aan hetgeen wél iets is, zijn kracht te ontnemen, opdat geen vlees zou roemen voor God. Deze kritische, opvoedende functie van Gods verkiezend welbehagen - waaraan juist degenen die zich met de verkiezing geen raad weten zo'n houvast kunnen hebben - speelt in de DL geen enkele rol, dus ook in het boek van Wilschut niet. Dat helaas is de onvermijdelijke consequentie van de door hem gehanteerde opzet.

Al met al denk ik dat dit boek bruikbaar is voor een beperkte doelgroep en in een specifieke context. Degenen die nog gewonnen moeten worden voor hetgeen de Bijbel over Gods verkiezend handelen zegt, beveel ik het uitmuntende boekje De omgekeerde wereld van dr. Ad van der Dussen aan.