"Bijbel&Wetenschap"
(sept.2000)
Een
gedeelte uit een korte boekbespreking van Prof.Dr. W.J. Ouweneel.
"Eindtijdverwachtingen"
...
Datgene in de bundel waar ik het meeste verstand van heb, is wat gezegd wordt over J.N. Darby
en het chiliasme. In dit jaar, waarin herdacht wordt dat Darby tweehonderd jaar geleden
geboren werd, is het goed aandacht te schenken aan wat de bundel over hem vertelt. Ik hoop
niet dat de onjuistheden die ik daarbij heb aangetroffen, maatgevend zijn voor het hele boek!
Ik val er niet over dat 'Plymouth Brethren tweemaal (p. 11,12) fout gespeld staat als 'Brethern',
maar wel dat Darby de vader genoemd van het 'dispensationalistische' systeem dat zeven
dispensaties onderscheidt (p. 11 en 202).
Ten eerste: waarom niet vermeld dat de gangbare Nederlandse verlaling voor dispensation
'bedeling' is? Dispensationalisme = bedelingenleer. Ten tweede: niet Darby onderscheidde zeven
'bedelingen', maar pas C.I. Scofield in zijn Scofield Reference Bible. Het lag helemaal niet
in Darby's theologische aard zulke kunstmatige schema's te ontwerpen. De bewering: 'Sinds de
jaren dertig vertoonden deze "Plymouth Brethern" [sic] grote zendingsactiviteiten in
Zwitserland, Duitsland en Noord-Amerika' (p. 12) is nogal onnauwkeurig. Wat in feite gebeurde,
was dat Darby op zijn reizen in deze landen (inclusief Nederland!) geestverwante afgescheiden
groepen van gelovigen aantrof, die mettertijd deel gingen uitmaken van de internationale
beweging der 'Vergaderingen van Gelovigen'.
Wonderbaarlijk is de zin op p. 12: 'Belangrijker vonden de Darbisten de heimelijke, innerlijke
ervaring van de vereniging tussen Christus en zijn ware navolgers, als voorsmaak van de
eeuwigheid.' Ik heb geprobeerd te reconstrueren hoe de schrijvers (Voolstra & Vree) aan
deze on-zin gekomen zijn, en heb maar één verklaring. In een Engelstalige bron vonden zij
dat de 'Darbisten' aanhangers waren van de leer van de secret rapture. Het woordenboek
vermeldt dat secret 'heimelijk', en rapture o.a. 'verrukking' betekent, en ziedaar, het
misverstand was geboren: de Darbisten huldigen een of andere leer omtrent een 'heimelijke
verrukking'! In werkelijkheid betekent rapture hier 'wegrukking'; het gaat over de leer van de
'opname van de Gemeente' (vgl. 1 Thess. 4:13-18). het woord 'secret' heeft er betrekking op
dat deze 'opname' geacht wordt plaats te vinden zonder dat de wereld er iets van merkt (al
merkt zij natuurlijk wel de veronderstelde gevolgen: het verdwenen zijn van de ware
christenen). Al te kort door de bocht lijkt mij de bewering (p. 11) dat de Christenen 'die
vasthielden aan een letterlijke bijbelinterpretatie en de eschatologische strekking daarvan',
'zich er niet altijd van bewust [waren] dat ze met hun letterlijke duiding evenzeer
schatplichtig waren aan het analytische Verlichtingsdenken.' Het lijkt me veeleer dat de
herleving van het prechiliasme (de leer van een toekomstig duizendjarig rijk ná de wederkomst
van Christus) een herleving was van de opvatting van verreweg de meeste vroegchristelijke
auteurs uit de eerste drie eeuwen van de kerkgeschiedenis.
Incorrect is de bewering van G.J. van Klinken (p. 197,210) dat het (pre)chiliasme 'een dubbele
wederkomst van Christus' leert. Volgens prechiliasten is er één wederkomst van Christus, en
wel aan het begin van het duizendjarig rijk. Er is noch in de Schrift, noch in
prechiliastische geschriften sprake van een wederkomst van Christus na het duizendjarig rijk.
Afgezien van dergelijke onnauwkeurigheden, die de hoofdthematiek van het boek verder niet
raken, wil ik de lezer het boek toch hartelijk aanbevelen.
Protestants Nederland tussen tijd en eeuwigheid, S. Voolstra & J. Vree (red.), Jaarboek
voor de geschiedenis van het Nederlands Protestantisme na 1800; jaargang 8; 262 p. paperback.
Zoetermeer: Meinema 2000. Prijs fl.39,90. |