|
www.vergadering.nu Recensie-index www.vergadering.nu 1 RECENSIE
1. Friesch Dagblad - 8 november 2005 - www.nd.nl of www.refdag.nl Handboek over de Rooms-Katholieke Kerk
Het bijzondere is echter dat al deze boeken nu in één band te vinden zijn. Uitgeverij Kok heeft een fors boek het licht doen zien met de titel De Rooms-Katholieke Kerk, het complete handboek. Het telt iets meer dan 800 pagina’s. Het is een ambitieuze onderneming, uitgevoerd door Hans Wortelboer. De omslag vermeldt over hem slechts dat hij voormalig secretaris van de KRO is. In zijn voorwoord stelt hij dat de kennis over het instituut kerk heel snel minder wordt. De onwetendheid is groot en dat bemoeilijkt de zending van de kerk in de wereld. Voor de gelovige raakt het kerkelijk instituut verscholen achter de waarheid van het geloof en voor de buitenstaander blijft de geloofswaarheid verborgen achter het instituut, zo merkt hij op. De bedoeling van het boek is dus kennis over te dragen over de institutionele kant van de kerk, de kant die, zo meent de schrijver, de zintuigelijk waarneembare of buitenkant is. GeschiedenisDe bedoeling is goed. Maar is een dergelijke onderneming te doen? De schrijver meldt al dat hij af moest zien van een hoofdstuk (!) over de geschiedenis van de kerk; wel zijn bij andere hoofdstukken steeds historische overzichten te vinden. Ook voetnoten met bronvermelding zijn niet opgenomen, omdat dat veel te veel zou worden. Deze opmerkingen maken enkele zwakke punten van het boek duidelijk: de schrijver wil te veel, loopt af en toe tegen grenzen aan en verantwoordt niet de keuzen die hij gemaakt heeft wat betreft de opgenomen onderwerpen, de inhoud en de omvang daarvan. Tot op zekere hoogte is het een nuttig boek, waarin men via het register veel informatie kan vinden, als in een katholieke encyclopedie. Maar uiteindelijk is het toch een niet geslaagde poging te veel samen te brengen, te veel verschillende disciplines te beheersen. Elke exegeet, kerkhistoricus, dogmaticus, canonist of liturgist zal tot de conclusie komen dat de stukken uit zijn vakgebied niet professioneel zijn behandeld. Soms is er erg weinig informatie en dan lijkt het nogal overbodig: een beschrijving van Jezus’ leven en leer in zes bladzijden heeft niet veel zin. Soms is er ook erg veel: de beschrijving van het pausschap en de lijst van pausen telt 256 bladzijden, een boek op zich. Meestal is het een amateuristische beschrijving, vaak ook verouderd, zoals bijvoorbeeld de titel God-mens, voor Christus, die we in de hedendaagse boeken over geloofsleer niet meer tegenkomen. De gezaghebbende Katechismus van de Katholieke Kerk en andere catechismussen gebruiken dit begrip niet meer. In dit boek komen we het regelmatig tegen. Op pagina vijftien worden wijdingsmacht en apostoliciteit met elkaar vereenzelvigd, terwijl het verschillende zaken zijn. Bij de beschrijving van de namen van de Bijbelboeken hanteert de schrijver de namen die nog in de Petrus Canisius-vertaling te vinden zijn, maar sinds begin jaren zestig veranderd zijn en vanaf de Willibrordvertaling in Nederland niet meer gebruikt worden. Ook de godsnaam wordt onjuist weergegeven (p. 23). In het hoofdstuk dat gewijd is aan de liturgie zijn veel fouten en onnauwkeurigheden te vinden. De Congregatie voor de Eredienst en de Regeling van de sacramenten wordt op p. 163 Congregatie voor de riten genoemd. Ten onrechte stellen p. 117 en p. 166 dat het Tweede Vaticaans Concilie bepaald heeft dat de celebranten aan het altaar met hun gezicht naar de gelovigen staan gericht. P. 168 spreekt over epistel en evangelie en wisselende tussenzangen, maar de liturgische boeken na het Tweede Vaticaans Concilie spreken over eerste lezing, antwoordpsalm, tweede lezing, alleluiavers en evangelielezing. Ook de veranderingen in de kleding van de priester (p. 172; stool niet gekruist, maar recht afhangend) en de juiste dracht van de diaken (stool niet over rechter- maar over linkerschouder, p. 702) zijn de schrijver ontgaan. Het eventueel gezamenlijk te bidden dankgebed na de communie (p. 169) dat de auteur vermeldt is in de geschiedenis van de r.-k. liturgie onbekend. Bij de vermelding van oecumenische diensten op p. 167 zal wel ‘geen geldige eucharistievieringen’ bedoeld zijn. Ook bij de beschrijving van het kloosterleven (p 207-232) is er nogal wat fout gegaan. Op p. 210 vinden we de onjuiste mededeling dat vrouwelijke kloosterlingen alleen de tijdelijke geloften afleggen. Op p. 218 en 219 wordt van de Dominicanen en de Franciscanen vermeldt waar zij zich in Nederland bevinden. Van de eersten vermeldt de auteur te weinig en van de laatsten te veel standplaatsen. De lezer kan alleen maar vermoeden en vrezen dat er veel ongecontroleerde informatie in dit handboek te vinden is. Het boek bevat ook talloze slordigheden die een gerenommeerde uitgeverij als Kok in Kampen onwaardig zijn. Ik noem er enkele: p. 188 spreekt over de drie belangrijkste elementen in het kerkgebouw en noemt er vervolgens elf. Hoofdstuk vijf van deel I komt twee keer voor: een keer met als titel ‘Schisma’s (p. 143) en een keer met als titel ‘Oosters-katholieke kerken’ (p. 153). Op p. 211-212 is de uitdrukking ‘doet hen behoren tot een van de volgende drie soorten’ een storende stijlfout. Op p. 202 is het woordje ‘kerkleraren’ in een verkeerde kolom terechtgekomen; het hele boek heeft trouwens een rommelige lay-out. De tekst over ‘bedevaart’ op p. 170 komen we met kleine wijzigingen weer tegen op p. 246. De grote indeling van het boek: 1. Stichting en uitbouw; 2. Leer, 3. Ambt, en 4. Bestuur is aanvechtbaar omdat historische, theologische en sociologische zaken steeds door elkaar lopen. Deskundigen De conclusie moet helaas zijn dat dit ambitieuze project niet geslaagd is. Het controleren van de informatie en het verbeteren van indeling en lay-out van het boek kunnen de zaak verbeteren. Maar de vraag blijft of een dergelijke onderneming wel mogelijk is. Zoals de schrijver zelf opmerkt: de R.K. Kerk is de grootste wereldgodsdienst en de grootste niet-gouvernementele organisatie ter wereld (p. 14). Een compleet handboek daarover vereist ten minste meer professionaliteit en samenwerking van deskundigen. J.B. te Velde is pastor in Leeuwarden en namens het bisdom Groningen vicaris van Fryslân en
Noordoostpolder |
De Rooms-Katholieke kerk